Monday, 14:08 03/08/2015
Trẻ hóa tội phạm - vấn đề của toàn xã hội
Kinhtedothi - Vụ án sát hại cùng lúc 6 người trong một gia đình tại Bình Phước mới đây đã gây chấn động dư luận. Điều đáng lo ngại, nghi phạm được cho là thủ phạm gây ra vụ thảm án này tuổi còn khá trẻ.
Điểm lại một số vụ án có mức độ nghiêm trọng vừa qua như vụ án Lê Văn Luyện, Nguyễn Đức Nghĩa hay nữ sinh viên Kim Anh cắt cổ người tình... khiến nhiều người lo ngại về tình trạng trẻ hóa tội phạm đang diễn ra hiện nay. Báo Kinh tế & Đô thị đã ghi nhận các ý kiến xung quanh vấn đề này để tìm hiểu rõ hơn nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên.
| TS Trần Bá Dung - Trưởng ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam: Trách nhiệm không nhỏ của truyền thông  Về việc tội phạm đang trẻ hóa, theo tôi, có nhiều nguyên nhân. Nguyên nhân đầy đủ và chính xác thì phải do các nhà nghiên cứu về tội phạm học bên Công an phân tích. Là nhà báo và cũng là công chúng, tôi có thể nêu ra một số nguyên nhân như: Việc thay đổi tâm lý, trong đó có cả hiện tượng bế tắc về tâm lý, thị hiếu của lứa tuổi vị thành niên và thanh niên, sự tiếp cận nhanh nhạy các thông tin trên mạng, văn hóa tiêu dùng, văn hóa giải trí lấn át, lối sống vị kỷ, ảnh hưởng của phim ảnh bạo lực, game online…Tuy nhiên, không thể phủ nhận thực tế là truyền thông cũng có ảnh hưởng rất lớn đến việc tội phạm đang trẻ hóa. Từ các mạng xã hội như facebook các báo điện tử đến trang tin không chính thức cũng đưa quá nhiều hình ảnh ly kỳ, giật gân câu khách cốt để thu hút thói quen hiếu kỳ của mọi người, nhất là lớp trẻ. Nhiều báo mạng cho đăng tải những vụ án rùng rợn, thậm chí những hành động mất nhân tính, trong đó vẫn không được chọn lọc cắt bỏ. Một số báo, kể cả một số báo công an cũng kể chi tiết cách gây án, trốn án và lừa nạn nhân như thế nào. Việc này không khác gì vẽ đường cho hươu chạy. Mức độ thông tin về các vụ án quá nhiều cũng gây ảnh hưởng không nhỏ. Mở báo hay trang mạng ra là thấy đâm chém, giết người, cướp của... Điều đó khiến nhiều người hình dung xung quanh lúc nào cũng có người phạm tội, thiếu dần ý niệm đẹp đẽ, trong sáng về cuộc sống. Rõ ràng, truyền thông khiến cho những người manh nha thành tội phạm có thể hành động. Việc đưa tin thiếu nhân văn, thiếu sự định hướng, giáo dục tình cảm như vậy sẽ dẫn đến chai lỳ cảm xúc của con người, nhất là lớp trẻ. Nếu nhà báo viết không phải để ngăn ngừa, cảnh báo mà để kể câu chuyện một cách ly kỳ, rùng rợn gây sự tò mò cho người đọc, chỉ để “câu” người đọc, thì đó là điều tệ hại nhất. Trong trường hợp này, truyền thông đã tiếp tay cho tội phạm. Theo tôi, báo chí nên đưa thông tin vụ án ở mức độ vừa phải, không nên quá ly kỳ, không miêu tả những chi tiết rùng rợn thảm khốc, không đưa theo kiểu diễn lại tội ác. Các bài báo nên chú trọng nhiều hơn về phân tích nguyên nhân phạm tội và cảnh báo, giáo dục, định hướng tốt, chứ không phải kể lại cách phạm tội. Điều đó sẽ làm cho báo chí có tính giáo dục hơn. |
| TS Tạ Thị Minh Lý - Nguyên Cục trưởng Cục Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp): Pháp luật không chỉ có tác dụng trừng trị  Trong nguyên tắc xây dựng pháp luật thì về nguyên tắc không thể áp dụng các biện pháp hình phạt nặng hơn so với quy định của Bộ luật Hình sự cũng như không nên sửa luật theo hướng tăng nặng hình phạt, điều đó trái với những cam kết quốc tế của chúng ta về bảo vệ người chưa thành niên. Vì pháp luật không chỉ có tác dụng trừng trị, trừng phạt mà còn có mục đích giáo dục, tạo cơ hội cho con người có thể tái hòa nhập cộng đồng.Bên cạnh đó, chúng ta cần xem xét rõ căn nguyên của tình trạng tội phạm trẻ gia tăng trong thời gian gần đây. Trước hết, chúng ta nhận thấy đây cũng là một trong những hệ quả của nền kinh tế bởi hiện nay, nền kinh tế đi xuống, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên ngày càng tăng. Ở độ tuổi này, việc không có một công việc ổn định, khiến các đối tượng này luẩn quẩn trong vòng đói nghèo, suy nghĩ bi quan, dẫn đến việc phạm các tội ác liên quan đến kinh tế. Bên cạnh đó, các hoạt động tập thể, cộng đồng dường như vẫn chưa có tác động mạnh mẽ, sâu rộng trong việc lôi kéo, định hướng thanh niên vào các hoạt động có ích. Ngoài ra, trong các vụ án nghiêm trọng này, chúng ta cần lưu ý hơn đến vai trò của truyền thông. Trong những trường hợp này, các phương tiện truyền thông nên mổ xẻ vấn đề ở khía cạnh phân tích nguyên nhân dẫn đến thực trạng này hơn là chỉ chạy theo đưa các thông tin, tình tiết giật gân, câu khách của vụ án. Trong việc tiếp nhận thông tin của xã hội về các vụ án này, không loại trừ tác động của truyền thông khi liên tiếp đưa tin, khai thác các chi tiết giật gân của vụ án, gây cho cộng đồng phản ứng mạnh mẽ, đôi khi thiếu khách quan và cảm tính. Theo tôi, chúng ta nên nhìn việc gia tăng tội phạm trẻ tuổi dưới góc độ xã hội thì mới có thể đưa ra các giải pháp căn cơ giải quyết tình trạng này. |
| Ông Lê Quang Bình - Viện Nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường: Giáo dục khả năng cảm thông, thấu hiểu  Khả năng cảm nhận và thấu hiểu về thân phận con người có ảnh hưởng to lớn đến quyết định hoặc hành động của mỗi người. Nếu có khả năng này, con người sẽ cẩn trọng trong các quyết định của mình. Nếu không, con người sẽ thực hiện tội ác không nương tay. Việc có năng lực này hay không phụ thuộc rất lớn vào khả năng cảm thụ văn học, vì văn học giúp con người nuôi dưỡng trí tưởng tượng, tính nhân văn và cảm thông với thân phận con người. Tiếc rằng, môn văn ở Việt Nam đang được dạy theo khuôn mẫu, giáo điều khô cứng làm giảm cảm xúc và khả năng cảm thụ cuộc sống của học sinh. Đây chính là một nguyên nhân sâu xa của nhiều vấn đề đạo đức trong xã hội. Và điều này ảnh hưởng đến tất cả mọi người chứ không chỉ những kẻ phạm tội ác man rợ. Ngoài sự nghiêm minh của pháp luật, chính trí tưởng tượng và nỗi ám ảnh về hậu quả do mình gây ra mới giúp con người vượt qua tội ác để sống tử tế.Chính vì vậy, cần cải cách giáo dục, tăng cường vai trò của văn học nói riêng và khoa học xã hội nói chung. Khi đó, con người mới không vô cảm vì chính sự dằn vặt, tự vấn lương tâm sẽ ngăn cản họ phạm tội. |
| Luật sư Bùi Quang Thu - Đoàn Luật sư Hà Nội: Cân bằng cả dạy chữ và dạy người  Là người đã tham gia vào công tác bào chữa tại các phiên tòa, các vụ án có liên quan đến các đối tượng thành niên, vị thành niên luôn làm tôi trăn trở. Tôi còn nhớ tại phiên tòa xét xử một vụ án giết người và gây rối trật tự công cộng xảy ra tại quận Hoàng Mai, Hà Nội vào năm 2013. Vụ án chỉ bắt đầu từ một xô xát giữa 2 nhóm thanh niên nhưng dẫn đến việc một thanh niên bị đâm dẫn đến tử vong. Tại phiên tòa, có 22 bị can bị khởi tố. Trong đó, tại thời điểm gây án, có 3 bị can ở tuổi vị thành niên bị khởi tố về tội giết người và một bị can vị thành niên bị khởi tố về tội gây rối trật tự công cộng gây hậu quả nghiêm trọng. Điều làm tôi trăn trở là những giọt nước mắt và những tiếng thở dài dành cho cả nạn nhân lẫn các bị can vì tuổi đời còn quá trẻ. Người mất đi là cả nỗi đau vô bờ, còn những người đứng sau vành móng ngựa, họ sẽ mất thời gian tuổi trẻ của mình trong nhà giam, trong khi đáng lẽ ra, họ có thể cống hiến sức lao động trong độ tuổi sung sức nhất của mình cho xã hội. Vì vậy, xét cho cùng, tình trạng trẻ hóa tội phạm là một tổn thất của xã hội.Dù cho công tác xét xử có được thay đổi cho phù hợp với thực tế thì đây cũng chỉ là biện pháp xử lý “ngọn”. Về lâu dài, chúng ta vẫn cần phải chú trọng tới giáo dục đạo đức, lối sống cho giới trẻ, cân bằng cả việc dạy chữ cũng như dạy làm người. Chỉ có như vậy mới ngăn được tội ác cũng như những giọt nước mắt trước khi nó xảy ra. |
