Sunday, 00:00 01/01/2012
Xuất nhập khẩu đường và muối: Nhiều bất ổn trong việc điều hành
KTĐT - Thời gian gần đây, doanh nghiệp (DN) sản xuất và sử dụng muối - đường liên tục đề nghị Bộ Công Thương cho phép nhập khẩu muối, xuất khẩu đường.
Điều đó cho thấy việc quản lý hoạt động xuất nhập khẩu những mặt hàng này ngày càng trở nên nóng bỏng.
Nghịch lý nhập khẩu muối
Theo số liệu của Bộ NN&PTNT, sản lượng muối của năm 2012 sẽ vượt cầu khoảng 70.000 tấn, nhưng Bộ Công Thương vẫn cấp hạn ngạch cho phép các DN nhập khẩu trên 100.000 tấn muối công nghiệp.
Việc nhập khẩu muối trong hạn ngạch, không chỉ bởi giá rẻ hơn trong nước mà còn giúp DN được hưởng mức thuế quan 10% đối với muối tinh khiết và 15% đối với muối công nghiệp, trong khi nhập khẩu thông thường chịu mức thuế 50 - 60%. Việc chênh lệch giá này tạo điều kiện cho những DN trung gian xin nhập khẩu muối và bán lại cho các DN hóa chất để ăn chênh lệch. Vừa qua, lực lượng chức năng đã phát hiện Tổng công ty TNHH Hóa chất cơ bản miền Nam lợi dụng cơ chế nhập khẩu muối công nghiệp nhưng sau đó lại bán 23.000 tấn ra thị trường làm muối ăn để thu lợi là một dẫn chứng.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Thành Biên cho rằng, việc cấp hạn ngạnh nhập khẩu đã tạo cơ hội để DN "lách luật" kiếm lời bất chính. Qua đó cho thấy không nên cấp hạn ngạch nhập khẩu mà nên quản lý bằng chính sách thuế bởi mấu chốt của việc DN nhập muối công nghiệp theo hạn ngạch rồi chuyển thành muối ăn là do chênh lệch thuế.
Để ngăn chặn tình trạng này, trong thời gian tới ngành công thương phải đẩy mạnh việc kiểm tra những DN nhập khẩu, tiêu thụ muối được cấp hạn ngạch. Đồng thời trong quá trình cấp phép, phải xem xét nhu cầu thực của DN, không nên cấp phép tràn lan. Để thuận tiện cho việc quản lý, nên thu gọn đầu mối nhập khẩu từ đó điều tiết cung cầu, ổn định giá cả. Ngoài ra, Bộ Công Thương và Bộ NN&PTNT cần phải xác định rõ nhu cầu tiêu thụ muối công nghiệp trước mắt cũng như lâu dài. Từ đó, Bộ NN&PTNT quy hoạch, đầu tư xây dựng vùng chuyên canh sản xuất muối công nghiệp.
Bất ổn xuất khẩu đường
Nếu như ngành muối xin nhập khẩu thì ngành mía đường đang yêu cầu được xuất khẩu 250.000 tấn. Giải thích điều này, Hiệp hội Mía đường cho rằng, hiện cung đã vượt cầu trong khi DN mía đường rất khó tiêu thụ sản phẩm trong nước, nhưng lại rất cần vốn sản xuất và đầu tư cho vụ kế tiếp.
Trước đề xuất trên, một số chuyên gia không đồng tình và cho rằng, Hiệp hội Mía đường "khôn lỏi". Theo ông Vũ Vinh Phú, Chủ tịch Hiệp hội Siêu thị Hà Nội, Bộ Công Thương cần phải cân nhắc đề xuất này bởi trong năm 2011, chỉ trong vòng một tháng, DN mía đường liên tục có 2 công văn trái chiều về hoạt động xuất nhập khẩu đường, điều đó cho thấy họ chỉ chú trọng đến lợi ích riêng của DN chứ không quan tâm đến người tiêu dùng và thị trường trong nước.
Ông Đoàn Xuân Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chế biến Thương mại nông lâm thủy sản và Nghề muối (Bộ NN&PTNT) cho biết: Hiện vẫn chưa hết vụ mía, chưa có số lượng đường sản xuất cụ thể nên không thể căn cứ vào đó mà cho phép xuất khẩu được. Đầu năm 2012, sau khi tham vấn ý kiến của Bộ NN&PTNT, Bộ Công Thương đã đồng ý cho xuất 30.000 tấn đường nhưng đến nay số lượng đường trên vẫn chưa được xuất hết.
Theo ông Đỗ Thành Liêm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam, Bộ Công Thương lâu nay vẫn quản lý hạn ngạch xuất nhập khẩu đường với mục đích bình ổn giá. Tuy nhiên, phương thức này đang tồn tại nhiều lỗ hổng bởi không quản lý việc DN có xuất nhập thực sự hay không. Chính vì vậy đã có không ít trường hợp DN lại lợi dụng hạn ngạch được cấp để tạm nhập tái xuất, gây bất ổn thị trường.
Ngành mía đường nhiều năm nay bất ổn, lúc thừa lúc thiếu, nhiều khi vì quyền lợi của mình lãnh đạo các DN trong ngành này đã đưa ra nhận định không đúng, khiến thị trường rối loạn. Để hạn chế tình trạng này, Bộ Công Thương nên xây dựng chiến lược xuất nhập khẩu đường từ nay tới năm 2020. Trong đó, Bộ Công Thương đóng vai trò làm trọng tài điều hành điều tiết được thị trường có lợi cho người nông dân nhưng không ảnh hưởng đến DN sản xuất.
