Thực trạng này đặt ra đòi hỏi về sự chung tay phối hợp giữa cơ quan quản lý Nhà nước, DN vận tải và hành khách nhằm tạo ra một hệ thống giao thông an toàn và hiệu quả.
Vì sao phải cấm?
Trong dịp nghỉ Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025 vừa qua, lực lượng CSGT toàn quốc đã kiểm tra, xử lý nhiều phương tiện cố tình nhồi nhét hành khách. Điển hình như ngày 2/2, Đội Tuần tra kiểm soát giao thông đường bộ cao tốc số 3, Cục CSGT đã phát hiện ô tô khách BKS 36H - 085.xx chở quá số người quy định trên cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ - Cao Bồ - Mai Sơn - QL45. Qua kiểm tra, trên xe có 56/46 người. Tiếp tục kiểm tra giấy tờ liên quan đến người lái và phương tiện, tài xế xe khách không xuất trình được giấy phép lái xe.
Tổ CSGT đã lập biên bản với tài xế về các lỗi: Chở quá số người quy định; không có giấy phép lái xe. Chủ phương tiện bị lập biên bản về lỗi: Để tài xế điều khiển phương tiện thực hiện hành vi chở quá số người định; để cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện. Tổng mức phạt đối với chủ xe và tài xế là 102 triệu đồng, phương tiện bị tạm giữ 10 ngày.
Cùng ngày 2/2, Trạm CSGT Quang Trung, TP Hải Phòng phát hiện ô tô khách BKS 17B - 019.xx chở 36/30 người trên xe. Tổ công tác đã tiến hành lập biên bản với lái xe và chủ xe là Công ty TNHH thương mại và dịch vụ vận tải Thịnh Phú (trụ sở tại huyện Kiến Xương, Thái Bình) và phạt hành chính 15 triệu đồng.
Trước đó, ngày 23/1, đơn vị này cũng phát hiện xe ô tô khách BKS 27B - 002.xx có dấu hiệu chở quá số lượng người cho phép. Qua kiểm đếm trên xe có 42/27 người. Lực lượng CSGT đã lập biên bản với lái xe và chủ phương tiện với tổng mức phạt hành chính 112,5 triệu đồng. Ngoài phạt tiền, lái xe còn bị trừ 4 điểm, chủ phương tiện bị tước phù hiệu 2 tháng.
Ngày 3/2, lực lượng CSGT Công an tỉnh Thanh Hóa phát hiện xe khách BKS 36F-000.xx đang di chuyển theo hướng từ quốc lộ 1 đến nút giao Gia Miêu để lên đường cao tốc Bắc – Nam trên xe chở 56/40 hành khách. Tổ công tác đã tiến hành lập biên bản vi phạm hành chính với tổng số tiền phạt 40 triệu đồng, tạm giữ 1 giấy phép lái xe và 1 phù hiệu.
Theo quy định tại Điều 9 Luật Trật tự An toàn giao thông đường bộ 2024, chở quá số người quy định là hành vi bị nghiêm cấm vì gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến an toàn giao thông và quyền lợi của hành khách.
Nhiều chuyên gia giao thông cho rằng, việc các xe khách chở quá số người quy định có thể làm thay đổi trọng tâm xe, làm mất tính ổn định trong quá trình di chuyển, nguy cơ mất an toàn rất cao. Chưa kể, các bộ phận trên xe như phanh khi hoạt động cũng bị ảnh hưởng, kém hiệu quả hơn nếu phải xử lý các tình huống gấp. Phần bánh xe bị ma sát với mặt đường nhiều hơn, hao mòn nhanh hơn. Nếu áp suất lốp cao còn có thể bị nổ lốp giữa đường dẫn đến mất lái, gây tai nạn giao thông.
Phối hợp chặt chẽ
Trao đổi về vấn đề này, chuyên gia giao thông Nguyễn Mạnh Thắng nêu, mặc dù chế tài xử phạt hành vi chở quá số người quy định đã được tăng nặng theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, lực lượng CSGT các địa phương đã tích cực ra quân xử lý, nhưng thực trạng xe nhồi nhét khách thời gian qua vẫn còn diễn biến phức tạp, đặc biệt vào các dịp cao điểm như lễ, Tết.
Vị chuyên gia này cho rằng, để tình trạng được giải quyết triệt để cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa cơ quan quản lý Nhà nước, DN vận tải và hành khách. Trong đó, cơ quan quản lý Nhà nước cần tăng cường kiểm tra, giám sát bằng cách tổ chức các cuộc kiểm tra đột xuất đối với các phương tiện vận tải, đặc biệt là vào các dịp cao điểm như lễ, Tết. Đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục đến người dân về tác hại của việc nhồi nhét hành khách, khuyến khích người dân phản ánh vi phạm.
Song song với việc nâng cao mức xử phạt và chế tài để tạo ra sự răn đe mạnh mẽ, cơ quan quản lý Nhà nước cần xây dựng chính sách vận tải công cộng hợp lý. Qua đó, khuyến khích các phương tiện vận tải công cộng phát triển, đảm bảo đủ số lượng và chất lượng dịch vụ để phục vụ tốt nhu cầu đi lại của nhân dân. Từ đó tình trạng nhồi nhét hành khách sẽ giảm.
Thạc sĩ quản lý kinh tế Hoàng Thị Thu Phương cũng cho rằng, trong bối cảnh vận tải hành khách tuyến cố định đang phải cạnh tranh khốc liệt với loạt xe hợp đồng trá hình, xe tiện chuyến, đi chung, đi ghép, việc các xe vận tải khách tuyến cố định nhồi nhét hành khách, chở quá số người quy định sẽ càng làm mất đi sự hài lòng phía người dân.
DN vận tải cần cam kết và tuân thủ chặt chẽ quy định về số lượng hành khách tối đa trên mỗi chuyến xe, không để xảy ra tình trạng nhồi nhét hành khách, gây mất an toàn. Bộ phận quản lý an toàn giao thông hoặc người điều hành vận tải phải nâng cao trách nhiệm trong việc theo dõi quá trình hoạt động của phương tiện và người lái xe qua thiết bị giám sát hành trình.
Thực hiện nhắc nhở ngay đối với người lái xe khi phát hiện xe chạy quá tốc độ, quá thời gian người lái xe liên tục, quá thời gian làm việc trong ngày, hoạt động sai hành trình vận chuyển, thiết bị giám sát hành trình không có tín hiệu và các nguy cơ gây mất an toàn giao thông khác; tiếp nhận và đưa ra phương án xử lý khi xảy ra các sự cố gây mất an toàn giao thông. Đồng thời, các thông tin về việc chấn chỉnh, nhắc nhở khi người lái xe vi phạm phải được ghi chép hoặc cập nhật vào phần mềm của đơn vị để theo dõi.
Đầu tư vào các phương tiện vận tải chất lượng, mở rộng các tuyến xe và lịch trình hợp lý để đáp ứng nhu cầu của hành khách mà không làm tăng mật độ hành khách trên mỗi xe; Đào tạo và nâng cao ý thức của lái xe, nhân viên phục vụ về các quy định an toàn giao thông và thái độ phục vụ, qua đó góp phần nâng cao chất lượng phục vụ và giảm thiểu tình trạng nhồi nhét hành khách.
Cục CSGT Bộ Công an khuyến cáo, mỗi hành khách cần ý thức về quyền lợi và trách nhiệm của mình, không tham gia vào hành vi nhồi nhét hoặc sử dụng dịch vụ không hợp pháp. Ngoài việc tuần tra, xử lý công khai, CSGT các đơn vị sẽ tăng cường việc rà soát camera giám sát của phương tiện để xử phạt lỗi chở quá số người quy định hoặc đóng, mở cửa khi xe đang chạy để bắt khách dọc đường... Hành khách cũng cần phản ánh các vi phạm để giúp cơ quan chức năng xử lý triệt để vi phạm trên đường.
