Thúc đẩy liên kết chuỗi giá trị lúa gạo, phát triển bền vững
Hậu Giang là tỉnh đầu tiên được Bộ NN&PTNT chọn tổ chức lễ phát động Đề án “Phát triển bền vững một triệu héc-ta lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp, gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030” vào cuối tháng 12/2024.
Phát biểu tại hội thảo, ông Trương Cảnh Tuyên, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hậu Giang cho biết: Tỉnh Hậu Giang đề ra mục tiêu đến năm 2025 sẽ triển khai diện tích thực hiện Đề án là 28.000 ha, tập trung vào củng cố các diện tích đã có của Dự án chuyển đổi Nông nghiệp bền vững (VnSAT); đến năm 2030 sẽ tăng lên đạt diện tích 46.000 ha, thực hiện tại 6/8 đơn vị cấp huyện.
Đến thời điểm hiện tại, Hậu Giang đã hoàn thành việc triển khai lựa chọn, xác định các vùng tham gia Đề án, rà soát đáp ứng tiêu chí và phải đảm bảo phù hợp với quy hoạch của Tỉnh.
Đồng thời, trong năm 2024, tỉnh cũng đã và đang triển khai thực hiện các mô hình điểm cấp tỉnh, huyện với tổng diện tích 180 ha, áp dụng các biện pháp kỹ thuật tiên tiến như: tưới nước ướt khô xen kẽ, 1 phải 5 giảm, sản xuất lúa bền vững...
Các mô hình thí điểm tại một số HTX trên địa bàn tỉnh, bước đầu đạt được nhiều tín hiệu tích cực. Các mô hình giúp nông dân thay đổi tập quán sản xuất, tạo ra sản phẩm đảm bảo chất lượng, đáp ứng nhu cầu của thị trường, đảm bảo sức khỏe cho bà con, người tiêu dùng và môi trường.
"Đề án không chỉ mang lại lợi ích trực tiếp cho người nông dân trồng lúa mà còn đóng góp vào mục tiêu giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao giá trị chuỗi cung ứng lúa gạo theo hướng bền vững." - ông Trương Cảnh Tuyên, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hậu Giang nhấn mạnh.
Theo Cục Kinh tế hợp tác và PTNT (Bộ NN&PTNT), hiện ĐBSCL có khoảng 180 doanh nghiệp đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo có tham gia thu mua lúa gạo ở ĐBSCL. Trong đó, khoảng 50 doanh nghiệp liên kết thu mua lúa gạo. Các doanh nghiệp liên kết thu mua khoảng 26% tổng diện tích gieo trồng lúa cả vùng.
Tuy nhiên, rất ít doanh nghiệp đầu tư phát triển vùng nguyên liệu (chủ yếu có Tập đoàn Lộc Trời khoảng 100.000 ha lúa/vụ và Công ty Trung An khoảng 10.000 ha lúa/vụ). Khó khăn, hạn chế trong liên kết lúa gạo vùng ĐBSCL hiện nay là: doanh nghiệp thiếu vốn đầu tư cho liên kết.
Chuỗi giá trị rời rạc, thiếu kiên kết, khó truy xuất nguồn gốc hoặc chứng nhận tiêu chuẩn chất lượng; phần lớn HTX thiếu vốn để cung cấp các dịch vụ cho hộ trong liên kết; sản xuất lúa ở quy mô nông hộ nhỏ, khó ứng dụng cơ giới hóa và các tiến bộ kỹ thuật; dẫn đến khó xây dựng vùng sản xuất liền canh quy mô lớn.
Ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt cho biết, ngoài các lợi ích về mặt kỹ thuật, đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao triển khai tại 12 tỉnh ĐBSCL còn hình thành các chuỗi liên kết giữa người dân và doanh nghiệp, giữa doanh nghiệp và HTX.
Theo ông Lê Thanh Tùng qua khảo sát, nhiều địa phương như Hậu Giang có tiềm năng lớn nhưng gặp điểm nghẽn về tăng giá trị trên một đơn vị diện tích, chưa có đơn vị bao tiêu số lượng lớn. Lúa đã chất lượng, từ việc kế thừa Dự án VnSAT, nhưng đầu ra lại bỏ ngỏ.
Vì những lẽ này, nên việc xây dựng mối liên hệ chặt chẽ, thông qua các đối tác, các bên liên quan trong đề án là hết sức cần thiết.
“Mỗi tổ chức, cá nhân sẽ nhận thức và đảm nhiệm được vai trò của mình”, ông Lê Thanh Tùng nhấn mạnh.
Bên cạnh những vấn đề trên, ông Lê Thanh Tùng nhìn nhận, giao thông nội đồng tại vùng dự án chưa thực sự thuận lợi, chưa thu hút được sự quan tâm, đầu tư của doanh nghiệp. Do đó, ngoài việc tăng cường, nâng cao yếu tố kỹ thuật, địa phương cũng nên lưu ý phát triển cơ sở hạ tầng một cách đồng bộ, giúp liên kết bền chặt.
