Bài 2: Cua Cà Mau - phát triển theo chuỗi giá trị, nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng

Chưa tương xứng với tiềm năng

Với vị trí đắc địa 3 mặt giáp biển, nơi hội tụ của phù sa biển Đông và vịnh Thái Lan, Cà Mau có diện tích nuôi cua biển ngon nhất, lớn nhất Việt Nam, được xem là thủ phủ của con cua Việt Nam.

Tại Hội nghị liên kết chuỗi trong sản xuất - tiêu thụ sản phẩm cua, trong khuôn khổ Ngày hội cua Cà Mau năm 2025 vừa được tỉnh tổ chức ngày 17/11/2025, Phó Giám đốc Sở Công thương tỉnh Cà Mau Dương Vũ Nam cho biết, cua Cà Mau là một trong những sản phẩm thủy sản có tiềm năng xuất khẩu lớn, mang đậm bản sắc sinh thái của vùng đất địa đầu cực Nam của Việt Nam. “Ước tính hàng năm mặt hàng cua Cà Mau mang về cho tỉnh khoảng 700 triệu USD, nhưng giá trị này vẫn chưa tương xứng với tiềm năng ngày càng tăng của ngành hàng tại địa phương” - ông Dương Vũ Nam cho biết thêm.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau, diện tích cua nuôi đã tăng trưởng tích cực sang mô hình nuôi tổng hợp, sinh thái, xen canh với tôm, dưới tán rừng ngập mặn… đã tạo ra sản phẩm cua Cà Mau chất lượng cao về giá trị thương phẩm, tạo sinh kế lâu dài, thu nhập ổn định, đổi đời cho hàng chục nghìn hộ dân ven biển. Nếu như năm 2016, diện tích nuôi 220.000 ha, sản lượng 17.400 tấn, thì năm 2025 diện tích nuôi 365.500 ha, ước sản lượng 36.500 tấn. Đặc biệt, có 20.000 ha nuôi cua kết hợp tôm đã đạt chứng nhận quốc tế (Naturland, ASC, EU Organic), với sản lượng gần 2.000 tấn/năm.

Phó Chi cục trưởng Chi cục chất lượng, chế biến và phát triển thị trường, Sở Nông Nghiệp Môi trường tỉnh Cà Mau Nguyễn Thu Dung cho biết, hiện nay, ngoài thị trường Trung Quốc, cua Cà Mau đã mở rộng tiêu thụ sang Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc và một số nước ASEAN. Đối với trong nước, cua Cà Mau đang được tiêu thụ rất mạnh tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và các TP lớn với các sản phẩm phổ biến là cua sống, cua tươi đóng gói, phục vụ nhà hàng, quà biếu.

Nghề nuôi cua Cà Mau sẽ tiếp tục vươn xa

Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau, cua Cà Mau có nhiều lợi thế nổi bật để phát triển bền vững trong thời gian tới. Đặc biệt, vùng nguyên liệu cua thương phẩm đã được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ với Chứng nhận nhãn hiệu tập thể “Cua Năm Căn - Cà Mau” và Chỉ dẫn địa lý “Cua Cà Mau”. Những chứng nhận này không chỉ tạo cơ sở pháp lý quan trọng trong việc quản lý, kiểm soát chất lượng, chống hàng giả, mà còn giúp khẳng định thương hiệu và giá trị kinh tế - văn hóa đặc thù của cua Cà Mau.

Trong chiến lược phát triển chung của Cà Mau, chính quyền địa phương đã ban hành kế hoạch phát triển ngành hàng cua đến năm 2030, trong đó nhấn mạnh định hướng phát triển theo chuỗi giá trị, nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng. Các chính sách hỗ trợ được triển khai khá đa dạng, bao gồm: hỗ trợ xúc tiến thương mại, quảng bá thương hiệu, thúc đẩy liên kết giữa người nuôi - hợp tác xã - doanh nghiệp, và khuyến khích đầu tư vào chế biến sâu. Ngoài ra, điều kiện tự nhiên của Cà Mau cũng là lợi thế hiếm có: hệ sinh thái rừng ngập mặn rộng lớn, nguồn nước mặn - lợ phong phú, cùng tập quán canh tác truyền thống giúp cua phát triển khỏe mạnh, ít dịch bệnh và giữ được hương vị đặc trưng

Các cơ sở chế biến cua trong tỉnh chủ yếu tập trung vào sơ chế và xuất khẩu cua sống, cua tươi nguyên con (rửa, phân loại, đóng gói, vận chuyển bằng thùng xốp có oxy). Một số doanh nghiệp đã thử nghiệm chế biến sâu như: cua bóc nõn, cua hấp, chả cua, sản phẩm đóng gói hút chân không từ năm 2022-2023 dù sản lượng còn rất hạn chế so với tổng sản lượng toàn tỉnh.

Tại xã Năm Căn, nơi được xem vùng rốn của nghề nuôi cua Cà Mau, theo UBND xã, người dân địa phương đã tích lũy rất nhiều kinh nghiệm trong nghề nuôi cua, am hiểu quy trình chăm sóc và phòng bệnh. Nghề nuôi cua tại đây có chi phí đầu tư không cao do được xen canh với tôm, nguồn giống tốt lại sẵn có tại địa phương và dễ mở rộng mô hình. Bên cạnh đó, nhu cầu thị trường đối với cua luôn ở mức cao, đặc biệt tại các tỉnh, thành và thị trường xuất khẩu.

Trao đổi với phóng viên Báo Kinh tế & Đô thị, Chủ tịch UBND xã Năm Căn Võ Văn Hành cho biết, sắp tới, xã sẽ tổ chức lại sản xuất theo mô hình tổ hợp tác hoặc hợp tác xã nhằm tập hợp hộ nuôi, thống nhất quy trình sản xuất, kiểm soát chất lượng và làm đầu mối ký kết hợp đồng với doanh nghiệp. Xây dựng vùng nuôi an toàn sinh học, phân vùng nuôi hợp lý để dễ quản lý môi trường, nâng cao chất lượng cua thương phẩm. Hỗ trợ tập huấn kỹ thuật nuôi tiên tiến, kiểm soát môi trường nước và sử dụng chế phẩm sinh học nhằm giảm rủi ro dịch bệnh. Tăng cường kiểm soát chất lượng con giống nhập vào địa bàn; khuyến khích hình thành cơ sở sản xuất giống uy tín.

“Chắc chắn, nghề nuôi cua Cà Mau sẽ còn vươn xa lên tầm cao mới, đưa cuộc sống của bà con Năm Căn ngày càng sung túc hơn” – ông Võ Văn Hành nhấn mạnh.