Nhạc sĩ Nguyễn Tài Tuệ sinh 15/5/1936 tại xã Thanh Văn, huyện Thành Chương, tỉnh Nghệ An. Dù không trải qua các trường đào tạo âm nhạc, nhưng nhạc sĩ Nguyễn Tài Tuệ có rất nhiều ca khúc nổi tiếng, đặc biệt là những ca khúc về truyền thống, cách mạng.
Trong đó, tác phẩm “Xa khơi” của ông được đánh giá là một ca khúc rất chuẩn mực về âm nhạc. Không chỉ “Xa khơi” mà rất nhiều ca khúc khác của ông đã sống mãi với thời gian như: "Tiếng hát giữa rừng Pác Pó", "Lời ca gửi Noọng", "Mùa Xuân gọi bạn", "Suối Mường Hum còn chảy mãi".
Nhạc sĩ Nguyễn Tài Tuệ đến với âm nhạc từ niềm say mê từ thời tuổi thơ. Ông mê mẩn với những điệu “ví dặm” những khúc hát “đò đưa” của quê hương..
Năm 1955, khi học hết cấp 3, Nguyễn Tài Tuệ ra Hà Nội. Bố ông muốn con trai đi theo con đường văn chương để làm thầy giáo. Học được một thời gian, Nguyễn Tài Tuệ mới thấy âm nhạc là cái nghiệp của mình chứ không phải văn chương và ông đi theo tiếng gọi của nó.
Bước đầu, Nguyễn Tài Tuệ về làm diễn viên của Đoàn ca múa Nhân dân T.Ư, với những ca sĩ Quốc Hương, Mai Khanh, Chu Minh, Thương Huyền trong một dàn hợp xướng và cứ thế đi theo còn đường sáng tác.
Đầu năm 1959, nhạc sĩ Nguyễn Tài Tuệ về Hà Nội công tác tại Ban nghiên cứu âm nhạc dân gian - tiền thân của Viện Nghiên cứu âm nhạc dân gian hiện nay. Năm 1963, ông về công tác ở Sở Văn hóa Quảng Ninh. Bài "Tiếng hát giữa rừng Pắc Bó" và "Xa khơi" là những ca khúc giá trị thời đó.
Từ năm 1966 - 1972, nhạc sĩ Nguyễn Tài Tuệ được cử đi học sáng tác âm nhạc bậc Đại học tại Nhạc viện Bình Nhưỡng (Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên).
Trở về nước, ông tiếp tục công tác ở Nhà hát Ca Múa Nhạc Việt Nam với tư cách là nhạc sĩ sáng tác và chỉ đạo nghệ thuật.
Về khí nhạc, ông có giao hưởng thơ “Những cánh chim cao nguyên”, “Kỷ niệm quê hương” (cello và piano). Ngoài ra, nhạc sĩ cũng đã xuất bản “Tuyển chọn ca khúc Nguyễn Tài Tuệ” và album riêng tác giả.
Với những cống hiến cho nền âm nhạc Việt Nam, nhạc sĩ Nguyễn Tài Tuệ đã được Nhà nước tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học - Nghệ thuật đợt I (2001), Huân chương Lao động hạng Nhì; được trao Huy chương Vì sự nghiệp Âm nhạc Việt Nam và một số giải thưởng của Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ VHTT&DL).
