Nhiều dạng ô nhiễm
Theo thống kế sơ bộ, trên địa bàn TP có 1.350 làng nghề và làng có nghề, trong đó có gần 300 làng nghề được công nhận. Sau khi tiến hành khảo sát trực tiếp tại các làng nghề truyền thống trên địa bàn các huyện Đông Anh, Thạch Thất, Hoài Đức, Phú Xuyên, Thường Tín, Gia Lâm và qua báo cáo của các địa phương, Đoàn ĐB Quốc hội Hà Nội nhận định, hầu hết các làng nghề được công nhận đều đáp ứng tiêu chuẩn về vệ sinh môi trường hoặc đã có các đề án, dự án nghiên cứu đánh giá tác động môi trường và có biện pháp xử lý khắc phục ô nhiễm môi trường.
Tuy nhiên, kết quả khảo sát cho thấy, nhiều làng nghề bị ô nhiễm ở phạm vi khá rộng và nghiêm trọng với nhiều dạng khác nhau như ô nhiễm tiếng ồn, ô nhiễm chất thải rắn, nước thải, không khí... Khối lượng chất thải trung bình một ngày ra môi trường tương đối lớn (như chất thải rắn (40 tấn/ngày); nước thải phát sinh khoảng 600m3/ngày…). Tại một số làng nghề, dễ nhận thấy ngay tình hình ô nhiễm nguồn nước, không khí mà không cần thông qua quan trắc. Qua lựa chọn theo phương pháp điểm ngẫu nhiên, các tổ khảo sát đã tiến hành lấy mẫu tại một số cụm điểm làng nghề truyền thống và kết quả xét nghiệm mẫu cho thấy các nơi này đã bị ô nhiễm với mức độ khác nhau.
Đoàn khảo sát đánh giá, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về bảo vệ môi trường tuy đã được triển khai, nhưng chưa sâu rộng và thường xuyên, chưa tập trung vào các đối tượng cần được tuyên truyền. Chưa chủ động xây dựng kế hoạch riêng cho công tác tuyên truyền về bảo vệ môi trường làng nghề truyền thống. Tại một số ít làng nghề được đầu tư hệ thống xử lý nước thải, nay đã lạc hậu và xuống cấp, do đó việc xử lý không đạt quy chuẩn về nước thải trước khi thải ra môi trường; nước thải sinh hoạt và nước thải từ làm nghề chưa được tách riêng đối với khu dân cư...
Tại một số làng nghề, công tác thanh tra, kiểm tra việc đảm bảo môi trường còn gặp nhiều khó khăn, hiệu quả xử lý vi phạm chưa rõ nét. Có một số xã chưa hoàn thành các thủ tục pháp lý về bảo vệ môi trường và xử lý chất thải làng nghề như việc: hộ gia đình ký cam kết bảo vệ môi trường còn mang tính hình thức, việc thực hiện quan trắc môi trường chưa được quan tâm, thực hiện thường xuyên... Đoàn đã khảo sát trang thiết bị, phương tiện thu gom chất thải, thấy còn thiếu, chưa đúng tiêu chuẩn quy định (túi đựng chất thải, thùng chứa chất thải, nơi lưu giữ chất thải...)…
Cần chế định cụ thể về bảo vệ môi trường
Từ kết quả khảo sát, Đoàn ĐB Quốc hội TP Hà Nội đã đề nghị Quốc hội nghiên cứu bổ sung Luật Bảo vệ môi trường về chế định quy định chi tiết về bảo vệ môi trường làng nghề truyền thống, nhằm bảo tồn một số ngành nghề sản xuất của dân tộc, đồng thời quy định bắt buộc di dời một số ngành nghề gây ô nhiễm ra khỏi khu dân cư; Đồng thời đề nghị Chính phủ nghiên cứu, sớm ban hành quy định riêng về bảo vệ môi trường làng nghề đáp ứng nhu cầu vừa phát triển kinh tế nông thôn, vừa bảo vệ môi trường bền vững. Rà soát, ban hành bổ sung các quy định thống nhất về chính sách cho làng nghề truyền thống…
Đối với UBND TP, Đoàn cũng đề nghị, từng bước nghiên cứu, quy hoạch chuyển đổi một số nghề và định hướng phát triển kinh tế tại một số làng nghề gây ô nhiễm; quan tâm, có lộ trình di chuyển việc sản xuất ra khỏi khu dân cư. Các quận, huyện, thị xã có làng nghề truyền thống nên nghiên cứu thay đổi phương thức tuyên truyền hiệu quả theo hướng càng gần và trực tiếp đến tận nhà dân càng tốt, thông qua các thông tin, hình ảnh cảnh báo gây hại cho sức khỏe do ô nhiễm gây ra. Tăng cường công tác hướng dẫn chuyên môn tới các hộ kinh doanh về ý thức pháp luật trong bảo vệ môi trường. Bổ sung thêm cán bộ làm công tác môi trường cho các xã có nghề và làng nghề truyền thống. Chỉ đạo việc tổ chức thu các loại phí bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật đối với các hộ, cơ sở sản xuất, kinh doanh trong làng nghề nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng làng nghề về bảo vệ môi trường, tạo nguồn thu cho công tác khắc phục ô nhiễm môi trường và xây dựng các công trình xử lý chất thải trên địa bàn...
