Ba mươi quốc gia thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) hôm thứ Sáu đã thảo luận về các bước tiếp theo của Liên minh ở Ukraine tại Brussels. Cuộc họp diễn ra trong bối cảnh những nỗ lực ngoại giao đã thất bại để chấm dứt sự hỗn loạn tại Ukraine, tám ngày sau khi Tổng thống Vladimir Putin ra lệnh cho quân đội Nga tiến quân vào đất nước này.
Tình hình bên trong Ukraine dường như không thể cải thiện sớm. Một đoàn xe Nga 40 dặm hướng đến thủ đô Kiev vẫn đang bị chặn lại, trong khi lực lượng quân đội Ukraine vẫn đang nắm giữ các khu vực quan trọng. Quân đội Nga tuyên bố họ đã chiếm quyền kiểm soát các khu vực chiến lược quan trọng khác của Ukraine, bao gồm nhà máy điện nguyên tử hạt nhân lớn nhất Châu Âu Zaporizhzhia.
Bất chấp tình hình ảm đạm trên mặt đất, NATO không sẵn lòng tham gia trực tiếp vào cuộc xung đột - bao gồm thiết lập một vùng cấm bay - ngoài việc hỗ trợ Ukraine kháng cự lại chiến dịch quân sự của Nga.
Tổng thư ký của NATO, Jens Stoltenberg, cho biết vào thứ Sáu rằng một khu vực cấm bay trên Ukraine không phải là lựa chọn được liên minh xem xét. "Chúng tôi đã đồng ý rằng chúng tôi không nên có những chiếc máy bay NATO hoạt động trên không phận Ukraine hoặc quân đội NATO trên lãnh thổ Ukraine," ông nói.
NATO là gì?
Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương là một Liên minh gồm 30 quốc gia Bắc Mỹ và Châu Âu. Mục đích chính của NATO "là để đảm bảo sự tự do và an ninh của các thành viên thông qua các phương tiện chính trị và quân sự."
Liên minh được thành lập vào năm 1949 để đáp lại sự khởi đầu của Chiến tranh Lạnh. Mục đích ban đầu của tổ chức này là ngăn chặn Liên Xô, bảo vệ an ninh và duy trì ổn định ở Tây Âu. Kể từ khi kết thúc Chiến tranh Lạnh, nhiều cựu quốc gia Xô Viết đã tham gia NATO.
Vai trò của một thành viên NATO là gì?
Là một phần của NATO có nghĩa là các nước thành viên đóng vai trò tích cực trong các cuộc thảo luận hàng ngày về những vấn đề an ninh và quốc phòng ảnh hưởng đến liên minh. Điều này có thể bao gồm từ các biện pháp chiến lược để chống lại chiến tranh mạng cho đến việc di chuyển quân đội trong biên giới của NATO để bảo vệ các thành viên khác, như đã xảy ra trong cuộc khủng hoảng này.
Các thành viên được cho là dành 2% GDP quốc gia về quốc phòng mỗi năm, mặc dù rất ít thành viên đã làm như vậy trong những năm gần đây.
Điều nổi tiếng nhất của Liên minh là Điều 5 của Hiệp ước, là "một cuộc tấn công chống lại một đồng minh được coi là một cuộc tấn công chống lại tất cả các đồng minh."
Điều 5 chỉ từng được áp dụng một lần, để đáp lại các cuộc tấn công khủng bố ngày 11 tháng 9 năm 2001 vào Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, Liên minh có thể thực hiện các biện pháp phòng thủ tập thể mà không cần dựa vào Điều 5, và chỉ ra rằng họ đã làm điều này trong cuộc giao tranh giữa Nga và Ukraine.
Vùng cấm bay là gì?
Vùng cấm bay là nơi một số máy bay nhất định không thể bay vì bất kỳ lý do nào. Trong bối cảnh xung đột như ở Ukraine, có lẽ nó có nghĩa là một khu vực mà các máy bay Nga không được phép bay, để ngăn họ thực hiện các cuộc không kích đối với Ukraine.
NATO đã áp đặt các vùng bay ở các quốc gia không phải là thành viên trước đây, bao gồm Bosnia và Libya. Tuy nhiên, đây luôn luôn là một động thái gây tranh cãi.
Điều gì sẽ xảy ra nếu NATO áp đặt một vùng cấm bay?
Các vùng cấm bay quân sự là những nơi này phải được thực thi bởi sức mạnh quân sự. Nếu một chiếc máy bay Nga bay vào khu vực cấm bay của NATO, thì lực lượng Liên minh này sẽ phải hành động chống lại chiếc máy bay đó. Những biện pháp đó có thể bao gồm bắn máy bay. Điều đó sẽ xảy ra, trong mắt của Nga, đây là một hành động chiến tranh của NATO và có thể sẽ leo thang xung đột.
Tại sao NATO không áp đặt một vùng cấm bay tại Ukraine?
Cả Ukraine và Nga đều không phải là thành viên của NATO. Tổng thống Putin rõ ràng nhìn thấy NATO là một mối đe dọa trực tiếp đối với chính quyền của ông và gần đây ông đã chỉ trích việc mở rộng biên giới của NATO về phía Nga - đây được xem như là biện minh cho chiến dịch quân sự đặc biệt tới Ukraine.
Do đó, NATO cực kỳ miễn cưỡng nếu tham gia trực tiếp vào cuộc chiến tại Ukraine với sức mạnh hạt nhân của đối thủ. Mặc dù NATO hỗ trợ sự kháng cự của Ukraine, nhưng đơn giản là Liên minh không được chuẩn bị để tiến hành một hành động chiến tranh trực tiếp về phía Nga và có nguy cơ leo thang có thể dẫn đến việc sử dụng hạt nhân vũ khí.
Tại sao Nga cảm thấy bị NATO đe dọa?
Theo CNN, Tổng thống Putin từ lâu đã tin rằng Nga đã có một thỏa thuận tồi tệ sau cuộc chia tay của Liên Xô - một cái gì đó ông đã gọi là "thảm họa địa chính trị lớn nhất của thế kỷ 20".
Ông cho rằng NATO, theo thời gian, đã mở rộng biên giới của mình bằng cách thừa nhận các quốc gia Đông Âu từng là một phần của Liên Xô - có nghĩa là Nga hiện có biên giới đất liền với Liên minh quân sự lớn nhất thế giới, do đó làm giảm sức mạnh địa chính trị của Nga tại những nơi đã từng thuộc phạm vi ảnh hưởng của Moscow.
Tháng trước, Tổng thống Putin đã yêu cầu NATO thu nhỏ lại biên giới từ thời điểm năm 1997, trước khi các quốc gia Baltic như Latvia, Litva và Estonia tham gia Liên minh này.
