Với chủ đề "Xây dựng Cộng đồng ASEAN phát triển nhanh, bền vững, lấy người dân làm trung tâm", Diễn đàn Tương lai ASEAN 2024 sáng nay (23/4) tại Hà Nội quy tụ gần 500 đại biểu đại diện Chính phủ, các đại sứ, học giả, cộng đồng doanh nghiệp trong khu vực.
Vị thế của ASEAN
Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định, việc bàn thảo và hoạch định tương lai đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết trong bối cảnh thế giới đứng trước bước ngoặt lớn, với ba xu hướng chiến lược.
Một là cạnh tranh phân tách ngày càng gay gắt với các khu vực, đặt ra những thách thức lớn với môi trường hòa bình, đoàn kết, hợp tác, phát triển ở cấp độ khu vực và toàn cầu.
Hai là bùng nổ các xu hướng mới, mở ra cơ hội phát triển đột phá, nhưng tiềm ẩn nguy cơ tụt hậu, nhất là các nước đang phát triển.
Ba là xu hướng phát triển bền vững và bao trùm, kinh tế số, tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn… vừa là cơ hội, vừa tạo sức ép lớn, đòi hỏi phải có tư duy, cách tiệm cận mới mang tính toàn cầu, toàn diện, toàn dân, vì lợi ích lâu dài.
“Sau gần 6 thập kỷ hình thành và phát triển, có thể khẳng định chưa bao giờ ASEAN ở vị thế tốt như hiện nay và cũng chưa bao giờ phải đối mặt với nhiều thách thức như hiện nay,” Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhận định.
ASEAN là hạt nhân thúc đẩy đối thoại, hợp tác và phát triển, là tâm điểm của hàng loạt sáng kiến liên kết ở khu vực, nhưng cũng là trọng điểm của cạnh tranh chiến lược gay gắt.Vai trò trung tâm của ASEAN được thừa nhận rộng rãi, nhưng có lúc, có nơi chưa thực sự hiệu quả. ASEAN là khối kinh tế lớn thứ 5 thế giới, nhưng chênh lệch trình độ phát triển còn đáng kể, mức độ hợp tác, liên kết nội khối còn chưa thật sự bền chặt.
"Những thực tế đó đòi hỏi ASEAN cần phải có tầm nhìn chiến lược, toàn diện, nâng cao sự chủ động và khả năng thích ứng để nắm bắt cơ hội, hóa giải thách thức, phát triển ổn định, bền vững," theo Thủ tướng Chính phủ.
Việt Nam chung tay cùng ASEAN viết câu chuyện thành công
“Gần 3 thập kỷ tham gia ASEAN, Việt Nam luôn coi ASEAN là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại, an ninh, kinh tế, quốc phòng, luôn nỗ lực hết mình vì Cộng đồng ASEAN đoàn kết, vững mạnh, có vai trò, vị thế ngày càng cao trong khu vực và trên thế giới,” Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết.
Theo đó, con đường phát triển của Việt Nam trong tiến trình đổi mới, hội nhập luôn gắn liền cùng ASEAN, với 3 yếu tố nền tảng về dân chủ, pháp chế và thị trường. Đồng thời, Việt Nam tập trung thực hiện 6 trọng tâm về Đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, là bạn, đối tác tin cậy, thành viên tích cực và có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế; Chính sách quốc phòng "4 không"; Xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất, hiệu quả; Bảo đảm tiến bộ, công bằng xã hội, nâng cao đời sống của Nhân dân; Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và Tăng cường phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.
Trong đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, quan điểm xuyên suốt của Việt Nam là lấy con người là trung tâm, chủ thể, là mục tiêu, nguồn lực, động lực của sự phát triển; không hy sinh tiến bộ, công bằng xã hội và môi trường để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần.
Tuy nhiên, Việt Nam cũng phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức vì là nước đang phát triển, có nền kinh tế đang chuyển đổi với quy mô khiêm tốn, độ mở cao, sức chống chịu còn hạn chế trước các cú sốc từ bên ngoài.
Đây cũng là những thách thức chung mà nhiều quốc gia ASEAN phải đối mặt trên hành trình phát triển; đòi hỏi sự đoàn kết, tin tưởng, chung sức, đồng lòng của tất cả các nước thành viên cùng sự hợp tác, hỗ trợ của các đối tác, bạn bè quốc tế.
"Chúng ta cùng kiên trì theo đuổi cách tiếp cận toàn cầu, toàn dân, toàn diện để ngôi nhà chung ASEAN vững vàng trong mọi hoàn cảnh, phát triển nhanh, bền vững," Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định.
Đề xuất 5 điểm tăng cường
Tại Diễn đàn, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đề xuất ASEAN triển khai 5 điểm tăng cường trong bối cảnh đang hướng đến các mục tiêu đến năm 2045 với khát vọng về một Cộng đồng phát triển năng động, gắn kết và tự cường.
Thứ nhất là tăng cường đoàn kết, hợp tác, thống nhất trong đa dạng, nêu cao tinh thần độc lập, tự cường, tự chủ chiến lược của ASEAN. Phát huy vai trò trung tâm ASEAN; đồng thời tôn trọng sự khác biệt, bảo đảm hài hòa lợi ích; kiên định lập trường nguyên tắc của ASEAN về các vấn đề an ninh - phát triển của khu vực và thế giới.
Thứ hai, tăng cường tin cậy chiến lược trong ASEAN và trong quan hệ với các đối tác; góp phần ngăn ngừa xung đột, duy trì môi trường hòa bình, an ninh, ổn định và thịnh vượng ở khu vực và thế giới.
Thứ ba, tăng cường chuyển đổi số, phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế số; thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, tạo ra các động lực tăng trưởng mới, bền vững cho ASEAN trong thời gian tới, cùng với việc làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống.
Thứ tư, tăng cường phát triển hài hòa, bền vững, bao trùm, lấy người dân là trung tâm, chủ thể, động lực, nguồn lực và là mục tiêu của sự phát triển. Không hy sinh tiến bộ, công bằng xã hội và môi trường để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần.
Thứ năm, tăng cường huy động mọi nguồn lực xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nhất là hợp tác công tư; tạo đột phá chiến lược về thể chế, nhân lực, hạ tầng và quản trị quốc gia, giúp ASEAN phát triển nhanh và bền vững.
ASEAN cần gắn kết để tự cường
Tại diễn đàn, đại diện cho CHDCND Lào với vai trò Chủ tịch ASEAN 2024, Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone nhấn mạnh trong bối cảnh khu vực ASEAN tiếp tục gặp vô số thách thức phát sinh từ địa chính trị, địa kinh tế và tài chính ngày càng phức tạp, Lào đã xác định chủ đề của năm là "ASEAN: Tăng cường kết nối và tự cường" nhằm xây dựng một ASEAN gắn kết và kiên cường hơn.
Việc này được thực hiện thông qua các lĩnh vực ưu tiên của năm Chủ tịch, để giúp ASEAN ứng phó kịp thời với những thách thức đang nổi lên và nắm bắt các cơ hội để củng cố Cộng đồng ASEAN, hướng tới sự phát triển nhanh chóng và bền vững, lấy người dân làm trung tâm.
Thủ tướng Lào nhấn mạnh ASEAN cần tiếp tục đề cao các nguyên tắc cơ bản, đồng thời tăng cường sự gắn kết, thống nhất và vai trò trung tâm của ASEAN trong quá trình hướng đến tương lai. "ASEAN phải làm chủ vận mệnh của mình bằng cách nhất quán duy trì các mục tiêu cơ bản là thúc đẩy hòa bình, ổn định, an ninh và hợp tác. Điều này nhằm củng cố cộng đồng và tăng cường khả năng cạnh tranh và vai trò của ASEAN," Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone nhấn mạnh.
Trong bối cảnh kinh tế thế giới đang đối mặt nhiều thách thức, Thủ tướng Sonexay Siphandone cho rằng ASEAN cần tiếp tục nỗ lực tăng cường hội nhập kinh tế khu vực và với các đối tác bên ngoài, bao gồm thông qua thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN và nâng cao năng lực tranh kinh tế của các quốc gia thành viên ASEAN.
Bên cạnh đó, ASEAN cũng cần tiếp tục tăng cường hợp tác nâng cao năng lực trong mọi lĩnh vực, tập trung vào phát triển khoa học và công nghệ, chung tay giải quyết các vấn đề về biến đổi khí hậu và môi trường.
Sáng kiến tổ chức Diễn đàn Tương lai ASEAN được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính công bố tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 43 (Jakarta, Indonesia, tháng 9/2023). Đây là ý tưởng mới của Việt Nam với mong muốn tạo ra một diễn đàn để cùng các nước thành viên, các bạn bè, đối tác của ASEAN và các tầng lớp người dân ASEAN đóng góp vào thúc đẩy định hình con đường phát triển tương lai cho ASEAN.
