49 nút xác thực, 5 triệu giao dịch: Blockchain Việt Nam khẳng định vị thế quốc gia số

Được Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) định hướng phát triển, NDAChain không chỉ thể hiện năng lực làm chủ công nghệ lõi của đội ngũ trong nước mà còn là bước đi chiến lược bảo đảm chủ quyền và niềm tin dữ liệu quốc gia.

Xác thực một lần, dùng nhiều nơi: Chuẩn chung trong vận hành chính quyền số, kinh tế số và xã hội số.

Theo Khung kiến trúc tổng thể quốc gia số do Bộ KH&CN công bố, blockchain quốc gia được xác định là hạ tầng số dùng chung, xuyên suốt từ Trung ương đến địa phương. Mục tiêu là bảo đảm mọi giao dịch điện tử được xác thực, kiểm chứng và lưu trữ thống nhất, hướng tới chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và chủ quyền dữ liệu đến năm 2035.

Trên cơ sở đó, NDAChain đã được đưa vào khung kiến trúc tổng thể quốc gia, đóng vai trò trục xác thực và liên thông dữ liệu giữa các hệ thống. Hạ tầng này giúp hình thành môi trường số an toàn, tin cậy, nơi các giao dịch, chứng thực, và chia sẻ dữ liệu đều có thể được kiểm chứng và bảo đảm tính toàn vẹn.

Theo đại diện Bộ KH&CN, việc phát triển blockchain quốc gia không chỉ đơn thuần là ứng dụng công nghệ mới, mà là bước chuyển từ tư duy “sử dụng công nghệ” sang “làm chủ hạ tầng công nghệ”, hướng tới nền kinh tế dữ liệu tự chủ. Từ đó, mọi hoạt động chuyển đổi số, từ định danh công dân, truy xuất nguồn gốc hàng hóa, đến quản lý tài sản số, đều có thể dựa trên một nền tảng xác thực duy nhất.

NDAChain hiện được Trung tâm Dữ liệu quốc gia (NDC) và Hiệp hội Dữ liệu quốc gia (NDA) phát triển dưới sự phối hợp của Bộ KH&CN và Bộ Công an. Hệ thống gồm ba lớp kiến trúc: Lớp lõi là chuỗi khối xác thực và bảo toàn dữ liệu; Lớp dịch vụ gồm các blockchain chuyên ngành như NDADID, sàn dữ liệu quốc gia; Lớp ứng dụng gồm các nền tảng dân sinh và dịch vụ công như NDATrace, NDAKey.

Đến tháng 9/2025, NDAChain đã vận hành thử nghiệm ổn định với 12 nút xác thực (validator) tại Trung tâm Dữ liệu quốc gia và các đối tác chiến lược như Sun Group, MISA, VNVC, Trung tâm Mã số mã vạch quốc gia (NBC), đạt tốc độ 1.200 giao dịch/giây, với hơn 5 triệu giao dịch được xác thực. Đây là dấu mốc quan trọng thể hiện năng lực vận hành ở quy mô quốc gia.

Theo ông Nguyễn Huy, Trưởng ban Công nghệ Hiệp hội Dữ liệu quốc gia, blockchain đang dịch chuyển từ công nghệ giao dịch sang vai trò hạ tầng lõi của nền kinh tế dữ liệu. Với NDAChain, Việt Nam không chỉ làm chủ công nghệ lõi mà còn tạo nên lớp xác thực thống nhất cho dữ liệu quốc gia, giúp mọi giao dịch số, từ hành chính công đến thương mại, đều minh bạch và có thể kiểm chứng.

Từ NDATrace trong truy xuất nguồn gốc hàng hóa, NDAKey trong định danh số, đến các hệ thống dữ liệu trong giáo dục, y tế, nông nghiệp, logistics… tất cả đều đang được tích hợp qua NDAChain. Mô hình “xác thực một lần, dùng nhiều nơi” đang dần trở thành chuẩn chung trong vận hành chính quyền số, kinh tế số và xã hội số.

Từ chuẩn hóa đến chủ quyền dữ liệu quốc gia

Theo Sách trắng dự án, NDAChain vận hành theo mô hình blockchain cấp phép (permissioned blockchain), nghĩa là mỗi nút xác thực đều được lựa chọn và giám sát kỹ lưỡng. Mạng lưới hiện có 49 nút xác thực, là các doanh nghiệp công nghệ lớn của Việt Nam, thành viên của Hiệp hội Dữ liệu quốc gia.

NDAChain sử dụng thuật toán đồng thuận Proof-of-Authority (PoA), cho phép xác thực nhanh, tiết kiệm năng lượng và an toàn. Bên cạnh đó, cơ chế Zero-Knowledge Proof (ZKP) được áp dụng để xác minh thông tin mà không tiết lộ dữ liệu gốc, đảm bảo quyền riêng tư người dùng, yếu tố tiên quyết trong kỷ nguyên dữ liệu mở.

Hệ thống này cũng tuân thủ chuẩn quốc tế như W3C DID, Verifiable Credentials, GDPR, cho phép tích hợp xuyên biên giới, tạo tiền đề cho các hoạt động hợp tác quốc tế về định danh số và bảo mật dữ liệu. Khi mỗi dữ liệu, sản phẩm hay chứng nhận được xác minh cùng một hạ tầng, Việt Nam có thể hình thành “tài sản số quốc gia”, nơi giá trị được bảo chứng bằng niềm tin công nghệ Việt Nam.

Trong giai đoạn 2025–2026, NDAChain sẽ mở rộng mạng lưới validator nodes tới các trung tâm dữ liệu vùng và địa phương, hình thành mạng lưới xác thực đa vùng, có độ trễ thấp, khả năng chịu lỗi cao. Các tỉnh, thành sẽ kết nối qua API/SDK mở, vừa tối ưu chi phí vừa bảo đảm an toàn và chủ quyền dữ liệu.

Đại diện Bộ KH&CN khẳng định, việc xây dựng NDAChain không chỉ là tạo ra một sản phẩm công nghệ, mà là đặt nền móng cho hạ tầng xác thực dữ liệu quốc gia, một phần không thể thiếu trong tiến trình chuyển đổi số tổng thể của đất nước.

Thông tin về những kết quả bước đầu của mạng dịch vụ đa chuỗi Blockchain Việt Nam (VBSN), ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam cho biết, dự án được coi là phần mở rộng của NDAChain trong việc xây dựng hạ tầng blockchain quốc gia thống nhất. VBSN đặt mục tiêu giúp Việt Nam làm chủ công nghệ lõi, đảm bảo chủ quyền dữ liệu và tài sản số, đồng thời thúc đẩy ứng dụng blockchain trong quản lý nhà nước và phát triển kinh tế số.

Sau 10 tháng triển khai, VBSN đã xây dựng 6 blockchain layer-1 nền tảng, tốc độ tối đa 300.000 giao dịch/giây (TPS), thừa hưởng công nghệ từ các mạng quốc tế như EBSI (châu Âu) và BSN (Trung Quốc). Hệ thống cho phép ứng dụng trong định danh số, tài sản số, hợp đồng thông minh, truy xuất nguồn gốc, góp phần hình thành hạ tầng đồng bộ giữa khu vực công và tư.

Theo đại diện Bộ KH&CN, đây là minh chứng rõ ràng cho vai trò dẫn dắt của Việt Nam trong phát triển công nghệ lõi, khi blockchain không còn là khái niệm viễn tưởng, mà đã trở thành hạ tầng xác thực dữ liệu, niềm tin và giá trị số của quốc gia.