“Âm vang di sản – Sắc màu văn hóa phi vật thể Cổ Loa”

Triển lãm gồm 3 chủ đề: Sắc màu di sản văn hóa phi vật thể Cổ Loa; Tinh hoa nghìn năm và Sống mãi cùng thời gian.

Ở chủ đề thứ nhất “Sắc màu văn hóa phi vật thể Cổ Loa” là những tư liệu, hình ảnh khẳng định, Cổ Loa không chỉ nổi bật với hệ thống di sản văn hóa vật thể mà còn sở hữu kho tàng di sản văn hóa phi vật thể phong phú, bao gồm: Lễ hội Cổ Loa, các nghi thức tế lễ, truyền thuyết, tập quán xã hội, nghệ thuật trình diễn dân gian, cùng nghệ thuật ẩm thực và các nghề truyền thống. Tất cả đã dệt nên một bức tranh văn hóa sống động, phản chiếu hồn cốt và bản sắc riêng, độc đáo của vùng đất Thăng Long - Hà Nội ngàn năm văn hiến.

Di sản văn hoá phi vật thể tại Cổ Loa chính là sợi dây nối dài từ truyền thuyết dựng nước đến hành trình hội nhập hôm nay. Việc bảo tồn và phát huy những giá trị ấy không chỉ giúp cộng đồng địa phương gắn bó sâu sắc với cội nguồn, mà còn góp phần giới thiệu hình ảnh một Cổ Loa giàu truyền thống, năng động và sáng tạo. Trong dòng chảy toàn cầu hóa, Cổ Loa là minh chứng cho sức sống trường tồn của văn hóa Việt: vừa gìn giữ hồn cốt, vừa hòa nhập để tỏa sáng, khẳng định vị thế trên bản đồ văn hóa nhân loại.

Phần nội dung thứ hai “Tinh hoa nghìn năm” tập trung làm rõ, Cổ Loa là nơi lưu giữ nhiều loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian đặc sắc. Những nghệ thuật này vừa mang tính giải trí, vừa phản ánh đời sống tinh thần phong phú, góp phần khẳng định bản sắc văn hóa lâu đời của vùng đất Cổ Loa.

Cổ Loa còn lưu giữ nhiều phong tục tập quán đặc sắc như: tục khao quân, tục khất keo, tục ăn sêu bà Chúa, tục đãi dâu không đãi rể, tục kiêng nuôi gà trắng… vẫn được duy trì qua nhiều thế hệ, thể hiện lòng tri ân đối với vua Thục và các bậc tiền nhân, đồng thời phản ánh đời sống tinh thần phong phú, tình cảm gắn bó cộng đồng của người dân vùng đất thiêng này.

Lễ hội Cổ Loa (ngày 6 tháng Giêng) còn gọi là lễ hội Bát xã Loa thành nhằm tưởng niệm, tri ân và tôn vinh đức Vua An Dương Vương, người đã sáng lập Nhà nước Âu Lạc, định đô ở Cổ Loa, xây thành, chống giặc, gìn giữ chủ quyền dân tộc, phát triển nền sản xuất, mở rộng đất nước. Lễ hội Cổ Loa được ghi danh trong Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Quyết định số 603/QĐ-BVHTTDL ngày 3/2/2021 của Bộ VHTT&DL.

Ẩm thực dân gian vùng đất Cổ Loa mang đậm hồn quê Bắc Bộ, vừa giản dị, mộc mạc, vừa tinh tế, gắn liền với đời sống thường ngày và các dịp lễ hội, bao gồm: bánh chưng Tày, bún xào cần, chè lam, bánh tẻ, bánh tro, bánh củ gừng... Mỗi món ăn là một mảnh ghép góp phần làm nên bản sắc ẩm thực Cổ Loa - nơi quá khứ hào hùng của kinh đô Âu Lạc hòa quyện cùng nếp sống truyền thống của làng quê Việt Nam.

Bên cạnh những nghề truyền thống gắn với sự kiện thời kỳ An Dương Vương và nước Âu Lạc như làm bún (làng Mạch Tràng), làm bỏng Chủ (làng Cổ Loa), còn có những nghề thủ công điển hình, giống như bao làng quê vùng đồng bằng Bắc Bộ: nấu rượu, làm bánh đa, đóng gạch ngói, thêu ren, dệt thảm, đan lát… Ngày nay, Nhân dân Cổ Loa vẫn gìn giữ khối di sản khổng lồ đã tạo nên bức tranh thôn quê nhiều màu sắc mà vẫn mộc mạc và yên bình.

Phần 3 “Sống mãi cùng thời gian” khẳng định, qua dòng chảy thời gian, bằng tình yêu và ý thức gìn giữ của Nhân dân, di sản văn hóa phi vật thể Cổ Loa vẫn vang vọng và sống động, tiếp tục được trao truyền cho các thế hệ, để mãi mãi là nguồn lực tinh thần quý giá trong công cuộc hội nhập, phát triển hôm nay.

Cộng đồng dân cư Cổ Loa giữ vai trò trung tâm trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Người dân không chỉ tham gia trực tiếp vào các nghi thức lễ hội truyền thống như rước kiệu, tế lễ, trò chơi dân gian, mà còn gìn giữ những tri thức dân gian, phong tục tập quán, làng nghề và ẩm thực truyền thống gắn liền với đời sống thường ngày.

Trong hành trình hội nhập và phát triển, di sản văn hoá phi vật thể Cổ Loa mang trong mình sức sống bền bỉ, vừa gìn giữ bản sắc dân tộc, vừa mở ra cơ hội giao lưu quốc tế. Những lễ hội truyền thống, nghệ thuật trình diễn dân gian, phong tục tập quán nơi đây không chỉ là ký ức cộng đồng mà còn là “ngôn ngữ văn hoá” để giới thiệu với bạn bè thế giới về cội nguồn và tinh thần Việt.

Thông qua hệ thống hình ảnh, tư liệu, triển lãm mong muốn lan tỏa những giá trị quý báu của di sản văn hóa phi vật thể Cổ Loa tới công chúng trong nước và quốc tế. Đây cũng là dịp để cộng đồng thêm tự hào, trân trọng, chung tay gìn giữ di sản – để di sản không chỉ là ký ức quá khứ, mà còn trở thành nguồn lực tinh thần cho sự phát triển bền vững hôm nay và mai sau.

Triển lãm mở cửa phục vụ du khách tham quan từ ngày 19/11/2025, tại nhà trưng bày Khu di tích Cổ Loa, thôn Chùa, xã Đông Anh, TP Hà Nội.