Vì sao không tiêu hết tiền?

Đáng chú ý, đến thời điểm 30/11/2022, Bộ Tài chính nhận được đề xuất điều chỉnh giảm kế hoạch vốn ODA của 8/13 bộ, ngành và 35/59 địa phương.

Một nửa số dự án đầu tư công có giải ngân bằng 0

Theo số liệu của Kho bạc Nhà nước, kiểm soát chi nguồn vay nước ngoài kế hoạch vốn năm 2022 của các bộ, ngành, địa phương đến 30/11/2022 đạt tỷ lệ 34,27% kế hoạch vốn (11.852,2 tỷ đồng). Lũy kế giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài 11 tháng kế hoạch năm 2022 đạt 26,06% với 9.014,59 tỷ đồng. Con số này gần gấp 3 lần tỷ lệ giải ngân 6 tháng đầu năm 2022 (9,12% kế hoạch vốn), tuy nhiên vẫn thấp hơn hẳn so với kết quả giải ngân nguồn vốn đầu tư công trong nước 11 tháng năm 2022 (đạt khoảng 60% kế hoạch).

Đáng chú ý, đến thời điểm 30/11/2022, Bộ Tài chính nhận được đề xuất điều chỉnh giảm kế hoạch vốn của 8/13 bộ, ngành với tổng số vốn đề nghị giảm là 3.678,5 tỷ đồng, 35/59 địa phương với tổng số vốn đề nghị giảm là 8.804,5 tỷ đồng. Đến 30/11/2022 có 54 địa phương và 10 bộ có tỷ lệ giải ngân dưới 50%, trong đó còn 6 bộ và 4 địa phương có tỷ lệ giải ngân 0%; 3 bộ và 5 địa phương có tỷ lệ giải ngân trên 50% kế hoạch vốn.

Thống kê cho thấy, một nửa số dự án đầu tư công nguồn vốn nước ngoài có giải ngân bằng 0. Ước tính có tới hơn 60% số vốn dự toán không giải ngân được do các đơn vị chủ động xin hủy, hoặc không thể triển khai dự án. Còn lại 40% là do gặp vướng mắc trong quá trình triển khai.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Võ Thành Hưng cho biết, mặc dù tình hình được cải thiện song tỷ lệ giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài còn thấp. Với thực trạng kết quả giải ngân vốn nước ngoài nói trên, theo Thứ trưởng Võ Thành Hưng, nhiệm vụ giải ngân vốn đầu tư công nói chung, trong đó có nguồn vốn nước ngoài của Chính phủ trong 2 tháng còn lại của kế hoạch vốn năm 2022 đặt ra rất nhiều thách thức.

Nếu không có những biện pháp kịp thời dẫn đến việc lặp lại tình trạng chậm giải ngân vốn đầu tư công, vốn vay nước ngoài như các năm trước đây, sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến các nỗ lực phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19 và ảnh hướng đến kết quả thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội của giai đoạn trung hạn 2021 - 2025.

Về nguyên nhân của việc giải ngân thấp, cơ bản xuất phát từ việc không có khối lượng hoàn thành cho giải ngân từ mọi khâu của quá trình thực hiện dự án như chưa hoàn tất các thủ tục đầu tư, đang thực hiện các thủ tục điều chỉnh dự án; Điều chỉnh hiệp định vay hoặc đã hoàn thành thủ tục đầu tư nhưng tổ chức thực hiện các chương trình, dự án chậm (do vướng trong một số khâu như giải phóng mặt bằng, tái định cư, thiết kế cơ sở, đấu thầu, ký hợp đồng, giá nguyên vật liệu tăng...). Đồng thời, cũng có nguyên nhân từ việc các chủ dự án chưa tập hợp các kiểm soát chi gửi hồ sơ rút vốn đến Bộ Tài chính.

Làm sao gỡ vướng?

Tại Hội nghị với các bộ, ngành, địa phương về tình hình giải ngân đầu tư công, nguồn vốn nước ngoài 11 tháng đầu năm 2022 mới đây, Phó Giám đốc Sở KH&ĐT TP Hà Nội Nguyễn Ngọc Tú chia sẻ, dịch Covid-19 tiếp tục diễn ra trong quý I/2022 dẫn đến ảnh hưởng tiến độ thực hiện giải ngân các dự án. Đại diện TP Hà Nội cũng cho biết, sẽ không thể giải ngân hết kế hoạch vốn ODA năm 2022 đã được giao do các dự án đều phải làm thủ tục điều chỉnh thời gian thực hiện, tổng mức đầu tư, hiệp định vay.

Tại Bộ GTVT, theo Phó Vụ trưởng Vụ KH&ĐT Nguyễn Anh Dũng, đến hết tháng 11/2022, kết quả giải ngân vốn ODA của 18 Dự án được bố trí vốn nước ngoài trong tổng 28 dự án ODA do Bộ GTVT quản lý đạt khoảng 2.874/4.877 tỷ đồng, tương đương khoảng 58,95% kế hoạch. Kế hoạch vốn nước ngoài năm 2022 cần phải giải ngân khoảng 2.000 tỷ đồng.

Trên cơ sở tổng hợp số liệu và khả năng giải ngân kế hoạch năm 2022 từ các chủ đầu tư, ban quản lý dự án, dự kiến cả năm, Bộ GTVT sẽ giải ngân được khoảng 4.650 tỷ đồng vốn ODA, tương đương khoảng 95,4%. Tuy nhiên, Bộ GTVT đã trình Bộ KH&ĐT trình Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh bổ sung vốn trung hạn. Khi được phép điều chỉnh, Bộ GTVT sẽ đảm bảo hoàn thành kế hoạch vốn nước ngoài năm 2022 được giao.

Lắng nghe các ý kiến từ bộ, ngành, địa phương, Thứ trưởng Bộ Tài chính Võ Thành Hưng đề nghị, các đơn vị khẩn trương rà soát các vướng mắc, bám sát từng dự án để chỉ đạo các nhà thầu thực hiện, khẩn trương hoàn thiện hồ sơ thủ tục thanh toán, rút vốn. Cùng với đó, rà soát lại quy chuẩn, tiêu chuẩn định mức, đơn giá vật tư thiết bị phù hợp mặt bằng giá mới; báo cáo cụ thể với Bộ Tài chính, Bộ KH&ĐT để có đánh giá chuẩn xác số liệu, nêu rõ khó khăn, vướng mắc, cam kết triển khai, đề xuất giải pháp.

Về nhóm giải pháp thúc đẩy việc triển khai thực hiện dự án để có khối lượng hoàn thành cho giải ngân, các ý kiến đề xuất cơ quan chủ quản chỉ đạo chủ dự án tập trung đẩy nhanh tiến độ thi công, chủ động điều phối, giám sát chặt chẽ công tác thực hiện dự án của các bên liên quan... Đặc biệt, đối với các dự án năm 2022 là năm cuối thực hiện giải ngân, cơ quan chủ quản cần chỉ đạo chủ dự án xử lý dứt điểm để hoàn thành khối lượng và giải ngân.

Đối với dự án vẫn đang ở giai đoạn hoàn tất thủ tục về đầu tư, xây dựng, về di dân tái định cư, giải phóng mặt bằng, vướng mắc về đất đai, tài nguyên, đấu thầu, dự án đang trong quá trình điều chỉnh chủ trương đầu tư, chưa xong điều chỉnh hiệp định vay, các chủ dự án báo cáo rõ với cơ quan chủ quản về khả năng thực hiện và hoàn tất những thủ tục này để thực hiện dự án và giải ngân trong năm 2022. Trường hợp có khả năng hoàn thành các thủ tục để đầu tư, cần tập trung dứt điểm để hoàn thành. Trường hợp không khả thi, đề nghị rà soát, điều chỉnh kế hoạch thực hiện và kế hoạch vốn trong năm 2023.