Diễn biến thị trường
Số liệu từ Tổng cục Hải quan cho thấy, trong 2 tháng đầu năm 2024, Việt Nam đã nhập 1,89 triệu tấn HRC với giá trị nhập khẩu trên 1 tỷ USD. Trong đó, nguồn thép từ Trung Quốc là 1,4 triệu tấn, chiếm 74,2%.
Từ quý I/2023 đến nay, giá HRC của Trung Quốc đã giảm từ 618 USD/tấn xuống còn khoảng 520 - 560 USD/tấn. Trong khi đó, giá bán thép HRC của Hòa Phát lẫn Formosa cao hơn khoảng 50 - 60 USD/tấn.
Còn với dữ liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC), xuất khẩu thép của nước này trong năm 2023 đạt hơn 90 triệu tấn, tăng 36% so với năm 2022. Đây đồng thời là mức cao nhất kể từ năm 2016. Giá thép xuất khẩu trung bình của năm 2023 chỉ khoảng 706 USD/tấn, giảm 35% so với năm 2022. Phần lớn thép được xuất khẩu sang các khu vực có ít rào cản thương mại, bao gồm Đông Nam Á, Trung Đông, Nam Á, Trung Mỹ.
Trước tình hình đó, ngày 1/4, Hòa Phát đã hạ giá 40 USD/tấn với thép HRC, đưa giá thành loại SAE1006/SS400 giao tháng 6/2024 của hãng xuống mức 550 USD/tấn (CFR). Trong khi đó, các đơn chào bán HRC từ Trung Quốc tăng 10 USD/tấn lên 550 USD/tấn vì hợp đồng tương lai giá thép đã hồi phục trong ngày 01/04.
Với số liệu trên, mới đây 2 doanh nghiệp sản xuất HRC tại Việt Nam bao gồm Tập đoàn Hòa Phát và Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh đã gửi hồ sơ đến Cục Phòng vệ thương mại đề nghị khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với sản phẩm thép cán nóng HRC nhập khẩu từ Trung Quốc vào Việt Nam. Nguyên nhân là do sản lượng thép nhập khẩu thép tăng đột biến cũng như giá thép cán nóng từ Trung Quốc giảm mạnh.
Trước thông tin này, 9 doanh nghiệp tôn mạ và ống thép Việt Nam bao gồm: Công ty CP Tập đoàn Hoa Sen, Công ty CP Thép TVP, Công ty CP Tôn Đông Á, Công ty CP Thép Nam Kim, Công ty Tôn Phương Nam, Công ty CP Tôn Pomina, Công ty CP Sản xuất Thép Vina One, Công ty CP Sản xuất Kinh doanh Thép Việt Nhật và Công ty CP Kim khí Nam Hưng đồng thuận gửi Công văn đến các cơ quan liên quan để phản biện trước khả năng điều tra chống bán phá giá HRC nhập khẩu.
Theo đại diện Tập đoàn Hoa Sen tính toán, biên độ phá giá chỉ 1,26% và đơn vị này cho rằng sản phẩm HRC từ Trung Quốc nhập khẩu vào Việt Nam đang không bán phá giá. Tại Việt Nam, sản phẩm HRC chỉ được sản xuất bởi 2 DN, bao gồm Tập đoàn Hòa Phát và Công ty TNHH Gang Thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh.
Tổng công suất thiết kế sản xuất HRC của 2 đơn vị này khoảng 8,2 triệu tấn/năm. Trong trường hợp cả Hòa Phát và Formosa Hà Tĩnh chạy tối đa công suất và chỉ bán nội địa, không xuất khẩu thì vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ HRC tại Việt Nam.
Báo cáo của Hiệp hội thép Việt Nam tháng 12/2023 cũng cho thấy, sản lượng thép cán nóng Hòa Phát và Formosa Hà Tĩnh bán nội địa trong năm 2023 chỉ đạt 3,4 triệu tấn, được phân bổ cho các công ty sản xuất tôn mạ và ống thép. Vậy, cung trong nước chỉ đáp ứng được 30% nhu cầu. Hiện nay, các doanh nghiệp tôn mạ và ống thép phải nhập khẩu HRC từ các quốc gia khác nhau để đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng.
Ngoài ra, trên thực tế các nhà sản xuất HRC Việt Nam không sản xuất hoặc sản xuất với lượng hạn chế một số mác thép như thép cán nóng hợp kim thấp cường độ cao thường được sử dụng trong các ứng dụng kết cấu, hay tại Việt Nam hiện chỉ có Formosa Hà Tĩnh cung cấp sản phẩm HRC mác thép SAE1017. Do đó, các doanh nghiệp sản xuất tôn mạ và ống thép phải mua nhập khẩu khi phát sinh nhu cầu.
Phía Hoa Sen cũng cho biết: “Hòa Phát và Formosa Hà Tĩnh bán HRC cho các doanh nghiệp tôn mạ và ống thép Việt Nam với giá cao hơn giá chúng tôi nhập khẩu HRC, từ 10 – 20 USD/tấn, cao điểm có thể chênh lệch tới 40 – 50 USD/tấn, nhưng giá bán dù cao như vậy, Hòa Phát và Formosa Hà Tĩnh luôn trong tình trạng không đủ hàng để bán”.
Chính vì vậy, Tập đoàn tôn mạ này cho rằng vì cung HRC trong nước hiện chỉ đáp ứng được 30% so với nhu cầu HRC tại Việt Nam nên không có chuyện thừa cung trong nước, do đó các doanh nghiệp tôn mạ vẫn phải mua nhập khẩu. Hiện tại các doanh nghiệp sản xuất HRC tại Việt Nam không đối mặt với sự thiệt hại nào từ các nhà sản xuất thép Trung Quốc và đề xuất không áp dụng biện pháp chống bán phá giá.
Sẽ cân nhắc thiệt hại
Cục Phòng vệ thương mại cho biết đã nhận được hồ sơ yêu cầu áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, chống bán phá giá của một số doanh nghiệp sản xuất trong nước đối với sản phẩm thép HRC nhập khẩu từ Ấn Độ, Trung Quốc.
Bộ Công Thương đang tiến hành thẩm định tính đầy đủ hợp lệ của hồ sơ yêu cầu. Kết quả thẩm định hồ sơ sẽ được thông báo cho các bên liên quan theo quy định.
Căn cứ theo quy định của Luật Quản lý ngoại thương, trường hợp doanh nghiệp nhận thấy có dấu hiệu về hành vi bán phá giá của hàng hóa nhập khẩu vào Việt Nam, gây ra thiệt hại cho ngành sản xuất trong nước, đại diện ngành sản xuất trong nước có thể nộp hồ sơ yêu cầu áp dụng biện pháp chống bán phá giá.
Trên cơ sở các ý kiến, bằng chứng của tất cả các bên liên quan và đảm bảo quyền lợi, lợi ích hợp pháp chính đáng của các doanh nghiệp trong vụ việc này, Cơ quan điều tra sẽ tiến hành thẩm định chi tiết hồ sơ theo đúng quy định của pháp luật để báo cáo Bộ trưởng Bộ Công Thương ra quyết định điều tra hoặc không điều tra.
Quy trình điều tra và xử lý vụ việc sẽ được tiến hành công khai, minh bạch, khách quan và theo đúng quy định của pháp luật Phòng vệ thương mại Việt Nam và WTO. Bộ Công Thương cũng như Cục Phòng vệ thương mại sẽ có thông tin đến các cơ quan báo chí, phía doanh nghiệp.
Tại cuộc họp báo thường kỳ do Bộ Công Thương tổ chức chiều 29/3, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, quyền yêu cầu điều tra chống bán phá giá là của doanh nghiệp. Việc nộp đơn có nhiều ý kiến (ủng hộ điều tra chống bán phá giá và đề nghị không nên áp dụng).
Cơ quan chức năng đã nhận hồ sơ của một số doanh nghiệp có đơn yêu cầu xem xét dấu hiệu bán phá giá HRC tại thị trường Việt Nam nhưng cần tiến hành các thủ tục theo đúng quy định, đảm bảo công bằng - khách quan; chưa thể khẳng định ngay bây giờ về việc có khởi xướng điều tra cũng như áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại hay không…
