Thiếu quy chuẩn kỹ thuật, sản phẩm địa phương khó tạo ra lợi thế cạnh tranh

Thảo luận tại hội nghị, đại biểu Quốc hội Lê Hữu Trí (Đoàn tỉnh Khánh Hoà) đề xuất bổ sung điều 26a vào sau điều 26 của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật quy định về nội dung tiêu chí để phân định phạm vi xây dựng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia và quy chuẩn kỹ thuật địa phương.

Theo đại biểu, hiện nay có rất nhiều sản phẩm là đặc trưng có giá trị của địa phương nhưng chưa có tiêu chuẩn cụ thể. Các sản phẩm hàng hóa của nhóm 2 thì chưa có quy chuẩn tại Việt Nam, dẫn đến công tác quản lý chất lượng theo văn bản quy phạm pháp luật gặp rất nhiều khó khăn. Trên thực tế có nhiều sản phẩm đặc trưng có giá trị của địa phương xuất khẩu sang nhiều quốc gia khác trên thế giới nhưng muốn xây dựng quy chuẩn Việt Nam thì không có quy chuẩn; muốn xây dựng quy chuẩn địa phương thì cũng chưa được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận xây dựng quy chuẩn địa phương, cho nên cũng rất khó để tạo ra những lợi thế cạnh tranh cho sản phẩm của địa phương.

Đại biểu Lê Hữu Trí cũng nêu, khoản 2 điều 45 và khoản 2 điều 48 của Luật Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quy định "Tổ chức, cá nhân công bố hợp chuẩn, hợp quy phải đăng ký bản công bố hợp chuẩn, hợp quy tại cơ quan Nhà nước có thẩm quyền". Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện tiếp nhận đăng ký bản công bố hợp chuẩn, hợp quy của tổ chức, cá nhân cho thấy việc quy định yêu cầu phải đăng ký bản công bố đối với trường hợp tổ chức, cá nhân công bố trên cơ sở kết quả chứng nhận sự phù hợp với tổ chức chứng nhận đã chỉ định hoặc đăng ký hoạt động là không cần thiết, gây mất công sức và thêm chi phí.

Đại biểu đề nghị, nếu vẫn tiếp tục giữ hợp đồng công bố hợp chuẩn, hợp quy thì cơ quan soạn thảo nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy định theo hướng tổ chức, cá nhân công bố hợp chuẩn, hợp quy trên cơ sở kết quả chứng nhận sự phù hợp của tổ chức chứng nhận thì không phải thực hiện đăng ký bản công bố tại cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, chỉ quy định tổ chức, cá nhân công bố hợp chuẩn, hợp quy dựa trên kết quả tự đánh giá của mình thì phải đăng ký bản công bố tại cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Minh Tâm (Đoàn tỉnh Quảng Bình) đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu quy định rõ về trách nhiệm, quyền hạn để Ban Tiêu chuẩn kỹ thuật Quốc gia làm việc tốt hơn và cũng có những chuẩn mực minh bạch hơn.

Đối với nội dung quy định về xây dựng công bố tiêu chuẩn cơ sở tại khoản 15 sửa đổi, bổ sung điều 20, đại biểu Minh Tâm đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung thời hạn hiệu lực của bảng công bố tiêu chuẩn cơ sở và quy định doanh nghiệp phải niêm yết công khai tại nơi sản xuất, kinh doanh.

Tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, một số các điểm sửa đổi quan trọng trong Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật lần này, đó là sửa đổi các quy định để đảm bảo tuân thủ các cam kết quốc tế, đặc biệt là các FTA thế hệ mới và bổ sung các quy định để đẩy mạnh việc xã hội hóa trong việc xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn, hoạt động chứng nhận, giám định. Đẩy mạnh vai trò của doanh nghiệp và các hiệp hội trong xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn; hoàn thiện các quy trình xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn, nhất là các quy định về đánh giá tác động khi xây dựng các tiêu chuẩn quốc gia. Quy định vai trò của Bộ Khoa học công nghệ trong kiểm tra, đánh giá việc xây dựng và áp dụng các quy chuẩn tại Việt Nam.

Về nâng cao năng lực xây dựng quy chuẩn ở mức địa phương, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, hiện nay có địa phương làm rất tốt, có những địa phương làm chưa tốt, ban soạn thảo sẽ tiếp thu ý kiến này.