Việt Nam là câu chuyện đổi mới trong thống kê lao động

Nhân Ngày Thống kê Thế giới (20/10), ông Felix Weidenkaff - Quyền Giám đốc, Chuyên gia Chính sách Việc làm và Thị trường lao động của Văn phòng Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tại Việt Nam chia sẻ bài viết “Thống kê lao động Việt Nam: Từ hiện đại hóa đến hội nhập toàn cầu”.

Theo chia sẻ của ông Felix Weidenkaff, hành trình phát triển của Việt Nam trong xây dựng một hệ thống thống kê lao động hiện đại, hội nhập quốc tế nổi bật như một câu chuyện về đổi mới, bản lĩnh và hợp tác.

Điều này thể hiện, trong hơn một thập kỷ qua, Việt Nam đã có bước chuyển mình mạnh mẽ trong cách đo lường và phân tích các vấn đề về lao động. Từ những thống kê đơn giản về việc làm, hệ thống thống kê lao động của Việt Nam nay đã trở thành nền tảng cho việc hoạch định chính sách dựa trên bằng chứng và phát triển bền vững, với dữ liệu đáp ứng bình đẳng giới và có thể so sánh trên phạm vi quốc tế.

Đầu những năm 2010 đánh dấu bước ngoặt quan trọng đối với hệ thống thống kê của Việt Nam. Việc triển khai khảo sát lao động việc làm hàng quý từ năm 2011 là một dấu mốc lớn. Lần đầu tiên, Việt Nam có thể theo dõi thường xuyên các xu hướng việc làm, thất nghiệp và sử dụng lao động chưa hiệu quả gần như theo thời gian thực. Sự chuyển đổi từ thu thập dữ liệu hằng năm sang hằng quý không chỉ nâng cao độ chính xác mà còn giúp Chính phủ phản ứng kịp thời hơn trước các biến động kinh tế - xã hội.

Với cam kết hài hòa hóa dữ liệu với chuẩn mực quốc tế nhanh chóng đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia có hệ thống thống kê lao động tiên tiến trong khu vực. Cục Thống kê đã phối hợp chặt chẽ với các đối tác ASEAN, Tổ chức ILO và các chuyên gia quốc tế để thống nhất khái niệm, phương pháp và chỉ tiêu thống kê. Năm 2025 cũng đánh dấu 5 năm Việt Nam áp dụng các tiêu chuẩn của Hội nghị quốc tế lần thứ 19 của các nhà Thống kê Lao động (ICLS) - một bước tiến quan trọng định hình lại cách đo lường việc làm, lao động và sử dụng lao động trên toàn cầu.

Nhờ đó, Việt Nam trở thành một trong số ít các nước đang phát triển ở châu Á có khả năng sản xuất dữ liệu thống kê lao động kịp thời, chất lượng cao và có thể so sánh quốc tế.

Theo ông Felix Weidenkaff, giá trị thực sự của một hệ thống thống kê vững mạnh được thể hiện rõ nhất trong giai đoạn biến động. Khi đại dịch bùng phát năm 2020, mạng lưới thống kê chuyên nghiệp cùng Khảo sát Lao động Việc làm hàng quý của Việt Nam đã phát huy vai trò đặc biệt quan trọng. Chỉ trong vài tháng, Cục Thống kê đã công bố các báo cáo chuyên đề phản ánh tác động của đại dịch tới việc làm, thu nhập và lao động phi chính thức, giá giúp Chính phủ đưa ra những chính sách hỗ trợ đúng đối tượng và kịp thời.

Một trong những tiến bộ nổi bật, cũng là minh chứng rõ nét cho khả năng thích ứng nhanh của thống kê lao động Việt Nam trước thay đổi của thị trường là việc đo lường và công bố chính thức lao động phi chính thức, cùng với việc thí điểm đo lường lao động trên nền tảng số. Việt Nam đã tiên phong thử nghiệm thu thập thông tin về nhóm lao động làm việc thông qua các nền tảng số như: lái xe công nghệ, giao hàng, làm nghề tự do trực tuyến hay cung cấp dịch vụ qua mạng. Thí điểm này giúp Việt Nam trở thành một trong những quốc gia đầu tiên ở châu Á từng bước ghi nhận kinh tế nền tảng trong thống kê lao động chính thức.

Khi Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển dựa trên tri thức và công nghệ, nhu cầu về dữ liệu lao động chất lượng cao, kịp thời và chi tiết ngày càng trở nên cấp thiết. Vì thế, nỗ lực hiện đại hóa khảo sát, ứng dụng AI trong xử lý và tích hợp dữ liệu đang đặt nền tảng cho thế hệ thống kê lao động tiếp theo.

Dưới chủ đề toàn cầu “Thúc đẩy thay đổi bằng thống kê và dữ liệu chất lượng vì mọi người”, ông Felix Weidenkaff cho rằng, Việt Nam là minh chứng sống động cho tinh thần đó - nơi mỗi con số kể một câu chuyện, và mỗi câu chuyện góp phần dựng xây một đất nước vững mạnh hơn.