Xã Bình Dương (huyện Bình Sơn) là địa phương có diện tích trồng ớt khá lớn của tỉnh Quảng Ngãi với hơn 150ha, khoảng 250 hộ sản xuất. Dù đã được công nhận sản phẩm OCOP nhưng thời gian qua, việc tiêu thụ ớt ở địa phương này vẫn gặp nhiều khó khăn, giá cả bấp bênh. Thậm chí, có thời điểm giá ớt xuống thấp, bà không thèm thu hoạch.
Theo Chủ tịch UBND xã Bình Dương Nguyễn Quang Vũ, ớt được mùa mất giá là thực trạng không riêng ở xã Bình Dương mà của nhiều địa phương khác trong tỉnh Quảng Ngãi.
“Xã rất muốn xây dựng mã số vùng trồng nhằm hướng đến xuất khẩu, đảm bảo đầu ra, giá cả ổn định. Hợp tác xã có thể liên kết sản xuất nhưng việc tìm thị trường, đối tác xuất khẩu lại rất khó. Đến nay, vẫn chưa có doanh nghiệp nào đứng ra thực hiện”, ông Vũ chia sẻ.
Nhiều quốc gia yêu cầu trái cây tươi cùng một số nông sản khác của Việt Nam phải trồng, đóng gói ở những vùng trồng và cơ sở đóng gói đã cấp mã số thì mới đủ điều kiện nhập khẩu. Điều này nhằm mục đích theo dõi và kiểm soát tình hình sản xuất, kiểm soát sinh vật gây hại, vệ sinh an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.
Tỉnh Quảng Ngãi có 3 nông sản xuất khẩu là chuối, dưa hấu và ớt đang chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi các quy định trên. Thế nhưng, Quảng Ngãi lại đang gặp khó trong việc xây dựng mã số vùng trồng xuất khẩu.
Theo Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Thế Vĩnh, hiện tại mới có 1 doanh nghiệp được cấp mã vùng trồng chuối xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Còn với ớt và dưa hấu vẫn chưa được cấp.
Đối với cây ớt, diện tích trồng toàn tỉnh khoảng trên 1.550ha, sản lượng đạt gần 24.650 tấn/năm. Cây dưa hấu có tổng diện tích hơn 2.000ha, sản lượng đạt hơn 57.000 tấn.
Những năm qua, sản phẩm 2 loại cây này phần lớn xuất qua thị trường Trung Quốc nhưng giá cả rất bấp bênh, phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái. Do đó, để đảm bảo tính ổn định lâu dài, việc liên kết sản xuất, xây dựng mã số vùng trồng là vô cùng cấp thiết.
“Trở ngại lớn nhất hiện nay đối với vùng trồng xuất khẩu của tỉnh là diện tích sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, thiếu sự liên kết để hình thành các vùng chuyên canh đảm bảo yêu cầu của các nước nhập khẩu. Tiêu chuẩn vùng trồng để cấp mã số xuất khẩu phải có diện tích tối thiểu 10ha, nếu các tỉnh khác, mỗi hộ nông dân có thể sở hữu vài hecta đất canh tác, thì Quảng Ngãi mỗi hộ chỉ có vài sào. Do đó, để thiết lập một vùng trồng cần rất đông hộ nông dân đồng thuận tham gia và phải tuân thủ đúng cá quy định thì mới có thể phục vụ xuất khẩu”, ông Vĩnh lý giải.
Ngoài ra, đối với vùng trồng dưa hấu, ngoài dân địa phương còn có dân từ các nơi khác canh tác theo hình thức du canh, mang tính thời vụ nên các vùng trồng nên rất khó để duy trì.
Ở khía cạnh khác, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Quảng Ngãi cũng thừa nhận rằng, trên địa bàn đang thiếu những doanh nghiệp lớn về lĩnh vực nông nghiệp có đủ tiềm lực để xây dựng vùng nông sản xuất khẩu.
Đến nay, Quảng Ngãi đã cấp được 9 mã số vùng trồng tiêu thụ nội địa gồm: 2 mã vùng trồng rau, 1 mã vùng trồng ớt, 4 mã vùng trồng lúa, 1 dừa xiêm lùn xanh và 1 mã vùng trồng dưa hấu. Đối với xuất khẩu, tỉnh Quảng Ngãi mới chỉ cấp được 1 mã vùng trồng chuối xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc cho 1 doanh nghiệp.
Ngoài ra, cơ chế chính sách hỗ trợ cho các địa phương để hình thành mã vùng trồng của tỉnh cũng chưa đủ mạnh. Cùng với đó, người dân chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc xây dựng mã số vùng trồng cả nội địa lẫn xuất khẩu.
Từ thực tế này, thời gian qua, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Quảng Ngãi đã tổ chức 38 lớp tập huấn nhằm tuyên truyền, hướng dẫn các địa phương, cơ sở thực hiện xây dựng vùng trồng đảm bảo cho việc cấp mã.
Trước mắt, đơn vị này tập trung xây dựng mã số vùng trồng phục vụ tiêu thụ nội địa. Khi đảm bảo hình thành được các chuỗi liên kết, tìm được thị trường thì mở rộng ra xuất khẩu. Đồng thời, tham mưu cho các cấp chính quyền ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ cho các địa phương hình thành mã vùng trồng.
