Vì sao tài khoản VNeID có giá trị pháp lý nhưng vẫn bị “từ chối” tại ngân hàng?

Giá trị pháp lý rõ ràng…

Theo Điều 9 Nghị định số 69/2024/NĐ-CP, tài khoản định danh điện tử mức độ 2 do Bộ Công an cấp thông qua ứng dụng VNeID có giá trị pháp lý tương đương thẻ CCCD gắn chip khi thực hiện các giao dịch cần xác minh nhân thân. Đây là một bước tiến quan trọng trong quá trình triển khai Đề án 06 của Chính phủ về phát triển dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia.

Tài khoản VNeID không chỉ cho phép tích hợp các loại giấy tờ tùy thân như giấy phép lái xe, thẻ bảo hiểm y tế, hộ chiếu…, mà còn có thể sử dụng để khai báo tạm trú, đăng ký thường trú, ký hợp đồng điện tử, tiến tới mở tài khoản ngân hàng, vay vốn, thanh toán không dùng tiền mặt. Việc tích hợp dữ liệu sinh trắc học và xác thực đa tầng càng củng cố giá trị pháp lý và độ an toàn cho nền tảng này.

… nhưng ngân hàng vẫn “nói không”

Mặc dù pháp luật đã công nhận rõ ràng, nhưng trong thực tế, nhiều ngân hàng vẫn yêu cầu người dân xuất trình CCCD vật lý, thậm chí từ chối xác minh qua VNeID. Khi phóng viên Báo Kinh tế & Đô thị khảo sát tại một số chi nhánh ngân hàng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng, câu trả lời nhận được đều xoay quanh các lý do như: “chưa có chỉ đạo chính thức”, “hệ thống chưa tích hợp”, hoặc “VNeID không đảm bảo xác thực sinh trắc học tại chỗ”.

Một giao dịch viên tại một ngân hàng lớn trên địa bàn phường Hải Châu cho biết: “Dù khách hàng đã có VNeID mức độ 2, chúng tôi vẫn buộc phải kiểm tra CCCD vật lý để quét mã, đối chiếu ảnh và xác thực thông tin. Hệ thống nội bộ hiện chưa cho phép xác thực trực tiếp qua VNeID”.

Trong khi đó, nhiều người dân tỏ ra băn khoăn: “Chính phủ nói là có giá trị tương đương CCCD, vậy tại sao ngân hàng lại không chấp nhận?”

Sự chậm trễ đến từ đâu?

Theo phân tích của các chuyên gia trong lĩnh vực công nghệ và tài chính - ngân hàng, có hai nguyên nhân chính khiến VNeID chưa được sử dụng rộng rãi tại các quầy giao dịch ngân hàng.

Một là, hệ thống ngân hàng chưa được kết nối đồng bộ với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư - việc tích hợp và xác thực sinh trắc học giữa hai bên vẫn đang trong quá trình triển khai thí điểm.

Hai là, thiếu văn bản hướng dẫn chi tiết hoặc cơ chế ràng buộc bắt buộc từ Ngân hàng Nhà nước hoặc Bộ Công an về việc chấp nhận VNeID như một phương thức định danh chính thức trong toàn bộ quy trình giao dịch tài chính.

Hiện chỉ có một số ngân hàng lớn như Vietcombank, BIDV đang thí điểm cho phép ký hợp đồng điện tử thông qua chữ ký số tích hợp trên VNeID. Tuy nhiên, việc sử dụng VNeID để mở tài khoản, chuyển tiền, rút tiền… vẫn chưa được triển khai đại trà, đặc biệt là tại các ngân hàng cổ phần tư nhân hoặc ngân hàng quy mô nhỏ.

Cần cơ chế ràng buộc và đồng bộ hệ thống

Tiến sĩ, Luật sư Hồ Minh Khánh - Giám đốc Hãng luật MKLAW - nhận định: “Nếu Nhà nước đã công nhận giá trị pháp lý của VNeID thì các tổ chức tín dụng không thể viện cớ chưa quen hay chưa cập nhật để từ chối tiếp nhận. Cần có một văn bản quy phạm pháp luật dưới luật - chẳng hạn như Thông tư của Ngân hàng Nhà nước - quy định rõ trách nhiệm và nghĩa vụ chấp nhận VNeID, từ đó tạo áp lực buộc các ngân hàng phải chủ động chuyển đổi”.

Ông cũng nhấn mạnh rằng, bên cạnh yêu cầu từ phía cơ quan quản lý, chính các ngân hàng cần thay đổi tư duy và mạnh dạn đầu tư nâng cấp hạ tầng số, đảm bảo khả năng xác thực sinh trắc học theo thời gian thực và kết nối an toàn với hệ thống dữ liệu quốc gia.

Chuyển đổi số trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng là một trong những mục tiêu trọng tâm trong chiến lược phát triển quốc gia. VNeID chính là một công cụ trọng yếu để hiện thực hóa điều đó. Tuy nhiên, nếu hệ thống ngân hàng vẫn trì hoãn áp dụng, vẫn yêu cầu giấy tờ truyền thống và không tích hợp xác thực điện tử, thì những nỗ lực của Chính phủ và người dân sẽ không thể phát huy hiệu quả.

Chúng ta đã có hành lang pháp lý, đã xây dựng được nền tảng công nghệ khá hoàn chỉnh. Điều cần thiết lúc này là sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng và hệ thống tổ chức tín dụng để từng bước đưa các tiện ích như VNeID vào đời sống thực tiễn một cách hiệu quả, an toàn.

Việc chấp nhận VNeID trong giao dịch ngân hàng không chỉ thể hiện sự đồng hành cùng chủ trương chuyển đổi số quốc gia, mà còn góp phần nâng cao trải nghiệm của người dân và chất lượng dịch vụ công. Khi công nghệ - pháp lý - vận hành cùng gặp nhau ở một điểm chung, đó sẽ là lúc chuyển đổi số thực sự đi vào cuộc sống.