Timor-Leste chính thức gia nhập ASEAN
Kinhtedothi - Timor-Leste đã chính thức được kết nạp và trở thành thành viên thứ 11 của Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), đánh dấu lần mở rộng lịch sử đầu tiên của khối kể từ những năm 1990.
Lễ kết nạp được tổ chức trang trọng sau phiên khai mạc Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 47 trong ngày 26/10. Thủ tướng Timor-Leste Xanana Gusmao đã cùng các nhà lãnh đạo 10 nước ASEAN tham dự lễ ký kết các văn kiện, chính thức đưa đảo quốc 1,3 triệu dân trở thành thành viên mới nhất của cộng đồng.
Phát biểu tại buổi lễ, Thủ tướng Gusmao xúc động chia sẻ rằng đây không chỉ là một "giấc mơ đã thành hiện thực" mà còn là sự khẳng định mạnh mẽ cho hành trình kiên cường, quyết tâm và hy vọng của dân tộc ông. Nhà lãnh đạo 79 tuổi nhấn mạnh đây không phải là dấu chấm hết của một chặng đường, mà là "khởi đầu của một chương mới đầy cảm hứng".
Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim (thứ 2 từ trái sang) trao bản tuyên bố kết nạp Timor-Leste cho Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn (ngoài cùng bên phải) trước sự chứng kiến của Thủ tướng Timor-Leste Xanana Gusmao (thứ hai từ phải sang). Ảnh: Zamzahuri Abas/CNA
Về phía ASEAN, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim, nước chủ nhà giữ vai trò Chủ tịch ASEAN, đã nồng nhiệt chúc mừng Timor-Leste. Ông khẳng định việc kết nạp này giúp "hoàn thiện gia đình ASEAN", đồng thời tái khẳng định vận mệnh chung của khối và tình đoàn kết khu vực sâu sắc.
Thủ tướng Ibrahim nói thêm rằng trong cộng đồng này, sự phát triển và quyền tự chủ chiến lược của Timor-Leste sẽ tìm thấy sự hỗ trợ vững chắc và lâu dài. Đây là lần mở rộng đầu tiên của ASEAN kể từ khi Campuchia gia nhập vào năm 1999.
Để đạt được mốc lịch sử trên, Timor-Leste đã trải qua một chiến dịch vận động kéo dài tới 14 năm, được dẫn dắt bởi Tổng thống Jose Ramos-Horta. Đơn xin gia nhập ASEAN được nộp lần đầu tiên vào năm 2011.
Sau nhiều năm nỗ lực củng cố thể chế và xây dựng năng lực để đáp ứng các yêu cầu chính trị, kinh tế và hành chính, quốc gia này đã nhận được sự chấp thuận về nguyên tắc vào năm 2022, trước khi được chính thức kết nạp trong năm nay.
Timor-Leste, còn được biết đến với tên gọi Đông Timor, là quốc gia trẻ nhất trong khu vực Đông Nam Á. Sau hơn 4 thế kỷ là thuộc địa của Bồ Đào Nha, nước này từng tuyên bố độc lập vào năm 1975 nhưng sau đó phải trải qua 24 năm chiếm đóng của Indonesia. Một cuộc trưng cầu dân ý do Liên Hợp Quốc giám sát vào năm 1999 đã mở đường cho nền độc lập của Timor-Leste, được khôi phục hoàn toàn vào năm 2002.
Việc gia nhập ASEAN được kỳ vọng sẽ thúc đẩy nền kinh tế còn đang gặp nhiều khó khăn của Timor-Leste. Tư cách thành viên chính thức sẽ mang lại cho quốc gia 1,4 triệu dân này khả năng tiếp cận tốt hơn với một cộng đồng kinh tế gồm hơn 700 triệu người và quy mô kinh tế lên tới 3,8 nghìn tỷ USD. Điều này còn mở ra cơ hội to lớn về thương mại, đầu tư, giáo dục và kinh tế số, cũng như quyền tiếp cận các hiệp định thương mại tự do và thị trường khu vực rộng lớn hơn của khối.
Tuy nhiên, quốc gia non trẻ này vẫn đang vật lộn với nhiều thách thức trong nước. Tỷ lệ bất bình đẳng, suy dinh dưỡng và thất nghiệp vẫn ở mức cao, với khoảng 42% dân số sống dưới mức nghèo khổ. Nền kinh tế Timor-Leste vẫn phụ thuộc nhiều vào dầu mỏ, song nguồn thu từ dầu khí đang cạn kiệt nhanh chóng đang đặt ra yêu cầu cấp bách về đa dạng hóa.
Bên cạnh đó, gần 2/3 công dân Timor-Leste còn ở độ tuổi dưới 30, khiến việc tạo việc làm cho thanh niên trở thành ưu tiên hàng đầu.
ĐỌC NGAY: ASEAN củng cố đoàn kết, sẵn sàng cho giai đoạn hợp tác mới
Các nhà phân tích cũng chỉ ra những thách thức trong quá trình hội nhập. Năng lực hành chính và thể chế của Timor-Leste vẫn bị đánh giá là đi sau hầu hết các thành viên ASEAN. Quốc gia này cũng đối mặt với thách thức về phát triển cơ sở hạ tầng và năng lực của nguồn nhân lực.
Do đó, việc giúp đỡ Timor-Leste hội nhập đầy đủ sẽ đòi hỏi sự hỗ trợ kỹ thuật và tài chính bền bỉ từ ban thư ký và các nước thành viên ASEAN.
Dù vậy, việc mở rộng của ASEAN được xem là một cam kết đối với chủ nghĩa khu vực và sự cởi mở, đặc biệt trong bối cảnh địa chính trị thế giới đang có nhiều biến động và chủ nghĩa bảo hộ đang gia tăng. Giới quan sát nhận định, việc kết nạp Timor-Leste thể hiện "tính bao trùm và khả năng thích ứng" của ASEAN.
Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 47 và các hội nghị liên quan diễn ra từ ngày 26 đến thứ 28/10. Trong những ngày tới, các nhà lãnh đạo của khối sẽ tiếp tục thảo luận các vấn đề xây dựng cộng đồng, quan hệ đối ngoại, cũng như có các cuộc họp cấp cao với những đối tác quan trọng bao gồm Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ và các nước khác.
