Dấu ấn đáng nhớ
Theo Quyết định 1431/QĐ-CTN do Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng ký ngày 28/11, có 42 cá nhân được phong tặng danh hiệu NSND Đây là danh sách mới nhất về phong tặng danh hiệu NSND đợt 2 năm 2023. Danh sách đợt 1 được thông qua và Chủ tịch nước ký vào ngày 22/6 có 77 nghệ sĩ được phong tặng. Tính cả hai danh sách, tổng cộng 119 nghệ sĩ được phong tặng NSND lần thứ 10. Trong số 119 nghệ sĩ, NSƯT Phạm Thị Thảo (ca sĩ Phương Thảo) là nghệ sĩ trẻ tuổi nhất (41 tuổi) trong số những người được phong tặng danh hiệu NSND lần này. Năm 2016, Phương Thảo cũng là ca sĩ trẻ tuổi nhất được phong tặng danh hiệu NSƯT.
Trong danh sách phong tặng NSND lần này, Nhà hát Kịch Việt Nam có 3 nghệ sĩ được phong tặng danh hiệu NSND. Trong đó, NSƯT Xuân Bắc được khán giả yêu thích nhờ các vai hài ăn khách trong “Gặp nhau cuối tuần”, “Gặp nhau cuối năm”. Vai Nam Tào của anh được đông đảo khán giả mến mộ.
Còn NSƯT Tạ Tuấn Minh được sự chú ý nhờ vai Hamlet trong vở kịch cùng tên do NSND Anh Tú đạo diễn. Anh có nhiều vai diễn ấn tượng như Từ Hải trong Kiều, Hamlet trong vở cùng tên, Thiên trong “Lâu đài” cát, Sơn trong “Trong cơn giông thấy nắng”. Vai diễn gần nhất của NSƯT Tạ Tuấn Minh trên sóng truyền hình là vai bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ trong “Mặt nạ gương”. Năm 2019, anh nhận danh hiệu NSƯT. Cuối năm 2020, NSƯT Tạ Tuấn Minh giành giải Đạo diễn xuất sắc nhất trong Liên hoan Sân khấu Thủ đô lần thứ IV-2020 với vở diễn đầu tay “Người tốt nhà số 5”.
Gương mặt thứ 3 là NSƯT Hoàng Lâm Tùng, công tác ở đoàn kịch Cổ điển - Nhà hát Kịch Việt Nam. Các tác phẩm truyền hình, điện ảnh anh đã tham gia như “Những người bạn học” (1997), “Nước mắt đàn ông” (1998), “Mùa hè chiều thẳng đứng” (2000), “Sống cùng lịch sử” (2013), “Đừng bắt em phải quên” (2019). Vẻ ngoài hiền lành, đĩnh đạc giúp NSƯT Hoàng Lâm Tùng ghi dấu ấn với khán giả qua những vai chính diện.
Ngoài những điểm đáng chú ý kể trên, trong phong tặng danh hiệu NSND đợt này còn có nhiều điểm trùng hợp thú vị như cặp vợ chồng NSƯT Tấn Minh – NSƯT Thu Huyền cùng được phong tặng. NSƯT Tấn Minh được tặng danh hiệu NSND đợt 2 trong khi vợ anh là NSƯT Thu Huyền có tên trong danh sách đợt 1. NSƯT Vũ Hồng Tuấn, Hương Dung, Khương Đức Thuận là 3 gương mặt nổi bật trong ngành công an được phong tặng danh hiệu NSND lần thứ 10. Nghệ sĩ cao tuổi nhất là diễn viên Đức Trung, ông của diễn viên Hồng Diễm, nay đã 84 tuổi.
Một số diễn viên được phong tặng danh hiệu NSND tại Thủ đô gồm có: Hương Dung (Nhà hát Công an Nhân dân), Ngọc Huyền (Nhà hát Tuổi Trẻ), Trần Lực (Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội), Thanh Tú (Nhà hát Kịch Hà Nội).
Nhiều dư luận trái chiều
Năm 2022 là lần thứ 10 xét tặng danh hiệu NSƯT, NSND cho các nghệ sĩ. Cũng như những lần trước, dư luận tiếp tục tranh cãi xoay quanh câu chuyện "bỏ sót" nghệ sĩ. Đáng nói, kỳ xét tặng năm 2022 còn gây hồi hộp cho giới chuyên môn và khán giả bởi thời gian kéo dài. Lẽ ra, kết quả phải công bố dịp Quốc khánh 2/9 năm ngoái. Song, đến nay, danh sách được xét tặng danh hiệu mới có kết quả cuối cùng.
Gần đây, câu chuyện xét tặng danh hiệu của NSƯT Đỗ Kỷ cũng trở thành tâm điểm chú ý của khán giả. Nam diễn viên nhận được thông báo dừng xét tặng danh hiệu NSND. Vì những vướng mắc liên quan đến việc xét tặng danh hiệu, NSƯT Đỗ Kỷ đã gửi đơn xin "cứu xét" đến các cấp có thẩm quyền. Song, những văn bản phản hồi của cơ quan chức năng vẫn khiến nghệ sĩ không thỏa mãn vì "chưa cụ thể, minh bạch".
Một trong những vấn đề khác gây nhiều tranh luận là việ "quy đổi" huy chương trong tiêu chí xét duyệt danh hiệu gây ra nhiều bất cập. Có những nghệ sĩ chăm chỉ đi thi, giành huy chương, chỉ với mục đích được xét tặng danh hiệu và trở thành NSƯT, NSND rất nhanh. Nhiều nghệ sĩ hoạt động lâu năm nhưng không có, hoặc có ít huy chương, nghiễm nhiên bị "đánh trượt". Có những nghệ sĩ cao tuổi, không còn cơ hội tham gia các hội diễn, liên hoan, bởi vậy, họ không có nhiều huy chương. Nếu xét theo quy định số lượng huy chương, những nghệ sĩ này không bao giờ được phong tặng danh hiệu, ngay cả khi họ thực sự tài năng.
Lại có nhiều nghệ sĩ có huy chương, có thâm niên, nhưng vẫn bị loại khỏi quá trình xét duyệt đơn giản vì... không đủ 80% phiếu bầu. Năm nay, NSƯT Thanh Lam đạt danh hiệu NSND sau một lần trượt vì hồ sơ không đủ điều kiện. Năm 2018, mẹ chị - nghệ sĩ Thanh Hương - từng làm hồ sơ cho con nhưng khi ấy, Thanh Lam không đạt đủ số phiếu bầu của Hội đồng cấp Bộ, đồng thời thiếu huy chương.
Trao đổi với phóng viên KT&ĐT, NDND Trung Anh từng chia sẻ: “Trước đây, nghệ sĩ có 2 huy chương vàng thì được xét tặng NSƯT, 2 huy chương vàng nữa thì được NSND. Tuy nhiên, có nhiều nghệ sĩ giỏi nhưng họ không tham gia các hội diễn. Đơn cử như nghệ sĩ Quốc Khánh các kỳ hội diễn không tham gia, hoặc tham gia ở vai phụ. Nhưng có nghệ sĩ mới ra trường, may mắn có vai diễn, khi tham được huy chương vàng ngay. Như thế, so sánh về tài năng rất khó. Nên, tôi cho rằng, tiêu chí về huy chương không thực sự chính xác”.
Một nghệ sĩ giấu tên, có thâm niên trong nghề, cho biết nhiều người trong ngành không tránh khỏi việc chạnh lòng khi nhận thông báo trượt hồ sơ xét duyệt NSND. Tuy nhiên, họ quan niệm làm nghề vì đam mê, không phải vì "ham danh hiệu".
