Sự kiện kinh tế tuần: GDP quý I/2019 thấp hơn cùng kỳ năm ngoái

Tăng trưởng GDP quý I đạt 6,79%

Tổng cục Thống kê (GSO, Bộ Kế hoạch & Đầu tư) tuần qua đã công bố số liệu kinh tế xã hội trong 3 tháng đầu năm 2019. Theo đó, tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý I/2019 ước tính tăng 6,79% so với cùng kỳ năm trước. Con số này chỉ thấp hơn mức tăng trưởng trong quý I/2018 nhưng cao hơn giai đoạn 2009 - 2017.

Sự kiện kinh tế tuần: GDP quý I/2019 thấp hơn cùng kỳ năm ngoái - Ảnh 1

Chỉ số tăng trưởng GDP quý I/2019 thấp hơn so cùng kỳ. Ảnh VNE

Khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 2,68%, đóng góp 4,9% vào mức tăng chung; khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 8,63%, đóng góp 51,2%; khu vực dịch vụ tăng 6,5%, đóng góp 43,9%.

Động lực tăng trưởng chính của nền kinh tế trong quý I là ngành công nghiệp chế biến, chế tạo với mức tăng 12,35%. Ở chiều ngược lại, ngành khai khoáng trong ba tháng đầu năm tăng trưởng âm (giảm 2,2%) do sản lượng dầu thô khai thác giảm 10,3% và khí đốt tự nhiên giảm 2,4%. Ngành xây dựng duy trì mức tăng trưởng khá với 6,68%, đóng góp 0,39% vào mức tăng chung của nền kinh tế.

Trong ngành dịch vụ, đóng góp cao nhất là lĩnh vực bán buôn - bán lẻ, theo sau là dịch vụ lưu trú và ăn uống, hoạt động tài chính-ngân hàng-bảo hiểm và hoạt động bất động sản.

Trên góc độ sử dụng GDP trong quý I, tiêu dùng cuối cùng tăng 7,09% so với cùng kỳ năm 2018. Tích lũy tài sản tăng 6,2%, xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 6,81%, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 8,7%.

Bình quân trong ba tháng đầu năm, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 2,63% so với cùng kỳ 2018 - mức tăng bình quân quý I thấp nhất trong ba năm gần đây. Lạm phát cơ bản tháng 3 giảm 0,06% - mức giảm thấp nhất trong ba năm.

Hàng loạt dự án tỷ USD vào Việt Nam từ đầu năm

Theo Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đăng ký cấp mới, tăng thêm và góp vốn mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài quý 1/2019 đạt 10,8 tỷ USD, tăng 86,2% so với cùng kỳ năm 2018.

Sự kiện kinh tế tuần: GDP quý I/2019 thấp hơn cùng kỳ năm ngoái - Ảnh 2

Ảnh minh họa.

Đây cũng là con số cao nhất trong 3 năm trở lại đây. Cụ thể, quý 1/2016 đạt 4,03 tỷ USD, quý 1/2017 đạt 7,71 tỷ USD và quý 1/2018 đạt 5,8 tỷ USD.

Theo đó, cả nước có 785 dự án mới được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư với tổng vốn đăng ký cấp mới 3,82 tỷ USD.

Đồng thời, có 279 lượt dự án đăng ký điều chỉnh vốn đầu tư với tổng vốn đăng ký tăng thêm gần 1,3 tỷ USD. Cũng trong quý 1, cả nước có 1.653 lượt góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài với tổng giá trị vốn góp 5,68 tỷ USD.

Các nhà đầu tư nước ngoài đã đầu tư vào 18 ngành lĩnh vực, trong đó đầu tư tập trung nhiều nhất vào lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo với tổng số vốn đạt 8,4 tỷ USD, chiếm 77,7% tổng vốn đầu tư đăng ký.

Đáng chú ý, tại báo cáo này, Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, quý I năm nay Việt Nam ghi nhận một loạt các dự án đầu tư nước ngoài trị hàng tỷ USD; trong đó riêng 6 dự án lớn nhất huy động được 4,84 tỷ USD vốn FDI, chiếm 45% thu hút vốn FDI cả nước.

Cụ thể như, Dự án góp vốn, mua cổ phần của Beerco Limited (Hồng Kông) vào Công ty TNHH Vietnam Beverage, giá trị vốn góp 3,85 tỷ USD với mục tiêu chính là sản xuất bia và mạch nha ủ men bia tại Hà Nội.

Dự án Nhà máy chế tạo thiết bị điện tử, phương tiện thiết bị mạng và các sản phẩm âm thanh đa phương tiện, tổng vốn đầu tư đăng ký 260 triệu USD do Goertek co., Ltd (Hồng Kông) đầu tư tại Bắc Ninh.

Dự án Công ty TNHH lốp Advance Việt Nam, tổng vốn đầu tư đăng ký 214,4 triệu USD do Guizhou Advance Type Investment co., Ltd (Trung Quốc) đầu tư với mục tiêu sản xuất, tiêu thụ lốp, cao su và các sản phẩm liên quan tại Tiền Giang.

Dự án Vinhtex, tổng vốn đầu tư đăng ký 200 triệu USD do Royal Pagoda Private Limited (Xinh-ga-po) đầu tư với mục tiêu sản xuất vải và nhuộm vải dệt kim tại Nghệ An.

Dự án Nhà máy sản xuất linh kiện hàng không vũ trụ Sunshine, tổng vốn đầu tư đăng ký 170 triệu USD do Universal Alloy Corporation Asia Pte., Ltd đầu tư với mục tiêu xây dựng nhà máy sản xuất, gia công và lắp ráp các bộ phận, linh kiện hàng không vũ trụ bằng hợp kim nhôm và composite tại Đà Nẵng.

Dự án Cao ốc phức hợp - Công ty cổ phần đầu tư Golden Hill (Quần đảo Virgin thuộc Anh), tổng vốn đầu tư đăng ký 147,5 triệu USD với mục tiêu xây dựng khu nhà ở cao tầng để bán cho các tổ chức, cá nhân có nhu cầu về nhà ở tại TP. Hồ Chí Minh.

Hà Nội tăng 4 bậc, vào top 10 PCI cả nước

Sáng 28/3, tại Hà Nội, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã công bố chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh.

Sự kiện kinh tế tuần: GDP quý I/2019 thấp hơn cùng kỳ năm ngoái - Ảnh 3

Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc phát biểu tại lễ công bố sáng 28/3.

Được thực hiện năm thứ 14 liên tiếp, báo cáo PCI 2018 được xây dựng dựa trên thông tin phản hồi từ 12.000 DN, trong đó có gần 11.000 DN dân doanh trong nước, 1.500 DN có vốn đầu tư nước ngoài cung cấp góc nhìn đa dạng về chất lượng giải quyết thủ tục hành chính, nguồn nhân lực và cơ sở hạ tầng tại Việt Nam...

PCI là chỉ số tổng hợp gồm 10 chỉ số thành phần, phản ánh lĩnh vực điều hành kinh tế có tác động đến sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân, gồm: Chi phí gia nhập thị trường; tiếp cận đất đai và ổn định trong sử dụng đất; tính minh bạch; chi phí thời gian; chi phí không chính thức; cạnh tranh bình đẳng; tính năng động; dịch vụ hỗ trợ DN; đào tạo lao động; thiết chế pháp lý và an ninh trật tự.

Đây là nguồn thông tin tham khảo hữu ích cho lãnh đạo các tỉnh, TP nói riêng, cũng như các nhà hoạch định chính sách nói cung, có thể xác định những điểm nghẽn trong điều hành chính tế cũng như lựa chọn những giải pháp phù hợp để tiến hành những cải cách điều hành kinh tế một cách hiệu quả nhất.

Sau nhiều năm giữ vững ngôi đầu, 2017 Đà Nẵng xuống vị trí thứ 2, còn lần này "rơi" xuống thứ 5. Quảng Ninh dẫn đầu đạt 70,36 điểm trên thang điểm 100. Các tỉnh, thành tiếp theo trong nhóm 10 tỉnh, thành đứng đầu bao gồm Bình Dương, Quảng Nam, Vĩnh Long, TP Hồ Chí Minh,... Hà Nội xếp thứ 9, đạt 65,40 điểm, tăng 4 bậc so với vị trí thứ 13 của năm 2017. Đây là thứ hạng cao nhất Hà Nội đạt được từ trước đến nay.

Vị trí cuối bảng không có thay đổi so với năm trước, vẫn là Đắk Nông. Lần lượt từ cuối bảng lên sau Đắk Nông là Lai Châu, Bình Phước, Bắc Kạn, Kon Tum...

Điều tra PCI năm 2018 cho thấy một số lĩnh vực của môi trường kinh doanh có sự thay đổi tích cực hơn so với 2017. Chi phí không chính thức tiếp tục được cắt giảm, môi trường kinh doanh cho các DN tư nhân có xu hướng bình đẳng hơn và cải cách hành chính đang chuyển biến rõ nét.

Tuy nhiên, kết quả điều tra cho thấy các DN kỳ vọng chính quyền cần nâng cao tính minh bạch của môi trường kinh doanh, tăng chất lượng đào tạo lao động, cải thiện dịch vụ hỗ trợ DN và tạo thuận lợi hơn nữa trong việc thực hiện các thủ tục xin cấp giấy phép kinh doanh, đặc biệt là nhóm thủ tục về đất đai, thuế, bảo hiểm xã hội, quản lý thị trường, giao thông và xây dựng.

Điều tra PCI năm 2018 cũng cho biết mức độ lạc quan của các DN về triển vọng kinh doanh thời gian tới tiếp tục ở mức tương đối cao, 49% DN dân doanh và 56% DN FDI cho biết sẽ mở rộng quy mô kinh doanh trong 2 năm tới. Tuy nhiên, cũng cho thấy dấu hiệu gia tăng của tỷ lệ DN đang gặp khó khăn trong hoạt động, trong đó phần lớn là các DN tư nhân nhỏ và siêu nhỏ.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 3/2019 giảm nhẹ

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 3/2019 giảm 0,21% so với tháng trước, trong đó 7/11 nhóm hàng hóa và dịch vụ có chỉ số giá giảm.

Sự kiện kinh tế tuần: GDP quý I/2019 thấp hơn cùng kỳ năm ngoái - Ảnh 4

Ảnh minh họa.

Theo Tổng cục Thống kê, nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống giảm nhiều nhất với 1,42% (lương thực giảm 0,55%; thực phẩm giảm 1,97%), làm CPI chung giảm 0,51%, nguyên nhân chủ yếu do nhu cầu tiêu dùng sau Tết giảm và ảnh hưởng của dịch tả heo châu Phi.

Nhóm may mặc, mũ nón, giày dép giảm 0,17%; văn hóa giải trí và du lịch giảm 0,09%; đồ uống và thuốc lá giảm 0,08%; bưu chính viễn thông giảm 0,07%; hàng hóa và dịch vụ khác giảm 0,04%; thiết bị và đồ dùng gia đình giảm 0,03%.

Các nhóm hàng hóa và dịch vụ khác có chỉ số giá tăng gồm: Giao thông tăng 2,22% do tác động của điều chỉnh tăng giá xăng, dầu vào thời điểm ngày 2/3/2019 (tác động làm CPI tăng 0,23%); nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 0,78% chủ yếu do giá gas trong tháng tăng 4,88%; thuốc và dịch vụ y tế tăng 0,03%; giáo dục tăng 0,01%.

CPI bình quân quý I/2019 tăng 2,63% so với bình quân cùng kỳ năm 2018, đây là mức tăng bình quân quý I thấp nhất trong 3 năm trở lại đây; CPI tháng 3/2019 tăng 0,69% so với tháng 12/2018 và tăng 2,7% so với cùng kỳ năm 2018.

Lạm phát cơ bản tháng 3/2019 giảm 0,06% so với tháng trước và tăng 1,84% so với cùng kỳ năm trước. Lạm phát cơ bản bình quân quý I/2019 tăng 1,83% so với bình quân cùng kỳ năm trước.

Xăng Ron95 đột ngột khan hiếm

Tối 25/3, Bộ Công Thương khẳng định không có chuyện khan hiến xăng dầu, tuy nhiên, sáng 26/3, một số cửa hàng kinh doanh xăng dầu tại Hà Nội đã treo biển dừng bán xăng RON95 và chỉ còn bán xăng E5RON92.

Sự kiện kinh tế tuần: GDP quý I/2019 thấp hơn cùng kỳ năm ngoái - Ảnh 5

Ảnh minh họa.

Theo khảo sát, nhiều cửa hàng kinh doanh xăng dầu của Tổng công ty xăng dầu Quân đội đã treo biển hoặc nhân viên thông báo ngừng bán xăng RON95. Đại diện một DN kinh doanh xăng dầu chia sẻ, hiện tại 5 cửa hàng của DN này đã ngừng bán xăng RON 95.

Chỉ một số cửa hàng có bể chứa to là còn xăng RON 95 còn lại đều đang trong tình trạng hết hàng. “RON95 không có hàng, do không có nguồn để mua từ mấy hôm nay và cũng chưa biết khi nào mới có xăng RON95 trở lại để cung cấp ra thị trường” – vị này nhấn mạnh. Vị đại diện DN này cũng cho hay, DN sẵn sàng chi tiền để mua xăng RON 95 nếu có mối cung ứng xăng hợp pháp.

Chia sẻ với phóng viên báo Kinh tế & Đô thị, Chủ tịch HĐQT Công ty xăng dầu Tự Lực 1 Nguyễn Văn Tiu cho hay, tình trạng thiếu xăng là do giá xăng dầu thế giới đang ở mức cao, trong khi xăng RON 95 buộc phải nhập khẩu còn Nhà máy Lọc dầu Dung Quất và Nghi Sơn không thể cung ứng đủ nhu cầu trong nước Nếu có nhập xăng thì cũng phải sau 15 ngày mới về, song với giá cả biến động phức tạp như hiện nay lại không được tăng giá thì bán ra chỉ có lỗ.

Phân tích nguyên nhân việc xăng RON 95 cung không đủ cầu, các DN kinh doanh xăng dầu có chung ý kiến việc liên tục phải nhập, mua xăng dầu giá cao, nhưng từ đầu năm giá bán lẻ liên tục giữ nguyên và kỳ điều hành ngày 18/3 như một cú bồi, khiến số dư quỹ giảm trầm trọng. Điều này rõ ràng ảnh hưởng xấu tới tình hình sản xuất, kinh doanh của DN. Chưa kể, việc mức chiết khấu cho công ty còn bị giảm mạnh, chỉ còn khoảng 200 - 300 đồng/lít, không đủ chi phí vận tải.

“Trong kỳ điều chỉnh giá xăng dầu vừa qua Bộ Công Thương đã yêu cầu DN xả quỹ bình ổn giá, thế nhưng hiện chỉ còn Petrolimex còn quỹ, những DN khác đều đã cạn kiệt, không còn kinh phí bình ổn, nếu nhập khẩu DN sẽ bị thua lỗ. Lẽ ra trong kỳ điều hành xăng dầu vừa qua Bộ Công Thương thay vì việc dùng quỹ bình ổn để kiềm chế giá mà nên tăng giá xăng RON 95 thêm 500-700 đồng/lít” - ông Nguyễn Văn Tiu nêu rõ.

Nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu thụ xăng RON 95 sáng 26/3, Petrolimex đã ra thông báo trong ngày sẽ cung ứng xăng cho các DN đầu mối thế nhưng đến chiều cùng ngày, Petrolimex cung ứng rất “nhỏ giọt”, chỉ bằng ¼ so với nhu cầu của các DN hiện nay. Theo các DN, thời gian qua trích lập quỹ bình ổn quá nhiều, giá giữ nguyên nên đầu mối nhập khẩu không còn nguồn, càng nhập càng lỗ. Tuần trước, giá dầu thế giới có lúc đã vọt lên mức đỉnh của năm nay, trước những thông tin nguồn cung sẽ thắt chặt hơn. Giá dầu Brent tương lai ngày 25/3 tăng 18 cent lên 67,21 USD/thùng.

Trong kỳ điều hành ngày 18/3, giá xăng dầu thế giới tăng nhưng giá xăng trong nước vẫn giữ nguyên. Thay vào đó, quỹ bình ổn xăng dầu được xả để giữ giá ở mức kỷ lục tới 2.061 đồng/lít đối với xăng RON 95, các mặt hàng dầu chi sử dụng quỹ ở mức 1.000 - 1.600 đồng/lít.

Theo các chuyên gia kinh tế, việc giữ ổn định giá xăng dầu để ổn định giá cả hàng hóa đầu vào, nhất là trong bối cảnh giá điện vừa tăng xong. Tuy nhiên, việc nhà điều hành tiếp tục xả mạnh Quỹ bình ổn xăng dầu gây áp lực lớn lên các tháng sau khi nguồn dư quỹ dần cạn. Hầu hết các DN kinh doanh xăng dầu đều có chung kiến nghị, với 2 lần điều chỉnh mà trích quỹ bình ổn liên tục ở mức cao, cơ quan chức năng nên xem xét lại, để giá bán lẻ diễn biến đúng giá thị trường thế giới.

Tuy nhiên đứng dưới góc độ người tiêu dùng, Bộ Công Thương nên xây dựng phương án điều hành xăng dầu sao DN và người dân cũng có lợi bởi quỹ Bình ổn giá xăng dầu là do chính người tiêu dùng đóng góp trong quá trình tiêu thụ xăng.

Cổ phần hóa Agribank, Mobifone... “rùa bò”

Tại buổi họp báo về kết quả cổ phần hóa (CPH) DNNN ngày 28/3 của Bộ Tài chính, đại diện Cục Tài chính DN lấy ví dụ, trường hợp của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank), mặc dù đã hơn một năm thực hiện nhưng hiện phương án sử dụng đất vẫn chưa hoàn thành.

Sự kiện kinh tế tuần: GDP quý I/2019 thấp hơn cùng kỳ năm ngoái - Ảnh 6

Ảnh minh họa

Cụ thể, từ năm 2017, tuy Bộ Tài chính đã hướng dẫn rà soát đất đai, song do quy mô ngân hàng quá lớn, đến nay Agribank vẫn chưa rà soát, đưa ra được phương án sử dụng đất. Trong khi đó, MobiFone vướng vụ AVG, nhiều người làm sai, bị kỷ luật, dẫn tới chậm trễ.

Đối với trường hợp Tổng Công ty Giấy gặp khó khăn khi thoái vốn giấy Phương Nam, ông Tiến lý giải nguyên nhân: “Đấu giá 4 lần không ai mua. Chúng tôi cho rằng phải tính theo giá thị trường, còn cứ bảo nhà máy hoạt động rồi mà muốn bán hơn 1.000 tỷ đồng thu hồi rất khó, trong khi thực tế nhà máy đã hoạt động đâu.

Hay như Nhà máy Gang thép Thái Nguyên, hiện muốn bán cả giai đoạn 2 của dự án nhưng không giải quyết được tranh chấp giữa chủ đầu tư và tổng thầu EPC. Theo đánh giá của ông Tiến, thanh tra xác định sai phạm rồi nhưng quan trọng nhất là xử lý tranh chấp với nhà thầu nước ngoài. "Không thể xử lý một sớm một chiều được. Có cái không vướng thì nhà đầu tư không mặn mà", ông Tiến nói. Các DNNN chậm CPH tập trung vào một số Bộ, ngành có DN có giá trị đất đai cao như Bộ Xây dựng...

Ngoài ra, sự chậm trễ còn có nguyên nhân chủ quan do các địa phương, Bộ ngành đủng đỉnh. Theo quy định, vấn đề xác lập hồ sơ pháp lý đất đai do UBND địa phương thực hiện. Tuy nhiên, theo ông, quá trình này thực hiện chậm, kéo dài thời gian hơn so với quy định dẫn đến các DN phải điều chỉnh tiến độ CPH. "Nếu địa phương không quyết liệt, đủng đỉnh thì quá trình CPH chậm là đúng", ông Tiến đánh giá.

Hơn nữa, sau CPH, một số Bộ vẫn dùng dằng trong việc bàn giao DN về cho Tổng công ty đầu tư và kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) quản lý vốn. “Tổng công ty Thép CPH 2 năm rồi nhưng nay mới làm thủ tục bàn giao. Tổng công ty Thép Giấy Việt Nam vừa rồi cũng mới bàn giao về SCIC quản lý vốn” - ông Tiến lấy ví dụ.

Thông tin từ Bộ Tài chính cho hay, theo kế hoạch, năm 2018 phải CPH 64 DN nhưng thực tế mới có 23 DN được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án CPH. Kế hoạch cổ phần hóa năm 2019 là 18 DN. Như vậy, cùng với hơn 40 DN chưa làm xong của năm 2018, nếu không có biện pháp quyết liệt thì không hoàn thành được.