Thiếu bền vững Thống kê của Văn phòng Điều phối xây dựng nông thôn mới (NTM) T.Ư cho thấy, đến nay, cả nước đã có hơn 6.000 xã, phường, thị trấn có trung tâm văn hóa, thể dục thể thao, trong đó có 30% đạt tiêu chí của Bộ VHTT&DL. Ở cấp thôn, có hơn 68.400 thôn, làng, ấp, bản có nhà văn hóa (NVH), khu thể thao, trong đó có 47% đạt tiêu chí của Bộ VHTT&DL. Cùng với hệ thống cơ sở vật chất văn hóa, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” gắn với chương trình xây dựng NTM đã mang lại nhiều kết quả tích cực. Tỷ lệ gia đình đạt danh hiệu “gia đình văn hóa” tăng dần qua từng năm và người dân đã có ý thức trách nhiệm hơn với cộng đồng.
Mặc dù vậy, nhận thức của một bộ phận cán bộ và người dân về xây dựng NTM cũng như phát triển văn hóa nông thôn còn chưa đầy đủ, vẫn còn tâm lý trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước. Nhiều địa phương xây dựng các thiết chế văn hóa hoành tráng, hình thức, lãng phí, chạy theo phong trào dẫn tới nợ đọng xây dựng cơ bản kéo dài, đơn cử như Miếu Quan Quận ở xã Thạch Hạ (TP Hà Tĩnh) có mức đầu tư lên tới 60 tỷ đồng. Một số trung tâm văn hóa, thể thao xã, NVH, khu thể thao thôn xây dựng xong nhưng không có người đến sinh hoạt… Ngoài ra, một số địa phương chạy theo thành tích nên chất lượng công nhận các danh hiệu văn hóa thiếu bền vững, không thực chất. Trong đó phải kể đến tình trạng gia đình đạt chuẩn văn hóa nhưng vẫn còn diễn ra bạo hành gia đình, cãi vã, đánh bạc, gây mất trật tự an ninh… “Các xã đã tập trung cao phát triển cơ sở hạ tầng nhưng các nội dung về xây dựng đời sống văn hóa, bảo vệ môi trường chưa được quan tâm đúng mức” - Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát đánh giá. Đi vào thực chất Đúng như nhận xét của Bộ trưởng Cao Đức Phát, do một số địa phương chưa thực sự quan tâm đến thực hiện tiêu chí văn hóa trong xây dựng NTM nên chưa huy động được cả hệ thống chính trị vào cuộc. Công tác tuyên truyền, vận động ở địa phương còn hạn chế nên chưa thay đổi được nhận thức của người dân về xây dựng văn hóa NTM. Chính vì vậy, để hoàn thành được tiêu chí văn hóa, bao gồm cả tiêu chí số 6 (cơ sở vật chất văn hóa) và tiêu chí số 16 (văn hóa), các địa phương cần phải đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền về xây dựng NTM. Đồng thời nâng cao chất lượng cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”. Theo ông Nguyễn Minh Tiến – Chánh Văn phòng Điều phối xây dựng NTM T.Ư, để thực hiện có hiệu quả các tiêu chí văn hóa, trước hết phải loại bỏ bệnh thành tích và hướng đến giá trị thực. Đồng thời quản lý, khai thác tốt các thiết chế văn hóa truyền thống và đổi mới mô hình tổ chức để nâng cao chất lượng hoạt động văn hóa ở cơ sở. Ngoài ra, thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao để nâng cao đời sống tinh thần cho người dân, đáp ứng yêu cầu thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tại Hà Nội, các huyện, thị xã cũng rất quan tâm hỗ trợ đầu tư xây dựng các NVH, khu thể thao đạt chuẩn để tạo điều kiện cho người dân nông thôn có nơi sinh hoạt cộng đồng. Trong vòng 5 năm qua, các xã đã tiến hành nâng cấp, cải tạo, xây dựng mới 75 NVH, khu thể thao xã đạt chuẩn và 252 NVH, khu thể thao thôn. Đến nay, toàn TP có 286/386 xã đạt chuẩn về tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa, chiếm 74%. Tỷ lệ thôn, làng đạt danh hiệu văn hóa 54,5%. Ông Chu Phú Mỹ - Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội cho biết, để nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho người dân nông thôn giai đoạn tới, TP sẽ quan tâm đầu tư xây dựng các khu tập luyện thể dục thể thao. Đồng thời, đẩy mạnh phong trào xây dựng làng văn hóa, thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội…
 Trẻ em vui chơi tại Trung tâm văn hóa thể thao thôn Minh Hòa 4, xã Minh Khai, huyện Hoài Đức. Ảnh: Quang Thiện |
