Viết thế nào về một vị BS đã quá nổi tiếng cả trong nước lẫn quốc tế, cả trong và ngoài ngành chuyên môn với hàng ngàn bài báo đã viết về ông? Xin khắc họa ông trên cương vị một BS giỏi, một viện trưởng đau đáu với bệnh nhân và bệnh viện (BV). Duyên lành từ những cuộc hạnh ngộ Phương pháp mổ nội soi tuyến giáp của PGS. TS Trần Ngọc Lương (Giám đốc BV Nội tiết T.Ư) đã ghi tên vào bản đồ phẫu thuật thế giới với tên gọi chính ông: "Dr Lương". "Dr Lương" không chỉ mang lại niềm vinh hạnh cho nền y học nước nhà mà còn là niềm vui, niềm hạnh phúc vô bờ cho hàng vạn bệnh nhân tuyến giáp. Duyên lành đó đến từ những cuộc hạnh ngộ đầy bất ngờ và may mắn.
Hạnh ngộ đầu tiên là lần đi qua cổng BV Bạch Mai, cậu học trò quê Nam Định nhìn thấy hai người mặc blu, đeo ống nghe, bỗng dưng cậu thấy mê ngành y và quyết tâm theo đuổi. Sau 9 năm học BS nội trú, năm 1987, Trần Ngọc Lương về làm việc ở BV Bạch Mai với chuyên môn phẫu thuật ổ bụng. Cuộc hạnh ngộ thứ hai là khi BS Lương được cử sang Pháp học mổ nội soi ổ bụng tại Đại học Lille vào năm 1996. Tại đây, ngoài việc học Giáo sư Venkemell - chuyên gia hàng đầu thế giới về nội soi ổ bụng, ông còn tranh thủ học thêm phẫu thuật tuyến giáp với Giáo sư Charle Proye - Chủ tịch Hội Nội tiết Thế giới lúc đó. Cứ ngỡ, học thêm phẫu tuyến giáp vì niềm say mê tìm tòi, khám phá, ai ngờ lại trở thành định mệnh. Cuộc hạnh ngộ để đơm trái lành cho bệnh nhân tuyến giáp là khi ông quyết định chuyển công tác sang BV Nội tiết T.Ư và bắt tay vào xây dựng Khoa ngoại của BV vào năm 2002. Khi đó, khoa mới chỉ có một máy gây mê và vài dụng cụ y tế, ông lại phải đi "xin, nhặt, lấy" từng cái panh, chậu rửa, dụng cụ y tế cá nhân của ông để dùng tạm. Vậy mà đến nay, khoa Ngoại - BV Nội tiết T.Ư đã trở thành thương hiệu nổi tiếng trong và ngoài nước với số lượng phẫu thuật tuyến giáp thành công cho hàng ngàn bệnh nhân. “Y đức tốt đồng nghĩa với chuyên môn giỏi” Bướu cổ là tên gọi chung cho bệnh về tuyến giáp như: ung thư tuyến giáp, basedow, bệnh bướu nhân, viêm tuyến giáp… Năm 2002, BS Lương bắt đầu mổ bướu cổ bằng phương pháp truyền thống nhưng với kỹ thuật riêng về mổ mở với nhiều cải tiến. Tuy nhiên, nỗi buồn về những vết sẹo dài sau mổ trên cổ bệnh nhân, nhất là với bệnh nhân nữ (tỷ lệ mắc bệnh tuyến giáp cao gấp 4 - 7 lần nam giới) luôn thường trực trong ông. Sau khi có kinh nghiệm về mổ mở tuyến giáp, kết hợp với kỹ thuật mổ nội soi ổ bụng và thông tin về việc thế giới bắt đầu mổ nội soi tuyến giáp, ông "đánh liều" chuyên tâm nghiên cứu tài liệu, phát triển kỹ thuật mổ nội soi tuyến giáp. Năm 2003, ca mổ nội soi tuyến giáp đầu tiên được thực hiện kéo dài 3 giờ, mặc dù ông chỉ dám chọn bệnh nhân có đường kính bướu cổ 2 - 3cm. Nhưng kết quả vượt xa mong đợi, thay vì vết sẹo dài 8 - 12 cm ở chân cổ, phẫu thuật nội soi chỉ còn 2 vết sẹo nhỏ 1cm ở nách và ngực. Đó là niềm vui, niềm hạnh phúc vô bờ đối với các bệnh nhân nữ. Sau thành công của ca mổ đầu tiên, ông tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện phương pháp nội soi tuyến giáp riêng của mình với những ưu thế vượt trội: nhanh, an toàn, hiệu quả và rẻ. Thời gian mổ theo kiểu "Dr Lương" đã rút ngắn xuống còn 20 - 30 phút/ca kể cả những khối u lớn, thời gian nằm viện rút từ 7 ngày xuống còn 2 - 3 ngày. Đường nội soi đi từ nách và dưới ngực lên với vết rạch da nhỏ, tách riêng tuyến giáp với các tuyến lân cận như dây thần kinh nói… nên bệnh nhân không bị khó nuốt, khó phát âm, an toàn và thẩm mỹ. Phương pháp này chỉ cần dùng dụng cụ phẫu thuật nội soi ổ bụng (các BV tuyến tỉnh và nhiều BV tuyến huyện của Việt Nam đều có) nên rất đơn giản và rẻ. Bởi những lợi thế đó mà chi phí cho một ca mổ theo kiểu "Dr Lương" chỉ khoảng 300 - 400 USD. Trong khi đó, chi phí phẫu thuật tuyến giáp ở Hàn Quốc hay Singapore phải mất từ 6.000 - 10.000 USD, thời gian phẫu thuật mất 2 tiếng và khó hiệu quả với những khối u lớn. Những ưu thế này chính là mục đích mà "Dr Lương" hướng tới, bởi với ông, "rèn luyện y đức chính là rèn luyện chuyên môn. Chuyên môn giỏi sẽ giúp bệnh nhân bớt đau đớn, điều trị nhanh, hiệu quả, giảm tối đa chi phí cho người bệnh. Đó chính là cái Đức của mỗi BS cần phải có". Cũng chính tâm niệm đó mà ông chưa bao giờ có ý định "độc quyền" phương pháp của mình. Không chỉ đào tạo, chuyển giao thành công phương pháp "Dr Lương" cho đồng nghiệp trong BV, các BS từ bệnh viện: Chợ Rẫy, Hoàn Mỹ Cửu Long Cần Thơ, Đa khoa Cần Thơ, Việt Tiệp Hải Phòng, Đa khoa Nghệ An... cũng đã học và triển khai thành công phương pháp này. Đặc biệt, hàng trăm BS của các nước có nền y học phát triển như Australia, Singapore, Malaysia, Thái Lan, Ấn Độ… cũng lặn lội đến Việt Nam để học "Dr Lương". Và ông còn luôn bận rộn với những khóa đào tạo, chuyển giao kỹ thuật mổ "Dr Lương" tại Thái Lan, Malaysia, Australia, Singapore, Ấn Độ, Indonesia… Nhờ vậy mà hàng vạn bệnh nhân tuyến giáp trên khắp thế giới đã được hưởng lợi từ phương pháp đặc biệt này. Và trăn trở với bài toán tự chủ Nắm cương vị Giám đốc đúng vào thời điểm khó khăn của BV Nội tiết T.Ư, PGS.TS Trần Ngọc Lương hiện đang đứng trước bài toán nan giải ngoài chuyên môn của mình. Sau khi hoàn thiện cơ sở làm việc, ổn định bộ máy tổ chức, siết chặt kỷ cương làm việc, ông lại bắt tay vào giải bài toán tự chủ BV. Dự án xây dựng mới BV Nội tiết T.Ư được phê duyệt cách đây 15 năm. Trải qua nhiều thay đổi về cơ chế, chính sách, quy mô đầu tư, giá cả nguyên vật liệu xây dựng, nhân sự… dự án cũng đã hoàn thành. Một BV mới, hiện đại với 15 khoa điều trị nội trú, 700 giường bệnh và hệ thống máy móc, trang thiết bị y tế hiện đại đã được đưa vào sử dụng. Hằng ngày, BV mới tiếp nhận khoảng 800 bệnh nhân đến khám, trong đó có từ 550 - 600 bệnh nhân điều trị nội trú. Theo quyết định phê duyệt lần cuối của Bộ Y tế thì tổng mức đầu tư là hơn 497 tỷ đồng, trong đó ngân sách Nhà nước cấp là 25 % (125 tỷ đồng), vốn vay là 75% (372 tỷ đồng). Đây thực sự là con số quá lớn đối với BV, nhất là trong điều kiện BV thuộc diện đơn vị tự chủ hoàn toàn chi tiêu thường xuyên. Chi phí thường xuyên của BV hiện vào khoảng 1,2 - 1,5 tỷ đổng/tháng, chưa kể đến các chi phí thuê ngoài khác như điện nước, vật tư văn phòng phẩm, nguyên vật liệu, công tác phí... Nếu cộng thêm cả khoản trả lãi và gốc vốn vay thì đó thực sự là gánh nặng đối với BV. Bởi vậy, con đường duy nhất để "tự chủ" chỉ có thể là tăng cường chất lượng khám, chữa bệnh và thái độ phục vụ người bệnh. Đó là con đường mà ông đã chọn và kiên quyết theo để phát triển BV và phục vụ người bệnh tốt hơn. Do đó, BV đã quyết định ký cam kết thực hiện "Đổi mới phong cách, thái độ phục vụ hướng tới sự hài lòng cho người bệnh", giao tiếp và ứng xử thân thiết với người bệnh, không nhận quà dưới mọi hình thức, có bộ phận chăm sóc người bệnh và thân nhân ở 100% khoa, phòng trong bệnh viện. Đồng thời, BV đã kiến nghị và được UBND TP Hà Nội đồng ý chủ trương nâng cấp BV cũ (tại Thái Thịnh) thành Trung tâm điều trị kỹ thuật cao theo yêu cầu thuộc BV Nội tiết T.Ư. Hiện BV đang khẩn trương tiến hành các bước trình Bộ Y tế phê duyệt dự án để kịp triển khai theo đúng tiến độ từ 2016 - 2018. Dự án này sẽ thực hiện chủ trương xã hội hóa để thu hút mọi nguồn lực trong xã hội và sẻ chia bớt gánh nặng cho BV.
 PGS. TS Trần Ngọc Lương - Giám đốc Bệnh viện Nội tiết T.Ư thăm hỏi tặng quà cho bệnh nhân. Ảnh: Bùi Long |
