Hơn nửa thế kỷ qua, với nhiều cơ hội, thuận lợi song cũng không ít khó khăn, thách thức, Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội đã từng bước trưởng thành, phát huy truyền thống sáng tạo, đổi mới, đóng góp vai trò quan trọng trong công cuộc xây dựng Thủ đô và đất nước.
Cách đây 60 năm, năm 1962, giữa lúc bộn bề của công cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Ủy ban Hành chính Thành phố Hà Nội đã quyết định thành lập Viện Thiết kế Quy hoạch Hà Nội (tiền thân của Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội ngày nay) để có một tổ chức nghiên cứu thiết kế, đáp ứng các yêu cầu quản lý phát triển và xây dựng Thành phố theo quy hoạch.
Giai đoạn đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, xóa bỏ cơ chế bao cấp chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, khi đó Viện cũng được thay đổi cơ chế quản lý từ chỗ làm theo kế hoạch được giao hằng năm chuyển thành đơn vị hạch toán có thu, tự trang trải kinh phí hoạt động nhưng vẫn phải đảm bảo nhiệm vụ chính trị được giao. Thời kỳ này, Viện đã phối hợp chặt chẽ với Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn – Bộ Xây dựng, nghiên cứu điều chỉnh lại Quy hoạch chung Hà Nội do chuyên gia Liên Xô nghiên cứu trước đây để phù hợp hơn với nguồn lực đầu tư và tình hình kinh tế của Thủ đô.
Những năm 1990, Thành phố xây dựng mô hình Kiến trúc sư Trưởng, Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội lúc này được biên chế trực thuộc Văn phòng Kiến trúc sư Trưởng Thành phố với vai trò đảm bảo thực hiện các nhiệm vụ chính trị, phục vụ cơ quan Kiến trúc sư Trưởng đối với công tác quy hoạch xây dựng. Đồng thời bộ máy tổ chức được sắp xếp lại thành các xưởng khép kín, đồng bộ cả kiến trúc và hạ tầng kỹ thuật nhằm đáp ứng kịp thời công tác lập quy hoạch trên địa bàn Thành phố. Ban lãnh đạo Viện đã sớm nhận thức được tiềm năng, sức mạnh của khoa học - công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin sẽ tác động tới mọi mặt của đời sống xã hội, trong đó có nghiên cứu quy hoạch, vì vậy, Viện đã nhanh chóng đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị công nghệ song song với việc đào tạo nguồn nhân lực và tăng cường hợp tác với các đối tác nhiều kinh nghiệm ứng dụng công nghệ như Hàn Quốc, Mỹ, Nhật Bản,… Với phương châm tự lực đi lên, bằng hình thức tự học, tự đào tạo, trong thời gian ngắn đội ngũ cán bộ thiết kế, cán bộ can vẽ của Viện đã có thể từng bước chuyển sang sử dụng các phần mềm thiết kế phục vụ lập quy hoạch. Đây là cơ sở quan trọng để chuẩn bị đưa công nghệ vào bản đồ quy hoạch, trước khi công nghệ thông tin trở nên phổ biến toàn xã hội.
Với kinh nghiệm dày dặn về chuyên môn trong công tác quy hoạch xây dựng ở Thủ đô, Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội luôn là lựa chọn hàng đầu để lập các đồ án quy hoạch ở Thủ đô, sự tham gia của Viện như một đảm bảo cho chất lượng đồ án đối với cả cơ quan quản lý các cấp cũng như chủ đầu tư. Viện đã được Thành phố tín nhiệm giao nhiệm vụ nghiên cứu toàn bộ các quy hoạch chi tiết quận, huyện để cụ thể hóa đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2020 được phê duyệt năm 1998 và ở giai đoạn sau là 34/35 quy hoạch phân khu đô thị trong đô thị trung tâm theo Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 được phê duyệt năm 2011; Lập 3/5 quy hoạch chung đô thị vệ tinh và tiếp tục triển khai các đồ án quy hoạch phân khu đô thị tại các đô thị vệ tinh.
Đội ngũ các kiến trúc sư, kỹ sư đô thị, cử nhân của Viện hiện lên đến gần 170 người, có năng lực chuyên môn, kinh nghiệm thực tiễn, các đồ án quy hoạch do Viện thực hiện đều đạt chất lượng tốt, là công cụ để các cấp chính quyền quản lý đô thị, quản lý đầu tư xây dựng và triển khai các dự án đầu tư. Viện còn là nơi đào tạo, cung cấp nguồn nhân lực lãnh đạo quản lý cho Thủ đô, nhiều cán bộ lãnh đạo của các Sở, ngành, các quận, huyện của Thành phố đã được lựa chọn từ Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội.
Đánh giá cao những cống hiến của tập thể cán bộ, viên chức, người lao động Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội qua các thời kỳ, Đảng, Nhà nước và Thành phố đã tặng thưởng cho Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội nhiều phần thưởng cao quý: Huân chương Lao động, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Cờ thi đua, Bằng khen của UBND Thành phố và các cấp.
Trong thời gian tới, Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội cần tập trung hoàn thiện: Mở rộng quan hệ hợp tác, trao đổi kinh nghiệm trong và ngoài nước nhằm mở rộng thông tin, tăng cường các liên kết trao đổi chuyên môn học thuật nhằm nâng cao trình độ và khả năng phối hợp triển khai các dự án phát triển đô thị, quản lý đô thị, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững...; Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu hợp nhất về quy hoạch, kiến trúc, xây dựng, phát triển đô thị; Chú trọng hơn nữa công tác nghiên cứu khoa học, không ngừng đổi mới các phương pháp tiếp cận trong công tác lập quy hoạch; Nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện làm việc nhằm nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu quy hoạch và tham mưu tư vấn cho Thành phố trong công tác quản lý phát triển đô thị; Thường xuyên quan tâm xây dựng tổ chức cơ sở Đảng và các tổ chức Đoàn thể vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.
Đất nước đang bước vào thời kỳ hội nhập sâu rộng với các nền kinh tế khu vực và thế giới, Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức mới. Với kinh nghiệm và truyền thống 60 năm xây dựng và trưởng thành, với tinh thần đoàn kết, chủ động, sáng tạo trong công tác, với ý chí cống hiến, nghị lực, trí tuệ và tài năng của mình, đội ngũ cán bộ, viên chức, người lao động Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội luôn vững bước đi lên, phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, kế hoạch được giao, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô và đất nước.
