Tạo cơ chế khuyến khích sáng tạo tác phẩm văn học đỉnh cao
Theo đó, về sáng tác tác phẩm văn học, dự thảo Nghị định tập trung quy định cơ chế hỗ trợ, đầu tư, tiêu chí, quy trình lựa chọn tác giả để Nhà nước hỗ trợ, đầu tư sáng tác, nghiệm thu, các tác phẩm văn học sử dụng kinh phí ngân sách Nhà nước nhằm hỗ trợ và khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia các hoạt động sáng tác văn học. Đồng thời thu hút nguồn lực xã hội hóa cho hoạt động sáng tác văn học tại Việt Nam.
Dự thảo Nghị định quy định cụ thể hoạt động trại sáng tác văn học. Bộ VHTT&DL là cơ quan có trách nhiệm tổ chức các trại sáng tác văn học theo định kỳ hàng năm, tổ chức cuộc thi sáng tác tác phẩm văn học theo định kỳ từ 3 - 5 năm/lần đối với từng thể loại văn học nhằm tạo cơ chế khuyến khích, tạo động lực đối với các tác giả trong sáng tạo tác phẩm văn học đỉnh cao.
Dự thảo Nghị định cũng quy định về giải thưởng văn học quốc gia trong đó khẳng định rõ vai trò của Bộ VHTT&DL trong việc lựa chọn các tác phẩm có giá trị nghệ thuật cao xứng đáng để tôn vinh giải thưởng quốc gia. Dự thảo Nghị định còn quy định tiêu chí lựa chọn tác phẩm tiêu biểu cho văn học Việt Nam để giới thiệu quảng bá, hỗ trợ tham gia các hội chợ triển lãm tại nước ngoài; giới thiệu tác phẩm có chất lượng đại diện cho văn học Việt Nam tham gia các cuộc thi, giải thưởng văn học uy tín quốc tế; xây dựng trang thông tin điện tử về văn học Việt Nam…
Theo Bộ VHTT&DL, văn học Việt Nam trong nhiều năm qua đã phát triển khá toàn diện và mạnh mẽ; thấm nhuần sâu sắc tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ; kế thừa và phát huy các giá trị truyền thống đậm đà bản sắc dân tộc, đồng thời tiếp thu chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại, góp phần xây dựng nền tảng tinh thần của xã hội.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành quả đã đạt được, hoạt động văn học hiện nay vẫn còn một số hạn chế như chưa quy định cụ thể, thống nhất về việc tổ chức các cuộc thi sáng tác văn học, lý luận, phê bình văn học sử dụng ngân sách Nhà nước.
Cùng với đó, hiện nay, trong lĩnh vực nghệ thuật định kỳ đều tổ chức cuộc thi, liên hoan chuyên nghiệp, các nghệ sĩ, diễn viên tham gia có thành tích xuất sắc đều được tặng giải Vàng, giải A, giải Nhất do các cơ quan quản lý Nhà nước trao tặng. Còn đối với lĩnh vực sáng tác văn học thì chưa có các cuộc thi, giải thưởng của cơ quan quản lý Nhà nước trao tặng, gây thiệt thòi cho các nhà văn khi tham gia xét tặng Giải thưởng Nhà nước và Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học, nghệ thuật.
Ngoài ra, việc giới thiệu và quảng bá văn học Việt Nam ra nước ngoài chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị, tổ chức giới thiệu, quảng bá với các tác giả sáng tác dẫn đến đạt hiệu quả chưa cao. Nhiều cá nhân, tổ chức tự lựa chọn tác phẩm văn học để quảng bá ra nước ngoài, dẫn đến chưa phản ánh toàn diện văn học Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
Do đó, theo Bộ VHTT&DL, việc ban hành Nghị định quy định về khuyến khích phát triển văn học là cần thiết để tạo cơ sở pháp lý xây dựng và phát triển văn học trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Thời gian lấy ý kiến góp ý dự thảo kéo dài từ nay đến 24/3/2025.
