Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, ưu tiên hàng đầu hướng tới tăng trưởng xanh bền vững

Nhiều chính sách thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Phát biểu khai mạc toạ đàm "Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả: bài toán đầu tư bền vững cho doanh nghiệp” và phát động “Cuộc thi trực tuyến tìm hiểu kiến thức về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả năm 2025” do Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp với Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) cùng các đối tác tổ chức PGS.TS Nguyễn Thành Lợi - Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị cho rằng, sử dụng năng lượng tiết kiệm vừa là điều kiện quan trọng để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, vừa là chìa khóa để đạt được mục tiêu phát triển bền vững, giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Đặc biệt, có thể kể đến: Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị; Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 8/6/2023 của Thủ tướng Chính phủ; Quyết định số 280/QĐ-TTg ngày 13/3/2019 phê duyệt Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019 – 2030 (VNEEP3).

Đặc biệt, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được Quốc hội thông qua ngày 18/6/2025, có hiệu lực từ 1/1/2026, đã bổ sung nhiều quy định quan trọng, tạo hành lang pháp lý đồng bộ, thúc đẩy cộng đồng, doanh nghiệp áp dụng các giải pháp và công nghệ tiết kiệm năng lượng một cách thiết thực, hiệu quả hơn.

Việc tuyên truyền, phổ biến và lan tỏa nhận thức về tiết kiệm năng lượng trong cộng đồng, đặc biệt là trong cộng đồng doanh nghiệp, là hết sức cần thiết.

Đây là hoạt động có ý nghĩa thiết thực, nhằm đưa các quy định của pháp luật nhanh chóng đi vào cuộc sống, hỗ trợ doanh nghiệp nắm bắt cơ hội, triển khai giải pháp đầu tư tiết kiệm năng lượng, vừa giảm chi phí vận hành, vừa gia tăng hiệu quả sản xuất – kinh doanh, qua đó phát triển bền vững.

Đối với cộng đồng doanh nghiệp, tiết kiệm năng lượng không chỉ là trách nhiệm xã hội, mà còn là bài toán đầu tư chiến lược, mang tính sống còn trong bối cảnh kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và hội nhập quốc tế sâu rộng. Mỗi quyết định đầu tư, lựa chọn công nghệ hay cách thức quản trị năng lượng của doanh nghiệp sẽ góp phần định hình chất lượng tăng trưởng và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam trong nhiều thập kỷ tới.

Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là chủ trương lớn của Chính phủ, gắn liền với mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển bền vững và nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Bộ Công Thương hiện là cơ quan đầu mối triển khai Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019–2030, ông Cù Huy Quang - Trưởng phòng Hiệu quả năng lượng và Chuyển đổi xanh, Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công chia sẻ, thời gian qua, Bộ Công Thương đã hỗ trợ doanh nghiệp trong tư vấn giải pháp SDNL TK&HQ; hỗ trợ doanh nghiệp kiểm toán năng lượng để phát hiện những khâu tiêu tốn nhiều năng lượng, từ đó có giải pháp để sử dụng hiệu quả nguồn năng lượng tại doanh nghiệp; hỗ trợ doanh nghiệp triển khai mô hình quản lý năng lượng, đặc biệt các doanh nghiệp lớn được hỗ trợ triển khai Hệ thống quản lý năng lượng theo tiêu chuẩn ISO 50001; hỗ trợ doanh nghiệp chuyển giao công nghệ, tiếp cận công nghệ mới, tiên tiến và hiệu quả năng lượng; hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực (Người quản lý năng lượng, Kiểm toán viên năng lượng) để nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng tại doanh nghiệp.

Đặc biệt, Bộ đang phối hợp với các tổ chức tín dụng, các quỹ quốc tế để tạo nguồn vốn xanh, hỗ trợ doanh nghiệp triển khai các dự án tiết kiệm năng lượng, từ đó giảm bớt gánh nặng đầu tư ban đầu. Quỹ Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả khi được thông qua sẽ hỗ trợ được nhiều hơn cho doanh nghiệp trong việc thúc đẩy đầu tư dây chuyền công nghệ, áp dụng giải pháp về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Giải pháp giúp doanh nghiệp, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Ông Phạm Viết Thạch - Phó Trưởng Ban Môi trường và Phát triển bền vững, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) chia sẻ, hiện nay, EVN phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương và các Sở Công Thương để đồng hành cùng doanh nghiệp trong thực thi chính sách về năng lượng, tập trung vào hiện đại hóa hạ tầng đo đếm, nâng cao năng lực giám sát và cải thiện chất lượng dịch vụ khách hàng.

Đến cuối năm 2024, EVN đã lắp đặt hơn 31 triệu công tơ, trong đó 95% là công tơ điện tử, gần 30 triệu công tơ được kết nối đo xa, giúp doanh nghiệp và hệ thống điện quản lý phụ tải minh bạch, hiệu quả hơn. Các dịch vụ điện hiện nay được cung cấp 100% trực tuyến mức độ 4 với gần 38 triệu yêu cầu được giải quyết qua kênh số, giúp khách hàng tiết kiệm thời gian và chi phí.

Cùng với đó, EVN thường xuyên tổ chức hội nghị khách hàng, tư vấn trực tiếp về biểu đồ phụ tải, lịch sản xuất - vận hành thiết bị, cũng như giới thiệu các giải pháp tiết kiệm năng lượng như điện mặt trời mái nhà, đèn LED, máy nước nóng năng lượng mặt trời. Thông qua những chương trình này, EVN không chỉ nâng cao chất lượng dịch vụ mà còn đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc giảm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh và thực hiện trách nhiệm giảm phát thải, gắn với thực hiện Chỉ thị 20/CT-TTg của TTg Chính phủ và Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả..

EVN hiện sở hữu một hệ thống dữ liệu vận hành rất lớn và trên cơ sở đó có thể phát triển các công cụ, nền tảng số hỗ trợ doanh nghiệp giám sát và quản lý năng lượng hiệu quả hơn. Dữ liệu phụ tải được phân tích có thể cung cấp biểu đồ sử dụng điện theo thời gian thực, cảnh báo tiêu thụ bất thường, tư vấn dịch chuyển phụ tải theo chương trình điều chỉnh phụ tải (DSM/DR), giúp doanh nghiệp tối ưu lịch vận hành và giảm chi phí năng lượng. Hiện nay, EVN đã vận hành cổng thông tin sudungdien.evn.com.vn, cho phép khách hàng theo dõi biểu đồ phụ tải, kiểm soát chi phí và quản lý mức tiêu thụ điện của mình.

Trong thời gian tới, nền tảng dữ liệu này có thể tích hợp với hệ thống quản lý năng lượng của doanh nghiệp, cung cấp báo cáo phân tích chuyên sâu, dự báo phụ tải và xác định tiềm năng tiết kiệm. “Đây sẽ là công cụ hữu hiệu giúp doanh nghiệp không chỉ theo dõi mà còn chủ động điều chỉnh sản xuất, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, đồng thời góp phần thực hiện mục tiêu tiết kiệm năng lượng và phát triển bền vững quốc gia”- ông Phạm Viết Thạch nói.

Đồng quan điểm với ông Phạm Viết Thạch, ông Trần Anh Tuấn - Phó Trưởng Ban Quản lý Các khu công nghệ cao và khu công nghiệp TP Hà Nội đánh giá cao các mô hình tiết kiệm năng lượng đang được EVN áp dụng hiệu quả là phối hợp với các Bộ ngành, địa phương đẩy mạnh tuyên truyền giải pháp tiết kiệm điện (Ví dụ: sử dụng đèn led, thiết bị tích hợp inverter, thiết bị có dán nhãn năng lượng 5 sao, công cụ theo dõi điện năng…), và ký cam kết sử dụng điện tiết kiệm với các đối tượng khách hàng.

Việc áp dụng sử dụng hiệu quả năng lượng tại các KCN ở Việt Nam nói chung và tại Hà Nội nói riêng đang diễn ra ngày càng tích cực, nhưng mức độ phổ biến và hiệu quả còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như quy mô doanh nghiệp (DN), loại hình sản xuất, nguồn vốn đầu tư và nhận thức của lãnh đạo DN.

Một số mô hình điển hình đang mang lại hiệu quả rõ rệt và có tiềm năng nhân rộng tại các KCN như mô hình "Nâng cấp đồng bộ hệ thống phụ trợ" ví dụ như: Một nhà máy sản xuất thực phẩm tại KCN Thăng Long đã đầu tư vào việc cải thiện hệ thống khí nén toàn diện (kiểm soát rò rỉ, thay thế máy nén hiệu suất cao, lắp đặt hệ thống quản lý khí nén thông minh), giúp giảm 20% lượng điện tiêu thụ cho khí nén; Mô hình "Năng lượng mặt trời áp mái kết hợp lưu trữ. Nhiều KCN như Quang Minh, Thăng Long, Nội Bài đã có hàng loạt nhà máy lắp đặt điện mặt trời áp mái. Một công ty sản xuất bao bì tại KCN Sài Đồng đã tự chủ được khoảng 30-40% nhu cầu điện từ hệ thống mặt trời, giúp giảm áp lực chi phí điện và tăng tính bền vững.

Tuy vậy, cả ông ông Trần Anh Tuấn và Ông Nguyễn Vân - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Công nghiệp hỗ trợ TP Hà Nội (HANSIBA), cho rằng có 4 yếu tố khó khăn chính của doanh nghiệp trong thực hiện dụng sử dụng hiệu quả năng lượng: Thứ nhất, là thay đổi, điều chỉnh ý thức, hành vi sử dụng năng lượng; Thứ hai, là đầu tư đổi mới dây chuyền, công nghệ hiện đại chiếm chi phí lớn; Thứ ba, là các doanh nghiệp tại địa phương chất lượng nguồn nhân lực chưa đồng đều, tiếp cận công nghệ tiết kiệm năng lượng còn hạn chế; Thứ tư, là tiêu chuẩn quy định và cơ chế chính sách còn đang trong quá trình hoàn thiện để khuyến khích được doanh nghiệp SDNL TK&HQ.

Ông Cù Huy Quang cho biết, để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào chuyển đổi năng lượng, cần có cơ chế nào để giảm rủi ro tài chính, Bộ Công thương đang phối hợp với các tổ chức tài chính hoặc địa phương, một số cơ chế quan trọng có thể kể đến: cơ chế bảo lãnh tín dụng cho các dự án tiết kiệm năng lượng, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa; hỗ trợ lãi suất hoặc ưu đãi vay vốn từ các quỹ phát triển xanh, quỹ bảo vệ môi trường; mô hình ESCO (công ty dịch vụ năng lượng) – trong đó doanh nghiệp không phải bỏ vốn ban đầu, mà trả dần từ phần tiết kiệm được; uu đãi thuế, khấu hao nhanh đối với thiết bị, công nghệ tiết kiệm năng lượng.

Về phối hợp triển khai, Bộ Công Thương đang làm việc chặt chẽ với NHNN, Ngân hàng thế giới, Bộ Tài chính và các tổ chức tài chính quốc tế để xây dựng gói tín dụng xanh, đồng thời kết nối với chính quyền địa phương nhằm đưa các mô hình hỗ trợ thí điểm xuống cấp tỉnh/thành.

Tại Tọa đàm cùng đi sâu trao đổi tập trung vào những vấn đề thiết thực: từ các cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính, đến yêu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng xanh – tuần hoàn, và những giải pháp cụ thể giúp doanh nghiệp tối ưu hóa sử dụng năng lượng.

Lan toả cuộc thi sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả năm 2025

Phát biểu phát động cuộc thi, ông Cù Huy Quang - Trưởng phòng Hiệu quả năng lượng và Chuyển đổi xanh, Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) cho biết: “Trong bối cảnh công nghệ số bùng nổ, các nền tảng truyền thông trực tuyến và mạng xã hội đã trở thành kênh thông tin chủ đạo, tác động sâu rộng đến mọi mặt đời sống. Nắm bắt xu hướng này, Chương trình Quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã không ngừng đổi mới cách thức truyền thông, ứng dụng mạnh mẽ các giải pháp truyền thông số để truyền tải thông điệp gần gũi, hấp dẫn và dễ lan tỏa. Đặc biệt, chương trình chú trọng tiếp cận thế hệ trẻ – lực lượng tiên phong, có khả năng định hình và nhân rộng những thói quen sử dụng năng lượng văn minh, bền vững trong xã hội”.

Tiếp nối thành công của những mùa giải trước, năm 2025, cuộc thi tiếp tục được tổ chức trên nền tảng trực tuyến của Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (địa chỉ: https://cuocthi2025.tietkiemnangluong.com.vn/). Cuộc thi bắt đầu từ 08h00 ngày 03/10/2025 đến 12h00 ngày 06/11/2025, được chia thành 05 kỳ thi.

Đây là hình thức truyền thông hiện đại, linh hoạt và sáng tạo, đặc biệt phù hợp trong bối cảnh khoa học công nghệ, chuyển đổi số ngày càng phát triển, cho phép mọi người dễ dàng tiếp cận và tham gia. Không chỉ giúp tiết kiệm chi phí tổ chức, hình thức thi trực tuyến còn mang lại hiệu quả lan tỏa rộng rãi, thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng.

Cuộc thi được thiết kế với hình thức mở, không giới hạn về lứa tuổi hay vị trí địa lý, tạo điều kiện để tất cả mọi người đều có thể tham gia.

Qua 4 mùa giải đã diễn ra, cuộc thi đã trở thành sân chơi thường niên quen thuộc, nhận được sự tham gia sôi nổi của người dân mọi miền trên khắp cả nước. Trong hai năm gần đây, cuộc thi đã ghi nhận kết quả ấn tượng với 250.858 người dự thi, cùng số lượt dự thi lên tới 411.224 lượt. Những con số ấn tượng này không chỉ phản ánh sự quan tâm ngày càng lớn của cộng đồng tới vấn đề tiết kiệm năng lượng, mà còn là tín hiệu tích cực cho thấy những nỗ lực của Bộ Công Thương trong việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Kết quả của từng kỳ thi đều được đăng tải rộng rãi trên Trang TTĐT và fanpage chính thức của Chương trình VNEEP, góp phần tăng tính minh bạch, lan tỏa sức hút và khuyến khích tinh thần thi đua. Từng bước, cuộc thi đã và đang khẳng định vai trò là một trong những điểm nhấn truyền thông nổi bật, góp phần đưa thông điệp tiết kiệm năng lượng trở thành hành động thiết thực trong đời sống hàng ngày của mỗi người dân.

Ban tổ chức kỳ vọng với những câu hỏi kiến thức về tiết kiệm điện, tiết kiệm năng lượng gần gũi với cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, cuộc thi sẽ tiếp tục nhận được sự quan tâm, tham gia đông đảo của mọi thành phần, đối tượng tham gia trên cả nước. Từ đó, góp phần truyền thông, lan toả mạnh mẽ Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả nói riêng cũng như các kiến thức tiết kiệm năng lượng nói chung.