Cây tỏi từng mang lại nguồn thu nhập chính cho gia đình ông Phạm Văn Bé (Lý Sơn, Quảng Ngãi), nhưng những năm gần đây, giá tỏi khá bấp bênh, liên tục lâm vào điệp khúc “được mùa mất giá, được giá mất mùa” khiến ông rất lo lắng. Sau nhiều vụ tỏi thất bát, 2 năm qua, ông Bé quyết định chuyển toàn bộ 2 sào đất của gia đình sang trồng hành tím trái vụ. “Trồng hành lợi nhuận nhiều hơn cây tỏi. Mỗi sào trừ chi phí rồi còn lãi 5 - 7 triệu đồng”, ông Bé cho hay.
Theo ông Phạm Văn Bé, trung bình mỗi năm gia đình thu về khoảng 2 tấn hành củ, việc trồng hành trái vụ đã giúp gia đình có nguồn thu trang trải cuộc sống và chuẩn bị đầu tư cho vụ hành kế cận.
Cũng chuyển qua trồng hành trái vụ như ông Bé, bà Võ Thị Mau cho rằng, nguyên nhân của việc thay đổi thời vụ canh tác truyền thống là do trồng tỏi chi phí cao nhưng lợi nhuận thu lại không được cao, thậm chí bị lỗ. “Trồng hành thì thời gian thu hoạch ngắn hơn, chi phí đầu tư cũng ít hơn, thu hoạch có lãi hơn”, bà Mau chia sẻ.
Hành tím lâu nay vốn chỉ được người dân Lý Sơn gieo trồng từ tháng 2 đến tháng 7 Âm lịch hàng năm, thế nhưng vụ Đông Xuân này, bên cạnh hàng nghìn hộ nông dân trồng tỏi theo thời vụ truyền thống thì nhiều nông dân đã mạnh dạn trồng hành tím trái vụ .
Theo người dân, trồng hành tím mùa này cho lợi nhuận cao bởi chi phí đầu tư thấp, thu hoạch về là có thể tiêu thụ ngay không cần bảo quản lâu dài rồi chờ giá cao mới tiêu thụ như cây tỏi.
Chi phí đầu tư cho cây hành trái vụ chỉ bằng 1/3 so với cây tỏi, một sào hành chỉ đầu tư khoảng 5 - 7 triệu đồng, còn mỗi sào tỏi phải đầu tư từ 15 - 21 triệu đồng. Nếu trồng tỏi mà đầu ra không ổn định sẽ thua lỗ nặng. Trong khi đó, năng suất, sản lượng hành trái vụ tương đối cao với hành chính vụ, mỗi sào đạt trên dưới 1 tấn hành củ.
Theo ông Võ Trí Thời - Phó Trưởng Phòng Kinh tế và Hạ tầng nông thôn huyện Lý Sơn, nguồn vốn đầu tư cho trồng hành thấp hơn, việc chăm sóc cũng đỡ công phun thuốc, bón phân nên mang lại lợi nhuận cao. Đó là lý do một số người dân đã mạnh dạn trồng hành trái vụ.
Được biết, mỗi năm, nông dân Lý Sơn gieo trồng 4 vụ hành 1 vụ tỏi. 2 năm qua, giá tỏi giảm mạnh, có thời điểm chỉ còn 30.000 đồng/kg tỏi khô nên bà con nông dân đã "đi ngược" thời vụ truyền thống.
Diện tích hành trái vụ không nhiều, chỉ khoảng 6 ha nằm xen kẽ các cánh đồng tỏi Đông Xuân. Nhưng đây là cách làm của một số nông dân trên đảo không đủ khả năng đầu tư lâu dài cho cây tỏi. Họ hy vọng cây hành sẽ tạo cho họ nguồn thu nhập trước mắt để trang trải cuộc sống trong điều kiện tỏi Lý Sơn liên tục rớt giá mạnh.
Hành, tỏi vốn là cây trồng chủ lực ở Lý Sơn, nhưng nhìn trên bình diện tổng thể thì cây tỏi vẫn đóng vai trò chủ đạo tạo nguồn thu nhập chính cho nông dân. Tuy nhiên, để nâng cao giá trị cho tỏi thì chính quyền địa phương cần có giải pháp căn cơ hơn. Chỉ khi nào thương hiệu tỏi phát triển bền vững thì đời sống nông dân mới được đảm bảo, và những hộ nông dân trồng hành trái vụ sẽ quay lại trồng tỏi như truyền thống bao năm qua.
