Mới đây, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức hội thảo lấy ý kiến chuyên gia, doanh nghiệp để hoàn thiện dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt được dự kiến trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 9 diễn ra vào tháng 5/2025.
Phát biểu tại hội thảo, Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng Ban Pháp chế của VCCI Đậu Anh Tuấn chia sẻ: “Đây là cơ hội để các hiệp hội, cộng đồng doanh nghiệp, chuyên gia kinh tế cung cấp thông tin cụ thể, đa chiều và cùng phân tích tới các nhà hoạch định chính sách, cơ quan thẩm tra, cơ quan soạn thảo và các cơ quan liên quan để từ đó góp phần xây dựng chính sách thuế TTĐB phù hợp với thực tiễn. Đồng thời đảm bảo tính hiệu quả trong quản lý Nhà nước, để các giải pháp, hỗ trợ của Chính phủ, bộ ngành tới các doanh nghiệp, người dân đi vào thực chất; đồng thời tối ưu các giải pháp giúp thúc đẩy các động lực tăng trưởng từ các thể chế, trong đó có chính sách thuế TTĐB.”
TS Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế Trưởng BIDV kiêm Giám đốc Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV nhận định, doanh nghiệp còn gặp nhiều khó khăn do sự thiếu ổn định của kinh tế vĩ mô toàn cầu, chiến tranh thương mại – công nghệ, chi phí đầu vào và logistics tăng ở mức cao, đơn hàng phục hồi không đồng đều và thiếu bền vững…
Trong khi đó, cả 2 phương án tăng thuế TTĐB trong Dự thảo Luật Thuế TTĐB đối với các ngành hàng như thuốc lá, bia rượu, nước giải khát, xe ô tô pick-up chở hàng cabin kép đều dẫn đến mức tăng thuế rất cao trong thời gian ngắn, gây lo ngại lớn về sự ổn định của ngành sản xuất trong nước, đi ngược lại với kỳ vọng tăng trưởng 8% trong năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số từ năm 2026 của Chính phủ.
Đối với ngành hàng thuốc lá, để tạo điều kiện cho ngành thuốc lá thực hiện nghị quyết 25/NQ-CP của Chính phủ, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam và cộng đồng doanh nghiệp đề nghị Quốc hội quy định mức thuế tuyệt đối như sau: mức thuế tuyệt đối tăng 2.000 đồng/bao mỗi hai năm kể từ năm 2026 và đạt tối đa 6.000 đồng/bao vào năm 2030.
Đây là mức thuế đủ cao để giảm thiểu tiêu dùng nhưng vẫn đảm bảo doanh nghiệp có thêm thời gian thích ứng, điều chỉnh sản xuất, cải tiến công nghệ, và hạn chế sự phát triển của thị trường thuốc lá lậu.
Các chuyên gia, doanh nghiệp mong muốn Quốc hội, đặc biệt là Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Ủy ban Kinh tế - Tài chính lắng nghe ý kiến đề xuất của Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam và cộng đồng doanh nghiệp, xem xét kỹ lưỡng lộ trình tăng thuế TTĐB đối với thuốc lá, kết hợp cùng nhiều biện pháp phòng chống thuốc lá lậu và truyền thông nâng cao nhận thức người tiêu dùng.
Đề xuất này cũng phù hợp với chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tại buổi họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV, phiên họp thứ 43 vào ngày 10/3 vừa qua, đó là hết sức lắng nghe ý kiến từ doanh nghiệp, tính toán kỹ lưỡng để không làm tổn hại đến ngành sản xuất hợp pháp và không vô tình tạo điều kiện cho thị trường thuốc lá lậu phát triển mạnh.
Trước đó, đối với mặt hàng này, các đề xuất trong Dự thảo Luật Thuế Tiêu thụ đặc biệt với mức thuế tuyệt đối tăng 10.000 đồng/bao vào năm 2030 đã nhận được nhiều ý kiến phản biện từ cộng đồng doanh nghiệp và các hiệp hội. Phương án 1 dù có mức tăng nhẹ hơn với 2.000 đồng/bao trong năm đầu tiên, nhưng vẫn giữ lộ trình tăng liên tục hàng năm nên vẫn gây áp lực lên toàn ngành thuốc lá hợp pháp.
Phương án 2 của Dự thảo được đánh giá là mức tăng sốc, khi ngay trong năm đầu tiên đã tăng ngay 5.000 đồng/bao, gây áp lực nặng nề lên doanh nghiệp và thị trường hợp pháp, cũng như sẽ tạo ra “sốc giá” đối với người tiêu dùng.
Xét về khía cạnh kinh tế, Tổng Thư ký Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam (VTA) Nguyễn Chí Nhân cho rằng, hiện nay, các ngành, lĩnh vực, địa phương đang quyết tâm thực hiện Nghị quyết 25/NQ-CP của Chính phủ về đảm bảo mục tiêu tăng trưởng năm 2025 từ 8% trở lên và các năm sau tăng trưởng hai con số.
Tổng nguồn vốn của các doanh nghiệp trong ngành thuốc lá khoảng 18.000 tỷ đồng và tổng tài sản gần 40.000 tỷ đồng. 100% giá trị vốn và tài sản này là của các doanh nghiệp Nhà nước nắm giữ 100% vốn.
Năm 2024 các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá điếu đã đóng góp vào ngân sách 26.060 tỷ đồng (thuế TTĐB: 23.500 tỷ đồng; thuế nhập khẩu: 1.800 tỷ đồng; Quỹ phòng chống Tác hại của Thuốc lá: 500 tỷ đồng; Quỹ Bảo vệ Môi trường: 260 tỷ đồng). Ngành thuốc lá hiện đang tạo việc làm cho 11.000 lao động trực tiếp; đầu tư, hỗ trợ cho hơn 90.000 nông dân trồng cây thuốc lá.
Tại kỳ họp thứ 8 của Quốc hội khóa XV, nhiều đại biểu đã đề xuất cần phải xem xét lại thuế suất của thuốc lá tránh tác động tiêu cực đến xã hội, thuốc lá lậu tăng, thất thu ngân sách do thuế suất quá cao. Ngành thuốc lá cũng có nhiều văn bản gửi Bộ Tài Chính, Chính phủ và các cơ quan của Quốc hội nhưng vấn đề thuế suất thuế TTĐB chưa được xem xét.
Tại hội thảo, các hiệp hội và cộng đồng doanh nghiệp mong muốn Quốc hội và các Ủy ban xem xét kỹ lưỡng lộ trình tăng thuế TTĐB, trong đó có tăng cường kiểm soát thuốc lá lậu, phù hợp với chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn.
