Liên kết đa quốc gia thành liên kết khu vực
Sau 44 năm, ASEAN đã từ một tổ chức liên kết và hợp tác đa quốc gia trong khu vực trở thành tổ chức liên kết và hợp tác của cả khu vực đúng với tên gọi của nó và vươn tới vai trò chính trị, kinh tế và an ninh thế giới.
Ngày nay, vai trò của ASEAN đã trở nên không thể thiếu đối với hiện tại cũng như tương lai của khu vực. Dù vấn đề đặt ra đối với khu vực là phát triển hay hội nhập, hợp tác hay đối đầu, kinh tế thương mại hay chính trị an ninh, tự do hoá mậu dịch trên phạm vi toàn cầu hay khu vực mậu dịch tự do song phương...ASEAN không chỉ trở thành khuôn khổ diễn đàn thích hợp nhất để bàn thảo tìm kiếm giải pháp mà còn có khả năng đưa ra được sự đảm bảo cần thiết để giải pháp được thực hiện thành công. Có thể nói ASEAN đã trở thành nền tảng và khuôn khổ, trụ cột và động lực cho toàn bộ quá trình liên kết và hội nhập khu vực và từ đó tham gia vào hội nhập quốc tế của tất cả các quốc gia trong khu vực. ASEAN đã có những đóng góp rất quan trọng cho hoà bình và ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực, làm thay đổi rất đáng kể cục diện quan hệ chính trị an ninh và hợp tác kinh tế ở khu vực theo hướng có lợi cho tất cả các quốc gia thành viên, các đối tác của ASEAN và cho cả thế giới nói chung.
Những biến động mạnh mẽ trên nhiều phương diện ở nhiều quốc gia và khu vực trên thế giới ngay chính trong thời gian vừa qua lại một lần nữa khẳng định tầm quan trọng đến mức sống còn đối với tất cả các quốc gia và khu vực trên thế giới khi phải duy trì môi trường chính trị, an ninh và kinh tế thuận lợi cho phát triển, hợp tác và hội nhập. Vấn đề đặt ra trong thế giới hiện đại không chỉ đơn thuần là phải có được "nội yên, ngoại tĩnh", mà còn phải hơn thế nữa, cụ thể là phải phát huy tối đa mọi thế mạnh có được ở trong nước và cả những nguồn lực có thể có được từ bên ngoài mà môi trường quốc tế và khu vực thuận lợi đem lại cho đất nước. ASEAN có được tác dụng như thế đối với tất cả các thành viên và khu vực, cho dù chưa hẳn được với mức độ như các thành viên và khu vực mong đợi.
Dấu ấn Việt Nam
Nhìn lại chặng đường sau 44 năm, ASEAN có thể tự hào về những thành tựu phát triển đã đạt được và vững tin vào tương lai. Mục tiêu đề ra là vươn tới Cộng đồng ASEAN vào năm 2015 không phải không thể đạt được, nhưng cũng không phải dễ dàng.ASEAN vẫn cần phải có những chuyển biến mang tính cách mạng về hiệu quả hoạt động và tính thiết thực của những chương trình hợp tác để thực sự xứng đáng là chỗ dựa và một trong những sự đảm bảo cho phát triển và an ninh của các quốc gia thành viên và khu vực nói chung.ASEAN vẫn cần kiên định quyết tâm mạnh mẽ thực hiện thành công những chương trình và dự án hợp tác đã được nhất trí thông qua, tiếp tục chuẩn hoá những qui tắc ứng xử để làm nền tảng và khuôn khổ chỉ đạo xử lý các vấn đề vẫn còn tồn tại hoặc sẽ nảy sinh trong quan hệ giữa các thành viên với nhau cũng như với các đối tác bên ngoài, chẳng hạn như trong quan hệ giữa Thái Lan và Campuchia, giữa Myanmar với Phương Tây, và đặc biệt trong vấn đề chủ quyền lãnh thổ và an ninh trên Biển Đông. Cơ hội và thách thức đối với ASEAN không chỉ là trách nhiệm tạo điều kiện cần phải có và môi trường thuận lợi cho các thành viên phát triển và hội nhập, mà còn ở chỗ trở thành chỗ dựa tin cậy cho các thành viên giải quyết những vấn đề nói trên.
Việt Nam tham gia ASEAN cách đây 16 năm và đã có đóng góp quan trọng cũng như gây dựng được dấu ấn riêng trong ASEAN. Đến nay,ASEAN đã trở nên không thể thiếu đối với Việt Nam và Việt Nam cũng có vị thế như vậy đối với ASEAN.
