Thái Nguyên đặt mục tiêu đưa chè thành cây “tỷ đô”

Hương vị làm nên thương hiệu

Tân Cương được xem là “cái nôi” của chè Thái Nguyên với hơn 100 năm gắn bó cùng cây chè. Vùng đất này hiện có trên 1.000 ha, là nơi sản xuất chè đặc sản lớn nhất tỉnh. Chè Tân Cương nổi tiếng bởi nước trà xanh trong, vị chát dịu đầu lưỡi, ngọt hậu kéo dài. Các nghiên cứu khoa học cho thấy chất lượng chè nơi đây vượt trội nhờ bức xạ nhiệt thấp hơn nhiều vùng khác. Chè Tân Cương không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn là một trong số ít sản phẩm của Việt Nam chinh phục được thị trường quốc tế.

Cách đó không xa, vùng chè La Bằng (huyện Đại Từ) cũng đã tạo dựng tên tuổi hơn 60 năm. Sau khi sáp nhập xã Hoàng Nông và La Bằng, diện tích chè đạt khoảng 800 ha. Nhờ nguồn nước mát từ dãy Tam Đảo, chè La Bằng có nước pha sóng sánh như mật ong, vị ngọt đậm, hương thơm lâu bền.

Ngoài hai thương hiệu trên, Thái Nguyên còn có Trại Cài (Đồng Hỷ) và Khe Cốc (Phú Lương) - những vùng chè đặc sản diện tích hàng nghìn ha. Trà Trại Cài mang hương cốm đặc trưng, còn Khe Cốc được biết đến bởi sợi trà đều, dài, khi pha cho vị chát nhẹ quyện cùng ngọt hậu. Các loại trà cao cấp như móc câu, tôm nõn, đinh có giá từ 300.000 đồng đến 5 triệu đồng/kg, cao hơn hẳn mặt bằng chung.

Nhờ chè, nhiều hộ dân có cuộc sống sung túc. Tuy vậy, để phát triển thêm vùng chè đặc sản, vẫn cần sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền và người dân.

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, điều kiện tự nhiên của Thái Nguyên - từ thổ nhưỡng, độ ẩm, nhiệt độ đến lượng mưa - đều thích hợp cho chè phát triển. Điều đó đồng nghĩa dư địa mở rộng vùng chè đặc sản là rất lớn.

Minh chứng rõ nhất là nhiều vùng chè mới đã tạo dựng thương hiệu chỉ trong vài năm. Ở Đồng Hỷ, vùng Sông Cầu đưa giống chè Nhật và chè lai vào sản xuất hữu cơ, giúp giá bán đạt 500.000 đồng/kg, thậm chí có loại trên 1 triệu đồng/kg. Người dân xã Văn Hán cũng thành công khi phát triển sản phẩm đạt tiêu chuẩn VietGAP, được khách hàng Hà Nội, Hải Phòng ưa chuộng. Nhờ vậy, giá chè tăng gấp đôi, từ 300.000-500.000 đồng/kg.

Dư địa rộng mở cho chè đặc sản

Theo Nghị quyết 11 ngày 3/2/2025 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, đến năm 2030, Thái Nguyên đặt mục tiêu 70% diện tích chè đạt chứng nhận GAP, hữu cơ; 70% diện tích được cấp mã số vùng trồng; 100% cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh chè đáp ứng quy định an toàn thực phẩm.

Hiện toàn tỉnh có gần 24.000 ha chè, trong đó gần 23.000 ha đang cho sản phẩm, năng suất bình quân gần 18 tấn/ha, 207 sản phẩm OCOP từ 3 đến 5 sao. Tuy nhiên, sản xuất nhỏ lẻ vẫn chiếm tỷ trọng lớn, hợp tác xã và doanh nghiệp quy mô còn khiêm tốn, việc ứng dụng công nghệ chưa đồng bộ.

Để khắc phục, giai đoạn 2025-2030, tỉnh sẽ dành hơn 500 tỷ đồng đầu tư cho cây chè. Các hạng mục hỗ trợ gồm: giống mới, phân bón, chứng nhận VietGAP và hữu cơ, cấp mã số vùng trồng, áp dụng tưới thông minh, mua máy móc chế biến, bảo hộ sở hữu trí tuệ, quảng bá thương hiệu, xúc tiến thương mại và phát triển du lịch cộng đồng gắn với chè.

Người dân được hỗ trợ 100% kinh phí mua giống, 70% chi phí phân bón, đồng thời miễn phí chứng nhận lần đầu cho vùng chè đạt chuẩn VietGAP, hữu cơ với diện tích tối thiểu 5 ha. Chính sách này được kỳ vọng giúp ngành chè chuyển hướng sang sản xuất an toàn, hữu cơ, chế biến sâu, đa dạng hóa sản phẩm và gắn kết với phát triển du lịch.

Với những giải pháp trên, Thái Nguyên đặt mục tiêu đến năm 2030, tổng giá trị thu từ cây chè đạt 25.000 tỷ đồng, qua đó tiếp tục khẳng định vị thế “thủ phủ chè” của Việt Nam. Ngành chè không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn là giá trị văn hóa, lịch sử gắn bó với vùng đất Thái Nguyên. Con đường đưa cây chè trở thành ngành hàng “tỷ đô” vẫn còn nhiều việc phải làm, nhưng với tiềm năng sẵn có, sự đầu tư bài bản và quyết tâm của người dân, cây chè Thái Nguyên được kỳ vọng tiếp tục vươn xa, nâng tầm thương hiệu trà Việt trên trường quốc tế.