Thái Lan và Campuchia nỗ lực duy trì lệnh ngừng bắn mong manh

Thỏa thuận ngừng bắn được Thủ tướng Campuchia Hun Manet và quyền Thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai chính thức ký kết tại Malaysia ngày 28/7, dưới sự chủ trì của Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim. Dù vậy, Tổng thống Mỹ Donald Trump mới được xem là người đóng vai trò chính cho tiến trình hòa giải, khi đã sử dụng đòn bẩy thương mại để gây áp lực, buộc lãnh đạo hai nước ngồi vào bàn đàm phán.

Sau khi lệnh ngừng bắn được ký kết, tư lệnh quân đội cấp cao của Thái Lan và Campuchia đã gặp nhau tại thị trấn biên giới Os Mach (Campuchia) trong ngày 29/7, để thảo luận về các biện pháp duy trì cam kết chấm dứt nố súng. Họ đồng ý dừng ngay các hành động thù địch, không điều thêm quân đến khu vực biên giới, tăng cường liên lạc và thành lập một nhóm công tác để đảm bảo thỏa thuận được thực thi đầy đủ. 

Lim Menghour, Tổng Giám đốc Ủy ban Ngoại giao và Hợp tác Quốc tế của Quốc hội Campuchia, cho biết không khí tại các cuộc đàm phán là tích cực và bày tỏ hy vọng tình hình sẽ sớm trở lại bình thường nếu Thái Lan tuân thủ các điều khoản đã thống nhất. Tuy nhiên, ông Menghour nhấn mạnh cần có sự giám sát quốc tế để đảm bảo thỏa thuận được thực thi đầy đủ.

Dọc biên giới Thái Lan - Campuchia, không khí dần yên bình trở lại. Một vài trong số hơn 260.000 người dân bị buộc phải sơ tán bắt đầu trở về nhà, nhưng tâm trạng vẫn đầy lo âu. Ông Soklang Slay, một người dân Campuchia, chia sẻ nỗi sợ hãi rằng xung đột có thể bùng phát trở lại bất cứ lúc nào. 

Trong khi đó, tại tỉnh Surin của Thái Lan, trưởng làng Kritsada Jindasri cho biết ông và cộng đồng vẫn thận trọng, chưa hoàn toàn tin tưởng vào sự bền vững của lệnh ngừng bắn. Những người dân khác như Jirayu Jindasri, anh trai của ônh Kritsada, dù đã trở về nhà, vẫn sẵn sàng sơ tán lần nữa nếu tình hình xấu đi.

Niềm hy vọng bấp bênh

Giới phân tích nhận định thỏa thuận ngừng bắn còn mong manh do lịch sử tranh chấp lâu dài giữa hai nước. Thitinan Pongsudhirak, một nhà khoa học chính trị tại Đại học Chulalongkorn ở Bangkok (Thái Lan), nhấn mạnh: "Sự giám sát của các bên thứ ba, như Malaysia và Mỹ, là cần thiết để duy trì hòa bình, bởi mâu thuẫn giữa Thái Lan và Campuchia đã ăn sâu và khó có thể tự giải quyết". 

Kokthay Eng, một nhà nghiên cứu từ Campuchia, ca ngợi vai trò của Tổng thống Trump trong việc sử dụng đòn bẩy thương mại để ngăn chặn thêm đổ máu, song cảnh báo lệnh ngừng bắn có thể sụp đổ nếu các nước không đạt được thỏa thuận giảm thuế với Mỹ. Bridget Welsh, một chuyên gia về Đông Nam Á, thì nhấn mạnh cần ngay lập tức tiến hành khảo sát biên giới để giải quyết tận gốc nguyên nhân xung đột, thay vì chỉ tạm dừng các hành động thù địch.

ĐỌC NGAY: Việt Nam hoan nghênh thỏa thuận ngừng bắn giữa Campuchia và Thái Lan  

Về mặt kinh tế, cuộc xung đột đã gây thiệt hại nặng nề. Thái Lan ước tính thiệt hại ban đầu lên tới hơn 10 tỷ baht (khoảng 300 triệu USD), và chính phủ nước này đã chuẩn bị ít nhất 25 tỷ baht tiền ngân sách để giảm thiểu thiệt hại, bao gồm các khoản vay ưu đãi, hoãn trả nợ và ưu đãi thuế.

Tại các khu vực như huyện Kantharalak (Thái Lan), nằm cách tiền tuyến chỉ khoảng 30 km, người dân như Chaiya Phumjaroen, một chủ cửa hàng 51 tuổi, bày tỏ niềm vui khi lệnh ngừng bắn cho phép ông mở lại cửa hàng, nhưng cũng lo ngại giao tranh kéo dài sẽ tiếp tục cản trở sinh kế của mình.

Dù hòa bình tạm thời đã được thiết lập, tương lai của khu vực biên giới Thái Lan - Campuchia vẫn phụ thuộc vào khả năng kiềm chế và giải quyết những mâu thuẫn sâu xa của mỗi bên. Cuộc họp tiếp theo giữa các bộ trưởng quốc phòng của hai nước, dự kiến diễn ra vào ngày 4/8 tại Campuchia với Malaysia đóng vai trò quan sát viên, được kỳ vọng sẽ mang lại một giải pháp dài hạn hơn để ngăn chặn nguy cơ xung đột tái diễn.