Theo Ban Quản Lý Đường sắt đô thị Hà Nội, do tính chất tàu metro Nhổn - Ga Hà Nội là dừng đón trả khách liên tục, việc tăng tốc lên quá cao sẽ rất tốn chi phí vận hành khi phải “phóng nhanh phanh gấp” suốt 12 lần liên tục. Hơn nữa, các nhà ga cách nhau trung bình 1 km, tốc độ tối đa 35km/h sẽ chỉ tương đương với 2 phút di chuyển.
| Biểu đồ tốc độ chạy dự kiến của đoàn tàu Nhổn - Ga Hà Nội |
Lý giải thêm về việc này, ông Julien BARJOU - Giám đốc kỹ thuật của liên danh nhà thầu ALSTOM- COLAS RAIL-THALES cho biết: Theo thiết kế, đoàn tàu chạy với tốc độ thương mại 35km/h (commercial speed) và tốc độ tối đa của tàu lên được 80km/h.
Quãng đường từ Nhổn - Ga Hà Nội có chiều dài 12,5km, bao gồm 8,5km đường sắt trên cao và 4km ngầm từ Kim Mã tới Ga Hà Nội; tổng cộng 12 nhà ga được trải đều trên đường đi với 8 ga trên cao và 4 ga ngầm. Như vậy, tàu sẽ đón trả khách liên tục trong quãng đường 12,5km đó, dự tính cứ mỗi 1km (tương ứng với mỗi ga) sẽ dừng một lần.
Tốc độ thương mại được tính bằng khoảng cách di chuyển từ ga số 1 đến cuối hành trình ở ga số 12 chia cho thời gian di chuyển. Các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian di chuyển bao gồm: Thời gian dừng tàu tại các ga đón trả khác, thời gian quay đầu tại ga cuối cùng, thời gian gia tốc khi tàu xuất phát để đạt được tốc độ tối ưu, thời gian từ khi bắt đầu hãm giảm tốc độ và dừng hẳn tại các ga.
Vậy để đạt được tốc độ thương mại khoảng từ 35km/h đến 38km/h, thì tàu bắt đầu tăng tốc từ vận tốc 0km/h từ ga số 1 và các ga dọc hành trình đến vận tốc khoảng 72km/h đến 74km/h rồi lại giảm về 0 khi đến ga tiếp theo và hành trình như vậy cứ đều đặn lặp lại cho đên ga cuối cùng.
Một ví dụ thực tế như sau: Khoảng cách từ ga Nhổn đến Ga Hà Nội là 11,955km và thời gian dự kiến của hành khách từ ga số 1 đến ga số 12 theo biểu đồ chạy tàu dự kiến là 19,26 phút/chiều đi và chiều ngược lại từ Ga Hà Nội đến - Depot Nhổn dự kiến là 19 phút/chiều về. Như vậy, lấy quãng đường 11,955km chia cho thời gian di chuyển của hành khách sẽ có được tốc độ thương mại như đã nói ở trên, khoảng 37,1km/h cho chiều đi và 37,6km/h cho chiều về.
Như vậy, có thể khẳng định rằng thiết kế này là tối ưu, các dự án khác trên thế giới cũng dựa trên nguyên lý cơ bản và tiêu chuẩn như vậy.
| Đoàn tàu hợp kim nhôm chế tạo tạo Pháp, với cảm hứng thiết kế từ nông sản Việt Nam |
Hiện nay, đoàn tàu đang được lắp ráp tại Pháp, tổng tiến độ đạt 34,44%. Tổng cộng sẽ có 10 đoàn tàu hợp kim nhôm đạt tiêu chuẩn châu Âu. Tàu có chiều rộng từ 2,750 - 2,950m, chiều dài khoảng 80m đối với đoàn tàu 4 toa (trong tương lai có thể kéo dài thêm 1 toa để thành 5 toa). Quy chuẩn các tay cầm trên tàu được thiết kế riêng cho người Việt Nam, dựa theo nghiên cứu về nhân khẩu học, chiều cao, hình dáng.
Theo kế hoạch, đoàn tàu đầu tiên sẽ về Việt Nam vào tháng 7/2020 để đáp ứng tiến độ vận hành đoạn trên cao vào tháng 4/2021 và vận hành toàn tuyến vào năm 2022. Khi về Việt Nam, đoàn tàu sẽ được vận hành thử nghiệm và tích hợp hệ thống đến khi đạt yêu cầu và đảm bảo chất lượng sẽ được đưa vào khai thác.
Khi hoàn thành và đi vào hoạt động, tàu sẽ có khả năng chuyên chở 850 - 950 hành khách/đoàn tàu, với mật độ khoảng từ 6 - 8 người/m2 và khai thác với tốc độ thương mại 35km/h, tốc độ thiết kế tối đa đạt 80km/h. Tốc độ thiết kế 80km/h là tốc độ khai thác, vận hành tối đa của đoàn tàu Metro Nhổn - Ga Hà Nội. Các đoàn tàu metro tại Paris, Berlin,… và các đô thị khác tại châu Á cũng được thiết kế với tốc độ vận hành trên. Đây được coi là tiêu chuẩn thiết kế của các tuyến metro trên thế giới.
Hiện tốc độ của xe buýt thường ở Thủ đô trung bình từ 16 đến 18km/h; xe buýt nhanh khoảng 23km/h. Với tốc độ thương mại 35km/h, kết hợp với những ưu điểm đáng kể như độ thoải mái của người dùng, độ an toàn, chi phí, khoảng cách trạm đón trả khách, độ đúng giờ và mức độ tiện lợi của đường đi so với quãng đường hành khách vẫn di chuyển, đường sắt đô thị trở thành phương tiện công cộng tối ưu nhất.
