Về dự án của bản Mồng và sông Than, lý giải tại sao đến thời điểm này mới báo cáo Quốc hội thông qua chủ trương chuyển đổi mục đích rừng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường nêu rõ, dự án hồ chứa nước Bản Mồng phê duyệt từ năm 2009, trong đó có 2 hợp phần là hợp phần xây dựng toàn bộ dự án hồ là do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý thực hiện. Hợp phần bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng do Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An chủ trì thẩm định, phê duyệt thực hiện cả về phía diện tích của tỉnh Thanh Hóa và diện tích của tỉnh Nghệ An.
Tại thời điểm năm 2009, theo Nghị quyết số 66 thì triển khai dự án Bản Mồng, năm 2011 thì dự án phải tạm dừng vì lý do không có kinh phí theo tình hình chung. Năm 2017, sau khi dự án được bố trí tiếp tục vốn để chuẩn bị triển khai thì Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã yêu cầu tỉnh Nghệ An, tỉnh Thanh Hóa tổng rà soát lại diện tích đất sử dụng. Đặc biệt là đất rừng thì diện tích rừng phòng hộ nâng lên là 312,95 hecta. Chính vì thế, dự án phát sinh tiêu chí quan trọng quốc gia theo quy định của Luật Đầu tư công.
| Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp&Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường báo cáo làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm |
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho biết lý do của rừng phòng hộ tăng từ 94 hecta lên 312,95 hecta là do:
Thứ nhất là tại thời điểm phê duyệt dự án năm 2009, Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An cập nhật thiếu số liệu rừng phòng hộ của tỉnh Thanh Hóa. Hai, theo quy định của pháp luật, sau 10 năm có nhiều thay đổi. Ví dụ, tiêu chí để tính rừng là diện tích rừng liền khoảnh trước đây của chúng ta theo luật cũ là 0,5 hecta, theo luật mới bây giờ là 0,3 hecta. Vì vậy, tự nhiên diện tích rừng này phải tăng lên
Thứ hai, về thẩm quyền và thủ tục pháp lý. Theo quy định tại khoản 7 Điều 1 Nghị định số 02 đối với dự án đang trong quá trình thực hiện có sự thay đổi mà các nội dung thay đổi dẫn đến dự án thuộc tiêu chí dự án quan trọng quốc gia thì Thủ tướng Chính phủ xem xét và chỉ đạo, báo cáo Quốc hội tại kỳ họp cuối năm về tình hình triển khai thực hiện dự án. Tuy nhiên, trên thực tiễn thì đến tháng 8/2020 thì 2 tỉnh Ninh Thuận và Nghệ An mới hoàn thành bộ hồ sơ này trình lên. Chính vì thế, cho đến thời điểm này Chính phủ mới báo cáo được Quốc hội.
Ngày 15/7/2020, Chính phủ đã ban hành Nghị định 83 để thực hiện Luật Lâm nghiệp, trong đó đã đề cập đối với dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư nhưng trong nội dung quy định chưa xác định diện tích rừng được chuyển mục đích sử dụng rừng sang làm mục đích khác. Trường hợp thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng của Quốc hội thì giao cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thực hiện trình tự, thủ tục tổng hợp hồ sơ dự án, báo cáo Chính phủ xem xét trình với Quốc hội quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác. Chính vì vậy, Chính phủ trình với Quốc hội quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác của dự án sông Than, Ninh Thuận và dự án Bản Mồng, Nghệ An là phù hợp với quy định hiện hành.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường nêu rõ, sau khi Quốc hội đồng ý về mặt chủ trương chuyển đổi mục đích sử dụng rừng thì Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ trình Thủ tướng Chính phủ ra quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án Bản Mồng. Đối với dự án sông Than, Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Thuận trình với Hội đồng nhân dân tỉnh điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án.
Về diện tích rừng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho biết, nhiệm vụ của các Dự án là tạo hồ chứa nước 225 triệu m3, cấp nước cho 18.000 hecta đất nông nghiệp, cấp tạo nguồn cho hạ lưu của lưu vực sông cả với tốc độ là 22m3/s để cấp cho hệ thống Bắc và Nam thủy lợi của Nghệ An. Hợp phần thủy điện chỉ kết hợp tận dụng lưu lượng xả về hạ du để phát điện theo lịch cấp nước của bên thủy lợi. Đây là trường hợp tận dụng, không liên quan đến tăng dung tích của hồ chứa, vì vậy không tăng diện tích rừng.
Về dự án tái định cư của hợp phần về phía Thanh Hóa, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cũng cho hay, ở đây có 118 hộ là đồng bào dân tộc. Vừa qua, đoàn giám sát của Quốc hội, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đã đi kiểm tra nguyên tắc của xây dựng dự án tái định cư để bảo đảm cho đồng bào có điều kiện tốt hơn chỗ cũ kể cả về nơi ở, đất sản xuất, sinh kế. Đồng thời Bộ sẽ yêu cầu tỉnh Nghệ An tập hợp đầy đủ những nội dung này vào các dự án hợp phần tái định cư của phía Thanh Hóa để thực hiện.
Làm rõ số liệu trong 30 năm qua, diện tích rừng tăng từ 9 triệu hecta lên 14,6 triệu hecta là tăng diện tích rừng tự nhiên hay rừng trồng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường nêu, tổng diện tích rừng là 14,6 triệu hecta hiện nay có 10,3 triệu hecta là rừng tự nhiên. Như vậy, tăng diện tích rừng tự nhiên là 1,3 triệu ha. Tuy nhiên, cũng phải khẳng định chất lượng rừng tự nhiên chúng ta hiện nay chưa được tốt, bởi vì trong tổng số 10,3 triệu hecta chỉ có 15% là rừng giàu về trữ lượng, còn 50% là rừng trung bình, 35% rừng rừng nghèo kiệt. Đây là một thực tế mà chúng ta phải có trách nhiệm. Chính vì thế, Quốc hội đã yêu cầu tới đây 2 mảng rừng, một là rừng tự nhiên bằng chính sách khoanh nuôi bảo vệ phải tăng hơn nữa định mức để cho người dân tham gia trồng rừng, quản lý, để chăm sóc rừng ngày một đảm bảo độ giàu về đa dạng sinh học và trữ lượng phải tăng lên. Thời gian tới cũng phải thay đổi bằng kết cấu cây rừng lâu năm, cơ cấu hài hòa kết hợp đặc biệt những nhóm cây bản địa.
Bộ trưởng cũng cho biết, trong chương trình dự án phát triển rừng 2021-2030 tới đây, Chính phủ đã lấy ý kiến các bộ, ngành và các địa phương để trình phê duyệt, trong đó hướng đến đảm bảo mọi khả năng, cố gắng tốt nhất để bảo đảm được chất lượng rừng./.
