Chỉ 47% doanh nghiệp hài lòng
Hoạt động giáo dục nghề nghiệp (GDNN) đang bước đầu gắn với nhu cầu DN; chương trình đào tạo từng bước được điều chỉnh theo cơ cấu ngành nghề sản xuất kinh doanh và mở thêm nhiều ngành nghề mới. Tuy nhiên, nguồn nhân lực đã qua đào tạo còn thiếu kỹ năng làm việc nhóm, trình độ ngoại ngữ, tư duy phản biện, sáng tạo, tuân thủ công nghệ. Nghiên cứu của VCCI mới đây cho thấy, chỉ có khoảng 47% DN đánh giá cơ sở GDNN có chất lượng đào tạo tốt. Vì chất lượng lao động chưa đáp ứng nhu cầu nên có 76,8% DN vừa và nhỏ, 74,5% DN lớn tự tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho người lao động đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0. TS Dương Đức Lân – nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp nhận định: Các trường công lập không đào tạo theo nhu cầu DN. Các trường nghề muốn nâng tầm thì phải đào tạo theo hướng cầu, chứ không phải đào tạo cái mình có.
| Phía cơ sở giáo dục nghề nghiệp cho rằng, nhiều DN chưa mặn mà với việc đặt hàng đào tạo vì sợ phải gánh trách nhiệm, trả chi phí. |
Về phía các cơ sở GDNN thì cho rằng, nhận định trường nghề đào tạo những gì mình có không hẳn đã đúng. Bởi mấy năm nay, nhiều cơ sở GDNN, trong đó có những trường cao đẳng (CĐ) có thương hiệu đã đẩy mạnh hợp tác với DN trong đào tạo nghề. Các cơ sở GDNN đã chủ động mời DN tham gia góp ý kiến xây dựng chương trình, tạo điều kiện cho học sinh, sinh viên đến công ty thực hành, cùng kiểm tra đánh giá tay nghề.
Theo các cơ sở GDNN, nhiều DN chưa mặn mà với việc đặt hàng đào tạo vì sợ phải gánh trách nhiệm, trả chi phí, cung cấp trang thiết bị, trường hợp sinh viên ra trường không đáp ứng yêu cầu cũng phải tuyển dụng. Luật GDNN quy định, DN tham gia đào tạo được giảm thuế, nhưng để bóc tách những khoản kinh phí liên quan đến đào tạo không dễ mà số tiền được giảm không nhiều. Ở chiều ngược lại, có những DN vừa và nhỏ mỗi năm nhu cầu tuyển dụng chỉ vài chỉ tiêu cho một vị trí thì nhà trường khó có khả năng và điều kiện để tổ chức lớp đào tạo nghề kéo dài vài ba năm.
“Nếu nói nhà trường đáp ứng toàn diện yêu cầu của các DN thì rất khó, vì chương trình đào tạo hệ CĐ là 3 năm được xây dựng thông qua từ đầu. Mà, trong 3 năm đó, một số DN có thay đổi về công nghệ, khi sinh viên ra trường về DN làm việc thì phải được bồi dưỡng thêm. Hoặc, trong giai đoạn sinh viên đến DN thực tập theo chương trình đào tạo thì sẽ được cập nhật” – Hiệu trưởng trường CĐ nghề Công nghiệp Hà Nội Phạm Thị Hường cho biết.
Hợp tác đào tạo song hành, ba bên cùng có lợi
Một mô hình đang được một số trường CĐ trên địa bàn TP Hà Nội thực hiện đó là hợp tác đào tạo song hành với DN. Với mô hình này, nhà trường đào tạo đáp ứng nhu cầu DN, về phía DN tuyển được lao động như mong muốn, người học ra trường làm được việc ngay. Hiện nay, Công ty TNHH Sản xuất và kinh doanh Vinfast đang phối hợp với các trường CĐ để đào tạo nhân lực cho ngành ô tô. Chia sẻ về việc DN tham gia sâu vào quá trình đào tạo nghề, Giám đốc Trung tâm đào tạo của Vinfast PGS.TS Nguyễn Tiến Đông khẳng định chất lượng đào tạo được nâng lên. Nhu cầu, mong muốn của DN đối với từng vị trí việc làm được thể hiện trong chuẩn đầu ra của nhà trường, từ đó trường thiết kế các môn học, modun, dự án để cho học sinh, sinh viên được học tập một cách tốt nhất. Trong quá trình học, các bạn tích lũy được kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm và năng lực để đáp ứng cho vị trí việc làm và đương nhiên chất lượng công việc sẽ được nâng cao.
| Trường Cao đẳng nghề Công nghiệp Hà Nội đang hết hợp với doanh nghiệp trong đào tạo để nâng cao chất lượng sản phẩm đầu ra. |
Trước những băn khoăn của nhà trường và người học về việc được đào tạo chuyên môn sâu quá, khó có cơ hội đảm nhận vị trí khác, ông Nguyễn Tiến Đông phản hồi: Sinh viên được đào tạo trong DN đáp ứng được các vị trí công việc khác nhau. Giả sử trong Vinfast có vị trí kỹ thuật sản xuất, kỹ thuật chất lượng, kỹ thuật bảo trì, các bạn hoàn toàn được trải nghiệm và có kinh nghiệm trong quá trình học tập để chuẩn bị tốt hơn trong giai đoạn sau. Chúng tôi trang bị cho các bạn năng lực tự học, thông quá những trải nghiệm thì sẽ có lộ trình phát triển tốt hơn.
“Các DN và nhà trường bắt tay đã lâu, nhưng chưa thật cụ thể, chỉ là DN tạo điều kiện cho học sinh, sinh viên đến tham quan, kiến tập nhưng đó là phần kết hợp rất nhỏ. Các DN cần tham gia sâu hơn vào quá trình đào tạo từ thiết kế nội dung môn học, đánh giá, đáp ứng chuẩn đầu ra của DN là hiệu quả nhất. Các trường nên coi DN là khách hàng và sản phẩm là sinh viên để đào tạo đáp ứng nhu cầu DN. Thay vì đào tạo những gì đã có, nhà trường quan tâm đến DN cần gì để có sự kết hợp đào tạo cho phù hợp” – ông Nguyễn Tiến Đông đưa ra lời khuyên.
Để có nguồn nhân lực phục vụ cuộc cách mạng 4.0 cũng như đào tạo nghề đáp ứng nhu cầu DN, VCCI khuyến nghị Nhà nước xây dựng khung tiêu chuẩn kỹ năng nghề đáp ứng với cuộc cách mạng 4.0 và thiết kế chương trình đào tạo đổi mới kỹ năng nghề. Đồng thời, Nhà nước hoàn thiện cơ chế chính sách phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao như hiện nay đang làm; đầu tư cho các cơ sở GDNN chất lượng cao và các ngành nghề trọng điểm...
Ngoài ra, Nhà nước có thể thành lập những đơn vị kiểm định chất lượng để xếp hạng các cơ sở đào tạo theo các tiêu chí, từ đó DN có những căn cứ vững chắc hơn trong việc lựa chọn hợp tác cho mình. Các DN cũng mong muốn Nhà nước xây dựng và đẩy mạnh quá trình xã hội hóa trong quá trình đào tạo nghề và thiết lập nhiều kênh kết nối DN với các cơ sở đào tạo.
