Từ 1/1/2026: siết chặt bảo vệ dữ liệu cá nhân, mạng xã hội không được nghe lén người dùng
Kinhtedothi - Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân năm 2025 chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 được xem là bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ quyền riêng tư của người dân, chấm dứt tình trạng thu thập, khai thác dữ liệu cá nhân tràn lan, thiếu kiểm soát trên môi trường số.
Không gian mạng phải tôn trọng đời sống riêng tư
Theo các quy định mới, các nền tảng mạng xã hội, dịch vụ truyền thông trực tuyến không được nghe lén, ghi âm cuộc gọi, đọc tin nhắn hay thu thập nội dung trao đổi riêng tư của người dùng nếu chưa có sự đồng ý rõ ràng của chủ thể dữ liệu, trừ các trường hợp đặc biệt do pháp luật quy định. Quy định này được dư luận đặc biệt quan tâm trong bối cảnh dữ liệu cá nhân ngày càng trở thành “tài nguyên số”, dễ bị xâm phạm, mua bán và lạm dụng dưới nhiều hình thức tinh vi.
Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân năm 2025 đặt ra yêu cầu rõ ràng: quyền riêng tư không chỉ tồn tại trong đời sống vật chất, mà phải được bảo đảm đầy đủ trong không gian số – nơi mỗi hành vi truy cập, trao đổi, tương tác đều để lại dấu vết dữ liệu.
Hình ảnh minh họa các thiết bị điện tử nghe lén người dùng.
Trách nhiệm pháp lý của các nền tảng được luật hóa
Một điểm đáng chú ý của luật là quy định chặt chẽ nghĩa vụ của các nền tảng mạng xã hội trong quá trình xử lý dữ liệu cá nhân. Theo đó, các nền tảng phải thông báo minh bạch loại dữ liệu được thu thập, mục đích và phạm vi sử dụng; không được thu thập dữ liệu vượt quá thỏa thuận với người dùng; không được yêu cầu hình ảnh, video giấy tờ tùy thân để xác thực tài khoản nếu không có căn cứ pháp luật rõ ràng.
Bên cạnh đó, người dùng có quyền từ chối cookies, lựa chọn “không theo dõi”, tiếp cận đầy đủ chính sách bảo mật, cũng như yêu cầu truy cập, chỉnh sửa hoặc xóa dữ liệu cá nhân của mình. Những quy định này góp phần thiết lập lại thế cân bằng pháp lý giữa người dùng và các nền tảng công nghệ vốn đang nắm giữ lợi thế lớn về dữ liệu.
Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân năm 2025 khẳng định mạnh mẽ các quyền cơ bản của chủ thể dữ liệu, bao gồm: quyền được biết, quyền đồng ý hoặc rút lại sự đồng ý đối với việc xử lý dữ liệu; quyền yêu cầu xóa, hạn chế xử lý dữ liệu; quyền khiếu nại, khởi kiện khi dữ liệu cá nhân bị xâm phạm. Đây được xem là bước chuyển quan trọng trong tư duy lập pháp, lấy con người làm trung tâm của quá trình chuyển đổi số và quyền của người dân được đặt ở vị trí trung tâm.
Hình ảnh minh họa việc bảo vệ dữ liệu người dùng.
Hành lang pháp lý then chốt cho môi trường số an toàn
Trao đổi với phóng viên Báo Kinh tế & Đô thị, Ts. Ls Hồ Minh Khánh (Khoa Luật - Đại học Duy Tân) cho rằng, quy định nghiêm cấm hành vi nghe lén, đọc tin nhắn và thu thập trái phép dữ liệu cá nhân là một bước khẳng định rõ ràng của Nhà nước trong việc bảo vệ đời sống riêng tư - một quyền nhân thân cơ bản, mang tính hiến định của công dân. Theo ông, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân năm 2025 không chỉ dừng lại ở việc “vá” các khoảng trống pháp lý trước đây, mà còn đặt ra chuẩn mực mới cho quản trị dữ liệu trong nền kinh tế số.
Ts. Ls Hồ Minh Khánh nhấn mạnh, trong bối cảnh dữ liệu cá nhân đang bị khai thác như một loại “tài nguyên”, luật mới buộc các doanh nghiệp công nghệ phải thay đổi căn bản tư duy phát triển, chuyển từ mô hình thu thập dữ liệu tràn lan sang cơ chế xử lý dữ liệu có giới hạn, minh bạch và dựa trên sự đồng ý thực chất của người dùng. “Khi quyền kiểm soát dữ liệu được trao trở lại cho người dân, niềm tin vào không gian số sẽ được tái lập. Đây chính là điều kiện tiên quyết để kinh tế số phát triển bền vững, hài hòa giữa đổi mới sáng tạo và bảo vệ quyền con người”- Ts. Ls Hồ Minh Khánh nhận định.
Với hiệu lực từ ngày 1/1/2026, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân năm 2025 được kỳ vọng sẽ trở thành một “lá chắn pháp lý” vững chắc, góp phần định hình không gian mạng an toàn, minh bạch và lấy quyền, lợi ích hợp pháp của người dân làm trung tâm.
