Tuyển dụng lao động trẻ có năng lực thực tế

Nhiều nguyên nhân không có việc làm

Theo thông báo của Cục Thống kê - Bộ Tài chính, 6 tháng đầu năm 2025, lực lượng lao động trong cả nước từ 15 tuổi trở lên là 53.000.000 người, tăng 542.600 người so với cùng kỳ năm trước; tỷ lệ tham gia lực lượng lao động là 68,2%. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên từ 15 - 24 tuổi chiếm 8,06%.

Báo cáo Thị trường lao động tại Hà Nội tháng 6/2025 do Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội - Sở Nội vụ Hà Nội thực hiện tiếp tục ghi nhận sự chênh lệch giữa cung và cầu. Theo đó, nhu cầu tuyển dụng của DN ước tính trên 68.000 chỉ tiêu, trong đó tập trung chủ yếu vào nhóm lao động có trình độ từ đại học trở lên chiếm 42,6%. Tuy nhiên, trong số khoảng 34.000 người lao động tìm việc thì phần lớn chưa qua đào tạo. Thị trường lao động Hà Nội tháng 6/2025 cũng ghi nhận 8.111 người có quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp tiếp tục tăng so với tháng trước. Nhóm lao động tuổi từ 25 - 34 tuổi thất nghiệp chiếm 47,4% tăng nhẹ so với tháng trước và vẫn là nhóm có tỷ lệ cao nhất.

Trao đổi về những nguyên nhân dẫn đến tình trạng lao động trẻ tuổi từ 25 - 34 tuổi thất nghiệp chiếm tỷ lệ cao, PGS.TS Trần Thành Nam - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội cho hay: Cục Thống kê thông tin quý I/2025 cả nước còn 1,35 triệu thanh niên 15 - 24 tuổi không có việc làm, không tham gia bất cứ chương trình giáo dục hoặc đào tạo nghề. Điều này phản ánh xu hướng mới của những người trẻ: có thể, những người trẻ đang trở nên mất cân bằng, cảm thấy bị tổn thương và áp lực hơn bao giờ hết. Khi họ bị tổn thương quá nhiều, gặp nhiều áp lực nên họ mất đi những động lực về học tập lên cao và mất động lực làm việc.

Bây giờ, nhiều người trẻ thông qua một số kênh đang làm công việc phi truyền thống (Freelancer) và có thu nhập nhưng lại không thông báo nên vẫn thuộc đối tượng thất nghiệp. Kinh tế số cũng như mạng xã hội cũng đang có thể tạo ra những ảo tưởng cho người trẻ khi gia nhập thị trường lao động. Thể hiện ở việc có những bạn trẻ ảo tưởng về năng lực bản thân, đòi hỏi mức lương khởi điểm 3.000 - 4.000 USD/tháng mới đi làm. Trên thực tế, không có chuyện các bạn học hành hời hợt, khi tốt nghiệp lại tìm được việc nhẹ lương cao. Và một nguyên nhân nữa là các bạn trẻ ngại vượt khó hoặc không có kỹ năng xử lý các tình huống ở nơi công sở một cách phù hợp và mượt mà; dẫn đến có nhiều người bị căng thẳng, mất việc.

Các bạn phải tự rèn luyện mình toàn diện

“Hiện nay, DN không chỉ quan tâm đến bằng cấp của ứng viên đi tìm việc mà còn chú trọng hơn vào năng lực thực tế, thái độ làm việc và khả năng thích ứng để tuyển dụng nhân sự”- ThS Phan Thị Hạ - Nhà sáng lập Doanh nghiệp xã hội HR Companion thường xuyên tiếp xúc với các nhà tuyển dụng cho hay. Bên cạnh đó, hiện nay, nhiều DN sẵn sàng tuyển ứng viên chưa có kinh nghiệm nhưng có tư duy học hỏi nhanh, khả năng giao tiếp, làm việc nhóm tốt. Và một xu hướng rõ nét khác là DN yêu cầu ứng viên sử dụng công nghệ, kỹ năng số ngày càng phổ biến ở hầu hết các vị trí, kể cả những công việc không chuyên sâu về IT.

Là người trực tiếp tuyển dụng lao động, anh Nguyễn Viết Quân - Trưởng bộ phận nhân sự Công ty TNHH Xuất nhập khẩu tuyển dụng và dịch vụ Anh Minh cho rằng, xu hướng các DN lớn cũng như những DN vừa và nhỏ đang cần những người có thể làm được đa nhiệm. Người lao động không chỉ làm một công việc chuyên môn mà còn biết nhiều các chuyên môn khác. DN cần các nhân sự không ngại vất vả, chịu khó làm việc, có sự tập trung.

“Các bạn trẻ phải biết bỏ cái tôi cá nhân vì mục tiêu chung của công việc. Vì đôi khi các bạn vẫn hay bị vướng vào một bệnh cố hữu là đặt lợi ích bản thân lên trên DN; mong muốn đòi hỏi chế độ này khác thì mới làm việc tiếp. Các bạn muốn tìm được công việc phù hợp thì nên tối ưu hóa những cơ hội mà mình có và nỗ lực, quyết tâm trong công việc” - anh Nguyễn Viết Quân đưa ra lời khuyên.

Theo chia sẻ của PGS.TS Trần Thành Nam, các DN vẫn muốn tuyển những người xuất sắc, làm việc được đa nhiệm; có năng lực tư duy phân tích tình huống; phân tích chuyên môn và phải phân tích chuyên môn ở trong các bối cảnh xã hội. Các DN cũng cần những người có năng lực xã hội và năng lực lãnh đạo, ảnh hưởng xã hội. Nghĩa là khi người lao động được giao nhiệm vụ thì phải biết thành lập nhóm, chỉ huy nhóm, thuyết phục mọi người hoàn thành công việc đúng tiến độ. DN sẽ chào đón những người có phẩm chất kiên cường, xoay xở bằng mọi cách để công việc đạt kết quả tốt. Những người có khả năng chịu thất bại, vượt qua thất bại và học được bài học từ thất bại cũng được DN chào đón tuyển dụng vào làm việc. Và khi công việc căng thẳng thì người lao động biết tự động viên bản thân cũng như tự tạo động lực cho mình.

Cùng với việc chỉ ra xu hướng tuyển dụng của các DN, ông Trần Thành Nam cho rằng, trong những năng lực mà DN cần ở người lao động thì năng lực chuyên môn chỉ chiếm một phần nhỏ, còn năng lực phẩm chất con người chiếm phần lớn. Nhưng những điều đó chưa chắc đã phải là trọng tâm của chương trình đào tạo đại học, của gia đình và các bạn sinh viên chưa tập trung vào. Do đó, lời khuyên của PGS.TS Trần Thành Nam dành cho các bạn trẻ: các bạn phải tự rèn luyện mình toàn diện. Tức là các bạn phải có năng lực chuyên môn được vận dụng một cách linh hoạt trong thực tiễn và cách thức bạn giải quyết những sự việc khó, người khác không làm được mà mình giải quyết đạt kết quả tốt thì mới có giá trị. Và khi đó, bạn mới có thể cạnh tranh vào thị trường lao động hiện nay.

Đối với những lao động trẻ chưa qua đào tạo thì cần được bồi dưỡng nâng cao năng lực sống và năng lực AI. Ngoài ra, các trung tâm giáo dục thường xuyên tổ chức những chương trình dạy học mang tính chất định hướng ứng dụng, thực hành nghề nghiệp cho họ. Và từng gia đình, cá nhân cũng phải tự xác định việc học tập suốt đời, kiến tiền thật từ tri thức thì mới bền vững.