Tạo ra môi trường bình đẳng, thuận lợi, minh bạch trong kinh doanh

Không có cuộc đổi mới nào là không có khó khăn

Sáng 25/9, Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp với UBND phường Hoàn Kiếm tổ chức Tọa đàm “Đồng hành cùng hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ trong kỷ nguyên số”. Sự kiện là diễn đàn ý nghĩa, tháo gỡ vướng mắc về thanh toán số, hóa đơn điện tử và tiếp cận vốn cho hàng trăm hộ kinh doanh, doanh nghiệp nhỏ trên địa bàn.

Có mặt tại toạ đàm, bà Lê Yến, Giám đốc Công ty Tư vấn Thuế Hà Nội cho biết, theo Nghị định 70/2025, các hộ kinh doanh có doanh thu từ 01 tỉ/năm và thuộc các nhóm ngành nghề như: ăn uống, nhà hàng, khách sạn, siêu thị, bán lẻ… sẽ phải xuất hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối dữ liệu với cơ quan thuế, không còn phải nộp thuế theo phương pháp khoán.

Giải thích với các hộ kinh doanh tại toạ đàm về thuế khoán, bà Lê Yến khẳng định rõ, thuế khoán bản chất có 2 loại thuế là thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập cá nhân. Trong đó, tỉ lệ tính thuế giá trị gia tăng phụ thuộc và thuế thu nhập cá nhân sẽ phụ thuộc vào ngành nghề kinh doanh. Cụ thể, hoạt đông bán buôn, bán lẻ các loại hàng hóa chịu thuế 1,5% trên doanh thu, trong đó VAT là 1%, thuế thu nhập cá nhân 0,5%. Hoạt động sản xuất gia công chế biến sản phẩm hàng hóa thì chịu thuế suất 4,5% trên doanh thu, trong đó thuế giá trị gia tăng 3%, thuế thu nhập cá nhân 1,5%.

Theo bà Lê Yến, trước đây, người kinh doanh quen nộp thuế khoán mà ít quan tâm đến việc phân loại thuế, chỉ chú trọng số tiền phải nộp mỗi tháng. Tuy nhiên theo Nghị định 70/NĐ-CP, bước đầu tiên là các hộ kinh doanh phải thực hiện hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Điều này có nghĩa là mọi hộ kinh doanh cần trang bị máy tính tiền hoặc phần mềm bán hàng, sau đó kết nối với phần mềm hóa đơn điện tử. Khi xuất hóa đơn, thông tin sẽ được truyền trực tiếp đến cơ quan thuế. Đây là bước quan trọng đầu tiên trong quá trình chuyển đổi.

Bước thứ hai, từ năm 2026, phương pháp tính thuế khoán sẽ không còn nữa, thay vào đó là phương pháp kê khai. Cần lưu ý rằng, lúc này không phải tất cả các hộ kinh doanh đều phải lập tức thành lập doanh nghiệp; trước tiên, các hộ kinh doanh phải chuyển từ phương pháp khoán sang phương pháp kê khai. Điều này có nghĩa hộ kinh doanh đang chuyển đổi hình thức tính thuế từ phương pháp khoán sang phương pháp kê khai. Bắt đầu từ ngày 1/5/2026, phương pháp khoán sẽ bị loại bỏ hoàn toàn và tất cả các hộ kinh doanh phải kê khai thuế.

Trước đó, từ ngày 1/5/2025, quận Hoàn Kiếm (cũ) được chọn làm điểm điển hình triển khai hóa đơn điện tử. Trên tổng số khoảng 7.000 hộ kinh doanh tại Hà Nội, Hoàn Kiếm có khoảng 4.000 hộ. Trong chiến dịch này, cán bộ thuế phối hợp với các nhà cung cấp phần mềm đã trực tiếp hướng dẫn từng hộ thực hiện hóa đơn điện tử, đồng thời các đơn vị tư vấn như Công ty Tư vấn thuế Hà Nội cũng tham gia hỗ trợ.

Ghi nhận những vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai, bà Lê Yến cho rằng, không có cuộc đổi mới nào là không có khó khăn. Những khó khăn đó là những thói quen bắt đầu từ khi có kinh tế tư nhân từ những năm 1999. Thời điểm đó, chủ yếu là kinh tế hộ gia đình hầu hết các hộ kinh doanh có truyền thống kinh doanh quen với cách ghi chép, quản lý là theo lối cũ thủ công, ghi sổ chép tay… Khi chuyển đổi, nhiều cá nhân hộ kinh doanh sẽ không hiểu về chuyển đổi số, về kê khai…

Tuy nhiên theo bà Lê Yến, việc khó khăn vướng mắc chỉ xuất hiện ở giai đoạn ban đầu, nhưng sẽ tốt về sau. Có nghĩa, khi áp dụng công nghệ sẽ giảm lao động thủ công, việc thống kê, phân tích đánh giá sẽ rất nhanh. Bà Lê Yến nhấn mạnh, khi áp dụng công nghệ, yêu cầu ban đầu người sử dụng sẽ phải có tư duy về hệ thống. Thuế chỉ là 1 phần, sau đó là công tác quản trị, công tác quản lý… 

“Việc này dù khó khăn hay thuận lợi thì sau này tạo ra môi trường bình đẳng, thuận lợi, minh bạch trong kinh doanh. Và trong guồng quay này, không ai có thể làm ngược được bởi nó là quá trình tất yếu cho cả đất nước chứ không riêng các hộ kinh doanh” – bà Lê Yến nhấn mạnh.

Cho phép hộ kinh doanh được trừ chi phí khi tính thuế thu nhập cá nhân

Nói về những điểm mới về cách tính thuế, bà Lê Yến cho biết, đối với doanh nghiệp, cách tính thuế hiện nay khác so với hộ kinh doanh. Dự thảo Luật Quản lý thuế sắp được thông qua cũng dự kiến áp dụng hai loại thuế tương tự cho hộ kinh doanh, nhưng thuế GTGT sẽ áp dụng theo phương pháp khấu trừ.

Theo đó, các hộ sẽ được chia thành ba nhóm. Nhóm 1: doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm, được miễn thuế. Nhóm 2: doanh thu từ 200 triệu đến dưới 3 tỷ đồng/năm. Nhóm 3: doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm, phải nộp thuế thu nhập cá nhân 17% trên lợi nhuận (doanh thu trừ chi phí), gần giống cách tính thuế của doanh nghiệp.

Sau khi Luật Quản lý thuế được thông qua, cách tính thuế của hộ kinh doanh sẽ gần giống doanh nghiệp. Thuế GTGT sẽ tính theo phương pháp khấu trừ, tức là các hóa đơn đầu vào có thuế GTGT sẽ được khấu trừ, chỉ phải nộp thuế trên phần giá trị tăng thêm. Thuế thu nhập cá nhân sẽ tính trên lợi nhuận, tương tự thuế thu nhập doanh nghiệp.

Một điểm mới khác được dự kiến trong Luật Quản lý thuế là cho phép hộ kinh doanh được trừ chi phí khi tính thuế thu nhập cá nhân. Trước đây, nhiều hộ kinh doanh phản ánh rằng mới mở cửa hàng, phải chịu nhiều chi phí như thuê mặt bằng, trả lương nhân viên… nhưng không được trừ khi tính thuế. Sắp tới, thuế sẽ tính trên lợi nhuận thực tế, tức doanh thu trừ chi phí vận hành, với mức thuế 17% trên lợi nhuận.

Về cơ bản, cách tính này tương tự như doanh nghiệp. Doanh nghiệp đóng thuế thu nhập doanh nghiệp cũng tính trên lợi nhuận (doanh thu trừ chi phí), nhưng áp dụng theo ba mức thuế khác nhau: 15%, 17% và 20%. Cụ thể, doanh nghiệp siêu nhỏ dưới 3 tỷ đồng doanh thu áp mức 15%; từ 3 tỷ đến dưới 50 tỷ đồng áp mức 17%; trên 50 tỷ đồng áp mức 20%. Như vậy, về cơ bản, hộ kinh doanh và doanh nghiệp sẽ tương đương nhau về cách tính thuế thu nhập dựa trên lợi nhuận thực tế.

Tuy nhiên, để được tính chi phí khi tính thuế, các hộ kinh doanh không thể đưa bất kỳ khoản chi nào vào kê khai mà phải được xác định dựa trên sổ sách kế toán, tuân thủ quy định của Luật Kế toán.