Bài 1: Sóng gió ngư trường

Bếp bênh nghề đi biển

Nghề đi biển chỉ thuận buồm, xuôi gió khi biển lặng, sóng êm. Những ngày thời tiết thuận lợi, tại các cảng cá và nhiều vùng ven biển tàu thuyền tấp nập, rộn ràng rẽ sóng vươn khơi mang về nguồn lợi hải sản dồi dào. Vậy nhưng, mùa dông bão, biển khơi cuồn cuộn sóng, hoạt động khai thác, đánh bắt hải sản bấp bênh, số ngày tàu thuyền nằm bờ nhiều hơn trên biển.

Vừa sắp xếp lại một số phương tiện, dụng cụ trên tàu cá sau mưa bão, ngư dân Ngô Hữu Việt ở xã Lộc Hà cho biết, tàu của ông dài 14m, công suất 250CV, phục vụ đánh cá ở vùng biển Vịnh Bắc bộ. Vậy nhưng, biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan, mưa bão xảy ra liên tục nên hơn 2 tháng nay những chuyến đi biển dài ngày chỉ đếm trên đầu ngón tay, phần lớn tàu nằm bờ không thể vươn khơi đánh bắt hải sản.

Ông Việt nhẩm tính, khi thời tiết thuận lợi mỗi chuyến đi biển thường kéo dài từ 7-10 ngày. Trên tàu luôn có 7 thuyền viên, nếu may mắn gặp được những luồng cá ngừ, cá thu, cá mú, cá bơn… sau khi đánh bắt trừ các khoản chi phí còn lãi khoảng 70-100 triệu đồng. Tuy nhiên, nếu biển động liên tục thì cả tháng gần như không hề đi biển và lẽ dĩ nhiên là cũng không có thu nhập.

“Biển động, sóng dữ dội, ra khơi rất nguy hiểm đến tính mạng và tài sản. Do vậy, các thuyền viên đều ở nhà tập trung sơn, vẽ lại biển số và đánh dấu nhận diện tàu cá theo quy định. Hy vọng, dịp cuối năm thời tiết sẽ ổn định hơn để chúng tôi có điều kiện tăng cường khai thác, bù đắp cho chuỗi ngày dài tàu thuyền nằm bờ, không hoạt động” - ngư dân Ngô Hữu Việt cho biết thêm.

Mùa mưa bão năm nay, tại vùng biển tỉnh Hà Tĩnh hiện tượng giông lốc đã nhiều lần bất ngờ xảy ra, gây chìm đắm tàu thuyền, phá hỏng ngư lưới cụ và tai nạn rủi ro đối với ngư dân. Nghề đi biển là vậy, dường như mọi ngư dân đều thấu hiểu và chấp nhận tất cả. Bởi những lúc thời tiết thuận lợi, tôm, cá đầy ắp khoang thuyền, nhưng cũng có khi biển dậy sóng, hoạt động đánh bắt hải sản coi như thất bại.

Thực tế cho thấy, hơn 2 tháng nay ảnh hưởng của mưa bão, gió mùa, biển động mạnh khiến hàng trăm tàu thuyền phải nằm bờ, ngư dân đứng ngồi không yên. Bởi nếu vươn khơi rất dễ gặp những rủi ro khó lường trên biển, còn để tàu thuyền nằm bờ thì sẽ không có thu nhập, thiếu việc việc làm ổn định. Vì đặc thù nghề đi biển chỉ bám biển mưu sinh, hầu như ngư dân rất ít có nghề phụ để đảm bảo cuộc sống.

“So với những năm trước, năm nay nghề đi biển vô cùng khó khăn, vất vả. Biển động liên tục, thuyền công suất 24 CV chỉ sử dụng để đánh bắt cá trích, cá cơm, cá bạc má, tôm và một số loài nhuyễn thể ven bờ. Nguồn lợi hải sản vốn dĩ đã cạn kiệt, việc đánh bắt bị gián đoạn liên tục do mưa bão, nên mỗi chuyến đi biển may mắn lắm cũng chỉ đủ trang trải cuộc sống trong mùa biển động kéo dài” - ngư dân Phạm Văn Đoàn ở xã Thiên Cầm cho biết.

Nỗi lo luồng lạch bồi lắng

Nghề đi biển sớm tối lênh đênh cùng sóng nước, tàu thuyền được ngư dân ví như những ngôi nhà nổi di động trên biển. Khi thời tiết thuận lợi, gần như tàu thuyền chỉ neo đậu một thời gian ngắn để đưa hải sản lên bờ, tiếp thêm nhiên liệu và các nhu yếu phẩm rồi sau đó lại rời đất liền rẽ sóng vươn khơi. Những lúc tàu thuyền rời bến, ngư dân đều hồ hởi, kỳ vọng ngày trở về tôm cá sẽ đầy ắp khoang thuyền, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Mong ước giản dị của ngư dân “đầu đội trời, chân đạp sóng” là vậy. Tuy nhiên, dọc các cửa sông, cửa lạch vùng ven biển từ Cửa Hội đến Đèo Ngang đang xảy ra tình trạng đất cát bồi lắng nghiêm trọng. Khi thủy triều dâng cao thì tàu thuyền có thể dễ dàng cập bến, đưa hải sản lên bờ, còn những lúc thủy triều rút xuống thì tàu thuyền rất khó vào bờ neo đậu, đặc biệt là những tàu công suất lớn.

“Sau mỗi đợt mua lũ, luồng lạch ở khu vực cảng cá Cửa Sót bị bồi lắng nghiêm trọng, tàu công suất 250CV trở lên rất khó vào bờ. Chúng tôi đi biển luôn phải canh con nước, nhiều khi gặp thủy triều rút xuống tàu phải neo đậu ngoài xa, chèo thuyền thúng đưa hải sản lên bờ. Việc trung chuyển hải sản vào bờ bằng thuyền thúng dễ xảy ra rủi ro, nhiều thuyền đã bị lật, toàn bộ hải sản bị cuốn trôi theo sóng dữ” - ngư dân Ngô Văn Hoàng ở xã Lộc Hà cho biết.

Nghề đi biển trong mùa mưa bão vốn dĩ đã khó khăn, tình trạng luồng lạch bồi lắng nghiêm trọng càng khiến ngư dân thêm nản lòng, đôi khi nhụt ý chí. Bởi mỗi lần tàu thuyền không may bị mắc cạn hoặc va đập vào đá ngầm là rất dễ hư hỏng chân vịt, mất nhiều thời gian, tốn kém chi phí sửa chữa. Đó là chưa kể đến nhiều tàu thuyền đã vào bờ gặp thủy triều lên xuống thất thường thì coi như bị mắc cạn, không thể vươn khơi theo dự định.

Tình trạng luồng lạch các khu vực cửa sông, cửa biển ở tỉnh Hà Tĩnh bị bồi lắng nghiêm trọng gây rất nhiều khó khăn cho ngư dân trong vươn khơi khai thác, đánh bắt hải sản. Trong khi đó, việc nạo vét luồng lạch nếu có cũng chỉ manh mún, chắp vá, chưa triển khai đồng bộ, hiệu quả tại các cửa sông. Vì vậy, mùa mưa lũ hiện tượng bồi lắng tiếp tục gia tăng, gây nên nhiều khó khăn, bất tiện kéo dài đối với ngư dân vùng ven biển.

“Địa phương luôn đồng hành, hỗ trợ ngư dân khai thác hiệu quả nguồn lợi kinh tế biển, chủ động phòng ngừa, ứng phó với các sự cố thiên tai. Riêng hiện tượng luồng lạch bị bồi lắng đã thực sự gây nhiều khó khăn cho ngư dân, nhất là khi thủy triều rút xuống thấp. Việc xử lý, khắc phục bồi lắng được cử tri quan tâm, nhiều cấp, ngành đề xuất nhưng chưa mang lại những kết quả cụ thể” - Phó Chủ tịch UBND xã Lộc Hà Trần Phi Long thông tin.

Biến đổi khí hậu, hiện tượng thời tiết cực đoan, dị thường đã gây nên những tác động đến đời sống, sinh hoạt và lao động của Nhân dân, trong đó nghề đi biển chịu ảnh hưởng không hề nhỏ. Mưa bão dồn dập, luồng lạch bồi lắng nghiêm trọng trở thành “rào cản” rất lớn của ngư dân Hà Tĩnh khi vươn khơi bám biển, bám ngư trường.