Thất thu vẫn lớn
Theo Phó Tổng KTNN Đoàn Xuân Tiên, kết quả kiểm toán cho thấy, mức độ vi phạm pháp luật thuế còn cao, diễn ra ở hầu hết các địa phương, các loại hình DN và các sắc thuế. Công tác thanh, kiểm tra thuế còn bỏ sót nhiều sai phạm của DN: Áp dụng không đúng thuế suất thuế GTGT, kê khai ưu đãi và miễn giảm thuế TNDN và thực hiện miễn giảm thuế sai quy định, áp đơn giá đất để tính tiền sử dụng đất chưa đúng. “Hành vi trốn thuế, gian lận thuế ngày càng diễn biến phức tạp, phạm vi ngày càng rộng, quy mô ngày càng lớn và thủ đoạn ngày càng tinh vi” - ông Tiên nói.
Riêng về công tác thanh, kiểm tra, thông tin từ KTNN cho biết, hầu hết các cục thuế và chi cục thuế được kiểm toán đã sử dụng ứng dụng hỗ trợ thanh tra, kiểm tra để kết xuất kết quả phân tích rủi ro, làm cơ sở để lập kế hoạch kiểm tra. Tuy nhiên theo đánh giá, các hồ sơ được kiểm tra thuế tại trụ sở cơ quan thuế có kết quả tăng thu, ấn định thuế thấp, hầu hết không thay đổi so với kết quả kê khai. Ngoài ra, số lượng DN được thanh tra, kiểm tra chiếm tỷ lệ rất thấp trên tổng số DN đang hoạt động.Năm 2017, ngành thuế TP Hồ Chí Minh thanh tra, kiểm tra 21.433 DN, chiếm tỷ lệ 8,1% tổng DN đang hoạt động. Số truy thu giảm khấu trừ, phạt là 4.713 tỷ đồng, bình quân 220 triệu đồng/DN. Đáng chú ý, nhiều trường hợp thanh tra, kiểm tra không có số liệu điều chỉnh.Ưu đãi thuế dàn trảiVề ưu đãi thuế, số liệu của KTNN cho biết, hàng năm tổng số tiền mà ngân sách Nhà nước đã ưu đãi cho các DN tương đương khoảng 5,5 - 6% tổng thu ngân sách, trong đó ưu đãi về thuế chiếm tỷ trọng trên 80%. Theo các đại biểu, chính sách ưu đãi thuế suất của Việt Nam có phạm vi ưu đãi khá rộng và dàn trải.Đại diện KTNN dẫn Luật Đầu tư năm 2014 cho thấy, chính sách ưu đãi thuế áp dụng đối với 30 lĩnh vực khuyến khích đầu tư, 27 lĩnh vực đặc biệt ưu đãi đầu tư như: Công nghệ cao, CNTT, công nghiệp hỗ trợ, điện tử, cơ khí,... “Việc ưu đãi còn được áp dụng đối với địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn thuộc 53/63 tỉnh, TP và hơn 300 khu công nghệ cao, khu kinh tế, khu công nghiệp và khu chế xuất. Ưu đãi quá rộng đã làm mất tính hấp dẫn của các ưu đãi đầu tư. Chưa kể, chính sách ưu đãi thuế đã góp phần tạo cơ hội cho một số DN chuyển giá để trốn thuế” - Kiểm toán trưởng KTNN khu vực XIII Trần Minh Khương cho biết. Đơn cử, nhiều DN thành lập thêm các công ty con, công ty liên kết tại các địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn. Sau đó, DN áp dụng các thủ đoạn chuyển giá để chuyển lợi nhuận sang các công ty này nhằm hưởng mức ưu đãi thuế thấp. Ông Khương cũng cho rằng, chính sách ưu đãi đầu tư bằng thuế suất thực tế phát huy tác dụng không lớn, mà ngược lại đang làm giảm thu ngân sách.Theo các chuyên gia, Việt Nam cần giảm bớt việc áp dụng các hình thức ưu đãi về miễn, giảm thuế thu nhập DN có thời hạn để chuyển sang áp dụng hình thức ưu đãi thuế khác, hiệu quả hơn. Ví dụ, có cơ chế giảm trừ nghĩa vụ thuế phải nộp hay giảm trừ thu nhập chịu thuế khi nhà đầu tư dùng lợi nhuận kinh doanh để đầu tư phát triển sản xuất, nghiên cứu phát triển, đào tạo nghề, bảo vệ môi trường...
| “Qua kiểm toán hồ sơ để kiểm tra thuế, đối chiếu thuế 144 DN được thanh tra, kiểm tra thuế sẽ tăng thu, giảm khấu trừ qua kiểm toán là 607 tỷ đồng, tức là bình quân 4,25 tỷ đồng/DN, cao hơn số cơ quan thuế truy thu 19 lần. Điều này cho thấy, hệ thống bộ tiêu chí rủi ro chưa thực sự hiệu quả. Một trong các vấn đề là hệ thống dữ liệu không xác định được ngành nghề kinh doanh chính của DN dẫn đến việc phân tích, đánh giá, so sánh kết quả hoạt động kinh doanh giữa các DN cùng ngành nghề gặp nhiều khó khăn”.Kiểm toán trưởng KTNN khu vực IV Doãn Anh Thơ |
