Thắng cảnh Bàu Trắng: “Tiểu sa mạc Sahara” ở tỉnh Bình Thuận

Thắng cảnh Bàu Trắng xưa kia thuộc làng Bình Nhơn, phủ Hòa Đa, tỉnh Bình Thuận. Ngày nay Thắng cảnh tọa lạc ở thôn Hồng Lâm, xã Hòa Thắng, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận.

Bàu Trắng cách trung tâm thành phố Phan Thiết 48,5km về hướng Đông Bắc, cách UBND huyện Bắc Bình 30,7km về hướng Tây Nam. Sách Đại Nam nhất thống chí viết về Bàu Trắng, có ghi: “Hồ Trắng có hai hồ, hồ trên và hồ dưới, ở phía Tây Nam huyện Hòa Đa, phía Tây Ba Động. Hồ trên chu vi 8 dặm linh, hồ dưới chu vi 22 dặm linh, nước trong ngọt bốn mùa không tăng không giảm.

Phía Tây Bắc là động cát, phía Tây Nam là chân rừng trên bờ có đền thờ thần Chúa Động”. Quần thể thắng cảnh Bàu Trắng bao gồm hai hồ nước (Bàu Ông, Bàu Bà), đồi cát (đồi Trinh Nữ) nằm ở phía Đông Bắc của Bàu Bà và hệ sinh thái rừng bao quanh hai bàu nước. Địa hình Bàu Trắng chạy dọc theo hướng Tây Bắc sang Đông Nam với chiều dài hơn 5,6km. 

Tổng diện tích của Bàu Trắng là 371,88ha, với chiều dài hơn 5km, tổng diện tích mặt nước hơn 154,7ha; lưu lượng nước của hai bàu hơn 12 triệu mét khối; độ sâu nhất của Bàu Ông 14,5m, Bàu Bà nơi sâu nhất 22,5; Bàu Bà rộng hơn và chứa lượng nước nhiều hơn Bàu Ông.

Giữa một vùng cát khô nóng bỏng với hàng trăm hécta rừng thấp ven biển tưởng chừng như thiếu sự sống, nhưng thiên nhiên lại ưu đãi và ban tặng cho vùng đất này hồ nước ngọt trải dài trên vùng cát trắng mênh mông ngút ngàn. Đồng thời, tạo nên sự đối lập giữa cát và nước, giữa sự khô cằn và làn nước mát lành hồi sinh vạn vật, giữa nóng và lạnh, tạo nên vẻ đẹp mang triết lý âm dương đầy mê hoặc của sa mạc và ốc đảo. 

Bàu Trắng gắn liền với đồi cát hàng nghìn năm qua, bàu nước mang đến làn nước mát dịu, còn đồi cát mang lại nguồn cát vô tận và cả hai kết hợp thành chốn nên thơ hữu tình đẹp đến tuyệt vời. Ngoài vẻ đẹp thiên nhiên vốn có, Bàu Trắng còn gắn ngôi đền thờ Thiên Y A Na nổi tiếng linh thiêng nằm cách bờ Bàu Bà về phía Nam khoảng 100m. Trước thế kỷ XVIII, xung quanh Bàu Trắng có nhiều làng mạc của người Chăm sinh sống, quá trình cư trú họ đã tạo lập thiết chế tín ngưỡng thờ nữ thần Po Inư Nagar làm chỗ dựa tinh thần.

Theo dòng thời gian, do sự tác động của yếu tố lịch sử nên người Chăm đã rời làng đi nơi khác sinh sống. Thế kỷ XVIII, người Việt khi đến định cư trên vùng đất này đã tiếp quản đền thờ Po Inư Nưgar của người Chăm và Việt hóa tín ngưỡng bản địa của người Chăm thành đền thờ Thiên Y A Na và thờ cúng theo phong tục của mình.

Ngày nay, Bàu Trắng không chỉ là nơi cung cấp nguồn nước phục vụ sinh hoạt đời sống nhân dân xã Hòa Thắng mà còn là thắng cảnh tự nhiên tuyệt đẹp, là tặng vật được thiên nhiên ban cho vùng đất này đã thu hút đông đảo khách du lịch trong và ngoài nước đến thưởng ngoạn, khám phá.

Đến đây, du khách hòa mình vào các các trò chơi trượt cát, cưỡi đà điểu, câu cá, đặc biệt trải nghiệm với xe địa hình chinh phục những đồi cát; hay đắm mình trong hương sen thơm ngát trên những chiếc thuyền độc mộc lênh đênh trên mặt hồ tìm cảm giác thư thái giữa khung cảnh thiên nhiên thanh bình để cảm nhận hết vẻ đẹp huyền bí của sa mạc và ốc đảo.

Chính cái hoang dã, mộc mạc, bình yên ấy mà cảnh quan Bàu Trắng như có nguồn ma lực thu hút những người say mê cái đẹp, yêu thiên nhiên về với nơi đây tìm cảm hứng vô tận cho sự thăng hoa trong sáng tác nghệ thuật (thơ ca, nhiếp ảnh, hội họa…).

Với vẻ đẹp hoang sơ đầy sức lôi cuốn, trong những năm qua Bàu Trắng trở thành điểm đến có sức hút rất đông lượng khách du lịch trong và ngoài nước, mang đến danh hiệu cho du lịch Bàu Trắng: Top 100 điểm đến ấn tượng Việt Nam 2013; Điểm đến được ưa thích ASEAN do Bộ Văn hóa, Thể Thao và Du lịch trao tặng năm 2014; Top 100 điểm du lịch được yêu thích khu vực phía Nam năm 2016.

Với những giá trị nổi bật thắng cảnh Bàu Trắng được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng thắng cảnh cấp Quốc gia tại Quyết định số 3040/QĐ- BVHTTDL ngày 3/9/2019.