Cơ sở của việc bổ sung đa vi chất vào sữa học đường?
Bộ Y tế nêu rõ, trong quá trình xây dựng Thông tư, Viện Dinh dưỡng Quốc gia đã nghiên cứu và có văn bản đề nghị bổ sung 21 loại vi chất với hàm lượng cụ thể của từng loại vào sản phẩm sữa tươi sử dụng trong Chương trình Sữa học đường.
Về vấn đề này, đại diện Viện Dinh dưỡng Quốc gia, ThS.BS Trần Khánh Vân - Phó trưởng khoa Vi chất dinh dưỡng cho biết, nghiên cứu tại Việt Nam và trên thế giới cho thấy tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng đã ảnh hưởng tới suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em.
Bà Trần Khánh Vân nhấn mạnh, có khoảng 40 vi chất dinh dưỡng cơ thể không tự tổng hợp được, trong đó có 21 vi chất mà trẻ em nước ta cũng như trẻ em các nước Đông Nam Á đều có tỷ lệ thiếu ở mức cao. Các vi chất này ảnh hưởng đến quá trình phát triển cơ thể thông qua vai trò tham gia các phản ứng trong cơ thể.
"Toàn bộ các vi chất dinh dưỡng đều được sử dụng trên cơ sở Hướng dẫn của Tổ chức Y tế thế giới và Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp, đồng thời dựa trên Bảng Nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam năm 2016" - bác sĩ Vân khẳng định.
Cũng qua nghiên cứu, hầu hết chất khoáng và vitamin này có trong sữa nhưng hàm lượng dao động theo mùa và theo loại thức ăn bò ăn vào. Do vậy, việc đưa khuyến nghị tăng cường 21 vi chất vào sữa học đường là nhằm đảm bảo hàm lượng các vi chất dinh dưỡng ổn định đạt được mức đảm bảo giá trị dinh dưỡng cho bữa ăn của trẻ em đang trong giai đoạn tăng trưởng và phát triển.
Các nghiên cứu can thiệp được Tổ chức Y tế Thế giới tiến hành tại nhiều quốc gia cũng đã cho thấy việc bổ sung một vài vi chất đơn lẻ không có ý nghĩa đối với sự phát triển chiều cao của trẻ em. Ví dụ phổ biến là để tăng chiều cao, các bậc phụ huynh thường chú trọng hàm lượng can-xi.
Tuy nhiên, thực tế là tham gia vào quá trình chu chuyển xương có rất nhiều vi chất khác như Vitamin D, Kẽm, Magie, Vitamin K... Các nghiên cứu chỉ ra đối với những người thiếu cả Can-xi và Magie nhưng chỉ bổ sung can-xi mà thiếu các vi chất cần thiết khác sẽ không có tác dụng hoặc thậm chí dẫn đến chuyển hóa lệch.
Việc bổ sung các vitamin và khoáng chất cần thiết vào sữa, một loại thực phẩm thiết yếu, đã được thực hiện từ rất lâu trên thế giới và tại Việt Nam. Người tiêu dùng dễ dàng tìm mua được những sản phẩm sữa tươi bổ sung thêm các loại vi chất từ nhiều nhãn hiệu cả trong nước và nước ngoài sản xuất để đáp ứng cho nhu cầu dinh dưỡng thiết yếu của con em và gia đình.
Vì vậy, có thể nói, việc sản phẩm sữa của chương trình sữa học đường có các vitamin và khoáng chất cần thiết sẽ góp phần đáp ứng được nhu cầu về vi chất dinh dưỡng của trẻ em ở lứa tuổi học đường, cải thiện tình trạng thiếu hụt vi chất tại nước ta. Theo thông tin của Bộ Y tế, việc bổ sung 21 vi chất vào sữa học đường là rất cần thiết và giúp đáp ứng khoảng 30% nhu cầu về vitamin và khoáng chất hàng ngày của trẻ.
Phản đối vi chất, chúng ta có đang quay lưng lại với khoa học?
Bất chấp thực tế về tầm quan trọng của vi chất dinh dưỡng, trên các trang mạng xã hội lại đăng tải những thông tin trái chiều theo hướng sai lệch về quy định bổ sung vi chất dinh dưỡng vào sữa học đường của Bộ Y tế. Hàng loạt thông tin thiếu căn cứ quanh việc bổ sung đa vi chất vào Sữa học đường như cho trẻ uống sữa đủ 21 vi chất là "cho học sinh uống thuốc, thực phẩm chức năng" hay đặt vấn đề mỗi nơi có thực trạng, chế độ dinh dưỡng khác nhau nên phải tiến hành nghiên cứu trẻ em ở từng nơi rồi mới có thể quyết định bao nhiêu vi chất cho phù hợp....
Có thể thấy đây là những luận điệu, quy kết không có căn cứ trên mạng xã hội của những người đang làm thay vai trò của các chuyên gia dinh dưỡng và đang cố tình phủ nhận hoặc bỏ qua các phương pháp nghiên cứu khoa học, thực nghiệm về dinh dưỡng cũng như những lợi ích được khoa học chứng minh mà vi chất dinh dưỡng đem lại.
Tương tự, cách đây không lâu, một trào lưu phản khoa học được truyền nhau thông qua các mạng xã hội đó là phản đối vaccine (anti vaccine) đã tạo ra những hệ quả nghiêm trọng cho cộng đồng, tác động đến thành tựu chủng ngừa vaccine của nhân loại hơn 2 thế kỷ qua trong việc phòng chống bệnh nguy hiểm (ví dụ tại Mỹ, dịch sởi đã bùng phát trở lại sau khi được xóa sổ từ năm 2000, xuất phát từ những người trước đó chưa được tiêm phòng vaccine).
Điểm giống nhau của các câu chuyện này chính là đánh vào "lỗ hổng" kiến thức của cộng đồng, tạo ra sự hoang mang, nghi ngại và dẫn đến hành động sai. Nếu không có những hành động kịp thời, sợ rằng không lâu sau, người ta sẽ bắt đầu "anti" vi chất. Hệ quả thì đã quá rõ khi mà thế giới gọi việc thiếu vi chất là "nạn đói tiềm ẩn". Việt Nam vẫn còn đang phải đương đầu với tình trạng thiếu vi chất ở trẻ em, dẫn đến suy dinh dưỡng thấp còi và nhiều vấn đề về sức khỏe phổ biến như thiếu Vitamin A, thiếu máu do thiếu sắt...
Tại Việt Nam, hàng năm Bộ Y tế đều phát động ngày vi chất dinh dưỡng để tuyên truyền về tầm quan trọng của vi chất đối với trẻ em. |
Quá trình đề xuất bổ sung 21 vi chất vào sữa học đường
Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, trong quá trình góp ý xây dựng Thông tư của Bộ Y tế về sữa học đường, Viện này đã tổng hợp các bằng chứng khoa học và quy định của Tổ chức Y tế Thế giới và đã gửi công văn số 351/VDD-DDHD&NN ngày 06/07/2017 kèm theo báo cáo kỹ thuật về việc khuyến nghị tăng cường 21 vi chất dinh dưỡng vào sữa.
Ngày 28/8/2018, Bộ Y tế tổ chức họp tiếp thu ý kiến phản hồi của các doanh nghiệp sản xuất sữa. Theo đó, để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có thể đáp ứng được công nghệ trong sản xuất sữa học đường thì trước mắt tập trung tăng cường 3 chất dinh dưỡng vào sữa học đường, sau này khi các doanh nghiệp có điều kiện công nghệ tốt hơn sẽ bổ sung toàn bộ 21 vi chất dinh dưỡng vào sữa học đường.
Vì thế, Viện Dinh dưỡng đã làm lại công văn số 437/VDD-DDHD&NN ngày 17/09/2018 theo chỉ đạo của Bộ Y tế dựa trên kết luận của cuộc họp này về việc trước mắt tạm tăng cường 3 vi chất dinh dưỡng nói trên.
Mới đây nhất, theo tinh thần cuộc họp ngày 18/6/2019 của Bộ Y tế, Thứ trưởng Trương Quốc Cường chủ trì và đã hỏi ý kiến từng doanh nghiệp sữa tham dự thì đều khẳng định hiện nay công nghệ sản xuất sữa đã có khả năng thực hiện tăng cường đa vi chất dinh dưỡng vào sữa. Vì thế, Viện Dinh dưỡng Quốc gia khẳng định bảo lưu khuyến nghị tổng số 21 vi chất dinh dưỡng mà Viện đã đề xuất tại công văn số 351/VDD-DDHD&NN ngày 06/07/2017 và công văn số 363/VDD-VCDD ngày 03/07/2019.
