Hồn cốt làng quê xứ Quảng
Ngôi làng cổ Lộc Yên nằm bên dòng sông Đá Giăng quyến rũ cách trung tâm tỉnh lỵ Quảng Nam khoảng hơn 40km về phía Tây Nam. Nơi đây còn được người dân xứ Quảng gọi bằng cái tên trìu mến “xứ tiên”, bởi nó hội tụ những vẻ đẹp ngỡ chỉ có trong tiên cảnh.
Theo các bậc cao niên ở làng cổ Lộc Yên, làng có tổng diện tích 279ha, được hình thành vào nửa cuối thế kỷ XVIII, do ông Nguyễn Công Tuyết (người Tam Kỳ) đưa dân Đinh về chốn này khai cơ, lập nghiệp, tạo dựng nên. Đến nay, ngôi làng đã trải qua 7 đời và có nhiều tộc họ cùng sinh sống thuận hòa.
Men theo con đường nhỏ dẫn vào làng, đập vào mắt chúng tôi là không gian bình yên, thơ mộng với những ngõ đá rêu phong ẩn mình dưới hàng cau cao vút, xanh mướt chạy khắp con đường làng. Điểm nhấn của ngôi làng là sự kết hợp hài hòa giữa ngõ đá, vườn trái cây, ruộng đồng cùng những ngôi nhà cổ có niên đại cả trăm năm tuổi với nét kiến trúc cổ tinh tế nằm uy nghiêm, trầm mặc với thời gian.
Cả làng Lộc Yên hiện lưu giữ 8 ngôi nhà cổ làm bằng gỗ mít còn nguyên tường đá ba gian, hai chái với mái ngói âm dương theo kiểu nhà rường. Đây là lối kiến trúc thuần Việt, mang đậm bản sắc của người Quảng xưa.
“Ngôi nhà này được xây dựng từ thời cụ tổ tôi đến nay đã gần 200 năm tuổi rồi. Nhiều thế hệ của gia đình cùng nhau lưu giữ, bảo vệ ngôi nhà như là một kỷ vật để kể lại cho con cháu, tự hào về dòng tộc mình, lưu giữ giá trị văn hóa tinh thần của gia đình và nét văn hóa của người Quảng xưa” - ông Nguyễn Đình Hoan - chủ nhân một ngôi nhà cổ ở làng Lộc Yên nói.
Sân gạch rộng rãi, thoáng đãng, những hàng chè tàu ôm lấy lối đi bằng đá sâu hun hút, quanh co dẫn vào các ngôi nhà cổ sẽ tạo nên cảm giác thân thuộc, hiền hòa cho những du khách lần đầu tìm đến Lộc Yên. Cách bố trí khéo léo, tinh tế của quần thể những ngôi nhà cổ khiến Lộc Yên nên thơ như một bức tranh hữu tình làm mê đắm lòng người.
Đặc biệt, người dân nơi đây sống hòa hợp với thiên nhiên, cỏ cây bám rễ, vươn ra từ những kẽ đá rêu phong xếp chồng lên nhau tạo nên vẻ đẹp cổ kính, trầm mặc nơi làng cổ.
Dân làng Lộc Yên vẫn giữ được nếp sinh hoạt bình dị từ bao đời nay. Chủ nhân của những ngôi nhà cổ vẫn lưu giữ, nâng niu những cổ vật của ông cha như chiếc bàn xoay bí ẩn, chiếc tủ thờ độc nhất vô nhị có chạm trổ hoa văn bằng ngọc trai… từ đời này sang đời khác. Điều đó cũng chính là nhân tố góp phần tạo dựng nên một làng Lộc Yên trầm mặc, nguyên sơ, chạm tới đáy tâm hồn của du khách thập phương.
Ông Đồng Viết Mão (83 tuổi) - chủ nhân một ngôi nhà cổ khác ở làng Lộc Yên cho hay: “Chiếc tủ thờ này khó tìm nơi nào có được cả, vật dụng trang trí được khảm ngọc trai, các loại đồ thờ khác như: Độc bình, lư hương, hương án… được làm bằng gỗ và đồng. Riêng bài vị được sơn son, khảm xà cừ mua từ Châu Ổ, tỉnh Quảng Ngãi về”.
Trải qua những biến động, thăng trầm của lịch sử, làng cổ Lộc Yên vẫn giữ được hồn cốt quê kiểng, truyền thống văn hóa của người Việt và ngày càng phát triển. Những ai yêu thích cảm giác yên bình, muốn hít thở bầu không khí trong lành và thả hồn mình vào không gian làng quê thoáng đãng thì “xứ tiên” là điểm đến không thể bỏ qua.
Phát huy lợi thế du lịch “xứ tiên”
Tháng 9/2019, Lộc Yên được xếp hạng Di tích quốc gia và là một trong 4 làng cổ đẹp nhất Việt Nam. Nắm bắt lợi thế này, chính quyền địa phương cùng dân làng Lộc Yên đồng lòng chỉnh trang vườn nhà theo hướng xanh, sạch, đẹp, kết hợp phát triển du lịch cộng đồng. Kết hợp với việc được thiên nhiên ưu ái, nhiều gia đình đã mạnh dạn đưa nhiều trái cây về vườn trồng, mang lại nguồn lợi kinh tế lớn cho gia đình.
Thống kê cho thấy, hiện, xã đã có 20 mô hình vườn mẫu, 156/188 hộ có hàng rào chè tàu, cổng ngõ cải tạo theo hướng xanh sạch đẹp và phát triển vườn trái cây.
Ông Hồ Đức Bộ (dân làng Lộc Yên) phấn khởi nói: “Mỗi năm từ vườn trái cây này gia đình tôi cũng có thu nhập trên dưới 100 triệu đồng. Bây giờ lớn tuổi rồi, chỉ cần cuộc sống bình yên, có mảnh vườn tới lui chăm sóc, thêm được thu nhập là còn gì bằng”.
Ông Nguyễn Phước Dương - Phó Chủ tịch UBND xã Tiên Cảnh cho rằng, Lộc Yên đang thực sự chuyển mình, trước đây, người dân chỉ biết làm vườn nhưng từ khi có dự án phát triển du lịch cộng đồng thì đã thích ứng hơn với việc làm du lịch. Người dân năng động hơn, chủ động giao tiếp với khách, buôn bán các mặt hàng nông sản đem lại nguồn thu nhập cao.
Hưởng ứng Năm Du lịch quốc gia 2022, huyện Tiên Phước đã tổ chức Hội làng Lộc Yên, lễ hội măng cụt, các sản phẩm du lịch khác tại làng cổ Lộc Yên để thu hút du khách.
“Du khách đến với Lộc Yên ngày càng nhiều hơn. Đến đây, du khách có thể hòa vào thiên nhiên bình yên, tìm hiểu giá trị văn hóa bản địa qua các ngôi nhà cổ, tham gia lễ hội… Quan điểm của địa phương là sẽ phát triển du lịch gắn với bảo tồn di tích, phát huy giá trị di sản mà làng cổ Lộc Yên đang sở hữu” - ông Nguyễn Phước Dương nói.
Thời gian cứ trôi, Lộc Yên dần chuyển mình theo xu hướng phát triển của thời đại nhưng nơi đây vẫn luôn mang trong mình một vẻ đẹp mộc mạc, yên bình. Thiên nhiên, con người hòa nhau thành một.
Có câu ca lưu truyền: “Có duyên lấy được chồng nguồn, ngồi trên ngõ đá có buồn cũng vui”. Hãy thử một lần đến Lộc Yên, hòa mình vào cảnh sắc, tiếp xúc với những con người mộc mạc, mến khách nơi đây, bao nhiêu bộn bề, mệt mỏi của cuộc sống đều sẽ tan biến.
