Sửa đổi các quy định của Hiến pháp năm 2013 là rất kịp thời và cần thiết trong thời điểm hiện nay

Chiều nay, 14/5, tại Hà Nội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (T.Ư MTTQ) Việt Nam tổ chức Hội nghị lấy ý kiến vào Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

GS.TS Trần Ngọc Đường - Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Dân chủ và Pháp luật, Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam chủ trì Hội nghị.

Xây dựng Mặt trận và các tổ chức thành viên gần dân, sát dân hơn

Tại đây, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Văn hóa - Xã hội Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam Nguyễn Túc cho rằng, quyết định sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013, trong đó có tổ chức hoạt động của MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên là một quyết tâm chính trị của Đảng và Nhà nước trong việc xây dựng MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên gần dân, sát dân hơn.

Cụ thể, nội dung sửa đổi, bổ sung tại Điều 9 Hiến pháp 2013 đã khẳng định rõ hơn vị thế của MTTQ Việt Nam là bộ phận của hệ thống chính trị, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, cơ sở chính trị của chính quyền Nhân dân. Nội dung này đã được đề cập trong Cương lĩnh chính trị của Đảng trước đây, giờ được đưa vào trong Hiến pháp là hoàn toàn hợp lý.

Theo ông Nguyễn Túc, các quy định về việc phát huy quyền làm chủ của Nhân dân; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; cũng như đề cập, nhấn mạnh công tác giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam, được thể hiện rõ nét trong Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 là việc rất cần thiết, phù hợp bối cảnh xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân.

Đặc biệt, Đại hội XIII của Đảng đã nêu: MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội (CT-XH) làm nòng cốt chính trị để Nhân dân thực hiện quyền làm chủ. Vì vậy, vai trò, chức năng của MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên phải được làm nổi bật trong các quy định của Hiến pháp. Trong đó nhấn mạnh, cụ thể hóa vai trò của Mặt trận và các tổ chức CT-XH trong tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thể hiện ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân.

Ở góc độ khác, Phó Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ và Pháp luật Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam Nguyễn Văn Phúc - nguyên Phó Ban Biên tập Hiến pháp 2013 cho rằng, việc T.Ư chỉ đạo lấy ý kiến Nhân dân là cơ hội để hoàn thiện việc sửa Hiến pháp lần này. Với tinh thần ủng hộ cơ bản về chủ trương tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị, ông Phúc đề xuất việc sửa Điều 9, Hiến pháp 2013 lần này không nên ghi tên cụ thể các tổ chức CT-XH vào Hiến pháp vì trong tương lai, tên các tổ chức này có thể thay đổi.

Đối với sửa đổi, bổ sung tại khoản 2 Điều 115 “Đại biểu HĐND có quyền chất vấn Chủ tịch UBND, các thành viên khác của UBND và người đứng đầu cơ quan thuộc UBND. Người bị chất vấn phải trả lời trước HĐND. Đại biểu HĐND có quyền kiến nghị với các cơ quan nhà nước, tổ chức, đơn vị ở địa phương. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị này có trách nhiệm tiếp đại biểu, xem xét, giải quyết kiến nghị của đại biểu”, ông Nguyễn Văn Phúc đề nghị giữ quyền chất vấn của đại biểu HĐND với Chánh án TAND và Viện trưởng Viện KSND. 

Cũng theo đại biểu này, tại Điều 110, cụ thể hóa khoản 3 Điều này, tại Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV sẽ thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương, theo đó ĐVHC dưới cấp tỉnh gồm có xã, phường và đặc khu. Vì vậy, đề nghị MTTQ Việt Nam báo cáo lại với Ban Chấp hành T.Ư Đảng và Bộ Chính trị cho giữ lại các thị xã, TP thuộc tỉnh mà ở đó không có ĐVHC là phường. Vì nếu theo phương án hiện nay thì các TP như Nha Trang, Đà Lạt, Vinh, Hội An đều bỏ cả.

Sửa đổi Hiến pháp để đáp ứng yêu cầu đổi mới đất nước

Đồng tình với các ý kiến liên quan sửa đổi quy định về chính quyền địa phương, góp ý tại Hội nghị, GS.TS Khoa học Phan Xuân Sơn - nguyên Viện trưởng Viện Chính trị, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng, các ĐVHC cần được quy định thành 2 cấp rõ ràng trong Hiến pháp, không sử dụng cụm từ “dưới tỉnh” trong “các ĐVHC dưới tỉnh” tại Điều 110, tránh gây sự khó hiểu khi tiếp cận các quy định này.

Ngoài ra, theo đại biểu, quy định tại khoản 3 Điều 110 “Việc xác định các loại ĐVHC dưới tỉnh, TP trực thuộc T.Ư và trình tự, thủ tục thành lập, giải thể, nhập, chia ĐVHC, điều chỉnh địa giới ĐVHC do Quốc hội quy định” đã lược bỏ nội dung “phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương” so với quy định cũ, thay vào đó chỉ do Quốc hội quy định. Điều này chưa hợp lý, bởi trên thực tế việc xác định các loại ĐVHC địa phương rất phức tạp, gồm tên gọi, quy mô, quan hệ KT-XH...

Trong khi, người dân tại các cộng đồng dân cư rất am hiểu lịch sử, văn hóa, truyền thống cũng như sự phát triển KT-XH của địa phương nơi họ sinh sống. Việc này nếu chỉ do Quốc hội quy định bỏ qua việc lấy ý kiến Nhân dân địa phương là không nên. Do đó, ông Sơn đề nghị giữ nguyên nội dung “phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương” của quy định cũ.

Bày tỏ nhất trí với những điểm mới trong Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Văn hóa - Xã hội, Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam Nguyễn Viết Chức nhận định, trong bối cảnh cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, sáp nhập các ĐVHC hoạt động hiệu lực, hiệu quả, việc sửa đổi các quy định của Hiến pháp năm 2013 là rất kịp thời và cần thiết.

Mặc dù vậy, việc lập hiến, lập pháp còn chứa đựng nội hàm văn hóa. Việc sửa Hiến pháp này cũng cần thể hiện điều đó thông qua việc lấy ý kiến những người có kinh nghiệm làm hiến pháp. Bởi vậy, ông Nguyễn Viết Chức kiến nghị Quốc hội khóa XVI ngay sau khi được bầu sẽ tiếp tục tiến hành sửa đổi toàn diện Hiến pháp để đáp ứng yêu cầu đổi mới của đất nước.

Kết luận Hội nghị, GS.TS Trần Ngọc Đường - Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Dân chủ và Pháp luật Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam ghi nhận những ý kiến phát biểu tâm huyết, chất lượng, trọng tâm, thẳng thắn với tinh thần xây dựng vào từng nội dung quy định những vấn đề cụ thể của Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Nhấn mạnh Hiến pháp là văn kiện chính trị - pháp lý quan trọng, đạo luật gốc, quy định về những vấn đề lớn, cơ bản, có tầm chiến lược lâu dài của đất nước, GS.TS Trần Ngọc Đường mong muốn trên cơ sở những ý kiến đóng góp tại Hội nghị này, những điểm mới trong Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 sẽ phục vụ đắc lực cho tổ chức và hoạt động của MTTQ Việt Nam cũng như chủ trương xây dựng chính quyền hai cấp.