Đa số bệnh nhân được chẩn đoán ở giai đoạn muộn, do giai đoạn đầu triệu chứng của bệnh thường mơ hồ, dễ bị bỏ sót.
Tưởng nhiệt miệng, hóa ra bị ung thư
Sau nhiều ngày tự điều trị tại nhà vì nghĩ mình chỉ bị nhiệt miệng bình thường, bệnh nhân D.V.T. (Hà Nam) "sốc" khi đi khám và được phát hiện bệnh ung thư lưỡi giai đoạn I. Trước đó, bệnh nhân bị sưng đau vùng lưỡi, ăn kém, sút cân liên tục, nhưng anh chỉ ra hiệu thuốc mua thuốc về uống. Tại BV K, bệnh nhân T. được phẫu thuật, điều trị loại bỏ khối u.
Tương tự, bệnh nhân Nguyễn T.Q. (Hà Nội) sau một thời gian tưởng mình bị nhiệt miệng, tự điều trị không khỏi, anh đi khám ở phòng khám tư gần nhà, nhưng uống mấy đơn kháng sinh bệnh vẫn không thuyên giảm. Cơ thể mệt mỏi, gầy yếu, sút cân, sốt dai dẳng, anh liền đến BV Bạch Mai để khám, các kết quả xét nghiệm cho thấy, anh bị ung thư lưỡi.
Theo GS Mai Trọng Khoa - Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và ung bướu, BV Bạch Mai, ung thư lưỡi là bệnh thường gặp nhất trong các ung thư vùng khoang miệng và hay gặp ở nam giới trên 50 tuổi. Hầu hết các trường hợp ung thư lưỡi không tìm được nguyên nhân gây bệnh nhưng có một số yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh như hút thuốc lá, rượu, nhai trầu, tình trạng vệ sinh răng miệng kém, nhiễm virut HPV, chế độ dinh dưỡng thiếu vitamin A, E, D và khoáng chất.
Biểu hiện của bệnh
GS Mai Trọng Khoa cho biết, ở giai đoạn đầu, người bệnh có cảm giác như có dị vật hoặc xương cá cắm vào lưỡi, rất khó chịu nhưng qua đi nhanh. Ở giai đoạn này lưỡi có một điểm nổi phồng lên với sự thay đổi màu sắc, niêm mạc trắng, xơ hóa hoặc vết loét nhỏ. Tổn thương chắc, rắn, không mềm mại như bình thường. Một số bệnh nhân có hạch cổ ngay ở giai đoạn này.
Qua giai đoạn trên, người bệnh đau nhiều khi ăn uống, đau kéo dài gây khó khăn khi nói. Bệnh nhân có thể sốt do nhiễm khuẩn, không ăn được nên cơ thể suy sụp rất nhanh. Đau tăng lên khi nói, nhai và nhất là khi ăn thức ăn cay, nóng, đôi khi đau lan lên tai; tăng tiết nước bọt; chảy máu, nhổ ra nước bọt lẫn máu; hơi thở hôi thối do tổn thương hoại tử gây ra. Một số trường hợp gây khít hàm, cố định lưỡi gây khó nói và nuốt.
Có ổ loét ở lưỡi, trên ổ loét phủ giả mạc dễ chảy máu, loét phát triển nhanh, lan rộng làm lưỡi hạn chế vận động, không di động được. Thương tổn thường sùi loét, được tạo thành từ một vết loét không đều ở đáy có mủ máu, bờ nham nhở, chảy máu khi va chạm. Đôi khi không có dấu hiệu loét mà là một nhân lớn gắn chặt xuống lớp dưới, nhô lên dưới lớp niêm mạc căng nhẵn, có màu tím nhạt, lớp niêm mạc lỗ rỗ những lỗ nhỏ mà khi ấn vào sẽ làm rỉ ra một chất trắng, sản phẩm của hoại tử ở phía dưới.
Ở giai đoạn tiến triển hơn, thể loét chiếm ưu thế, loét sâu lan rộng xuống bề mặt hoặc vào mặt dưới của lưỡi xuống sàn miệng gây đau đớn dữ dội, bội nhiễm, có mùi hôi, rất dễ chảy máu thậm chí có thể gây chảy máu nhiều ảnh hưởng đến tính mạng.
Phòng bệnh đúng cách, điều trị kịp thời
Cũng theo GS Mai Trọng Khoa, việc lên kế hoạch điều trị ung thư lưỡi phụ thuộc nhiều vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân. Một số loại thương tổn như thể nhú sùi, thể nhân, thể loét phát hiện ở giai đoạn sớm có thể điều trị triệt để bằng phẫu thuật hoặc xạ trị. Bệnh nhân vào viện muộn hơn thì việc điều trị trở nên phức tạp hơn, đôi khi phải kết hợp nhiều phương pháp như hóa trị, xạ trị.
Các bác sĩ cho rằng, dù là căn bệnh nguy hiểm, nhưng bệnh ung thư lưỡi có thể phòng tránh được bằng cách thay đổi những thói quen không tốt hàng ngày và duy trì một lối sống khoa học.
Cụ thể, vệ sinh răng miệng đúng cách bởi nếu miệng không khỏe mạnh sẽ làm giảm hệ thống miễn dịch và ức chế khả năng của cơ thể để chống lại bệnh ung thư tiềm năng. Dừng hút thuốc lá, hạn chế uống rượu, hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời từ 10 - 16 giờ hàng ngày.
Tập thể dục thường xuyên và có lối sống lành mạnh cũng là cách hạn chế mọi loại bệnh tật. Ngoài ra, ăn những thực phẩm có thể ngăn ngừa nguy cơ ung thư như đậu, hoa quả, rau họ cải (như cải bắp, bông cải xanh), các loại rau lá xanh đậm, tỏi, nho, trà xanh, cà chua. Không nên sử dụng các món chiên và nướng, mà thay vào đó bằng các món luộc hoặc hấp. Đặc biệt, nên khám nha khoa định kỳ kết hợp với các phương pháp sàng lọc để phát hiện các dấu hiệu tiền ung thư sớm.
Khi thấy có các dấu hiệu bất thường như xuất hiện vết loét lâu ngày, màu trắng hoặc đỏ ở hai bên lưỡi, có thể hơi đau hoặc không đau nên đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được khám, phát hiện bệnh sớm.
