Trong khuôn khổ Hội nghị Bộ trưởng Thông tin ASEAN lần thứ 16 (16th AMRI), ngày 19/9, tại Đà Nẵng, Bộ Thông tin và Truyền thông đã tổ chức Diễn đàn Khu vực ASEAN về Ứng phó và Xử lý Tin Sai Sự thật trên Không gian Mạng.
Diễn đàn nhằm tạo không gian trao đổi mở giữa các cơ quan quản lý nhà nước, báo chí, nền tảng xuyên biên giới và các bên liên quan, khẳng định quyết tâm của các nước ASEAN trong việc giảm thiểu tác hại của tin giả, hướng đến nỗ lực chung của ASEAN về tạo dựng một không gian thông tin lành mạnh và đáng tin cậy cho người dân.
Diễn đàn có sự tham gia của đại diện các cơ quan quản lý về thông tin điện tử của tám nước ASEAN; cơ quan báo chí của các nước ASEAN; một số nền tảng xuyên biên giới (Google, TikTok) và Ban Thư ký ASEAN.
Diễn đàn gồm hai nội dung chính:
Phần 1: Nỗ lực của các nước ASEAN chung tay đấu tranh và xử lý tin giả, tin sai; khuyến nghị các biện pháp cho tương lai; kinh nghiệm từ các quốc gia trong khu vực và cơ quan báo chí truyền thông; các chính sách thúc đẩy hiểu biết số và chính sách truyền thông từ một số quốc gia ASEAN cũng như chính sách của các nền tảng trong xử lý tin giả, tin sai và hướng dẫn an toàn khi tham gia trực tuyến.
Phần 2: Thảo luận về các khuyến nghị, biện pháp hợp tác ứng phó và xử lý tin giả, tin sai trên không gian mạng: thúc đẩy hợp tác trong khu vực ASEAN, giữa chính phủ, địa phương các nước thành viên ASEAN và các nền tảng mạng xã hội.
Phát biểu tại Hội nghị, ông Izzad Zalman, đại diện Ban Thư ký ASEAN, cho rằng không giống những thông tin chính thống, tin giả chỉ để thỏa mãn tính giải trí của đọc giả nhằm mục đích kinh tế, chính trị và làm ảnh hưởng đến nhiều vấn đề của các quốc gia.
Các thành viên ASEAN cần làm rõ khung hướng dẫn quản lý thông tin chính phủ, ứng phó xử lý thông tin sai, từ đó có những bước tiến, trao quyền cho những đối tác truyền thông liên quan để vừa đảm bảo quyền tự do ngôn luận nhưng cũng đảm bảo tính chính xác, minh bạch, chính thống.
Bà Tunku Latifah Binti Tunku Ahmad, đại diện Malaysia, cho hay nhiều tin giả làm ảnh hưởng đến tính đoàn kết quốc gia. Để ngăn chặn tin giả, Chính phủ Malaysia đã triển khai một số sáng kiến như xây dựng cổng thông tin điện tử toàn quốc để người dân kiểm tra thông tin trên nhiều lĩnh vực khác nhau, nhằm nâng cao trách nhiệm chia sẻ thông tin, khuyến khích người dùng tự điều chỉnh hành vi.
Đại diện Indonesia mong muốn các Chính phủ cần trao quyền cho người dân đánh giá nội dung thông tin trên mạng có đáng tin hay không; họ là nguồn để xác thực thông tin, từ đó có mạng lưới xác minh thông tin sẽ được mở rộng.
Ông Trần Ngọc Long, đại diện Báo Vietnamplus - Thông tấn xã Việt Nam, cho biết trước năm 2016, không nhiều người trong lĩnh vực truyền thông và người dùng Internet ở Việt Nam quan tâm đến tin giả.
Trên thực tế, chúng ta đang sống trong một thế giới nơi những tin tức bịa đặt, có thể dẫn đến thảm họa và lan truyền nhanh chóng thông qua phần mềm trò chuyện, nền tảng truyền thông xã hội.
Năm 2020, Thông tấn xã Việt Nam ra mắt tài khoản Tiktok Factchekvn, đây là kênh kiểm chứng, một phần trong dự án chống tin giả của Thông tấn xã Việt Nam.
Để kiểm chứng tin giả, Thông tấn xã Việt Nam có sự hợp tác chặt chẽ với Bộ Công an, Bộ Thông tin Truyền thông và một số Bộ, ngành khác ở Việt Nam.
Khi nhận được bất kỳ tin đồn và bằng chứng giả mạo nào do các bộ này cung cấp, các phóng viên sẽ kiểm tra các nguồn tin tức và phổ biến thông tin chính xác để cảnh báo độc giả và khán giả.
Ngoài ra, người dùng TikTok hoặc Facebook nào cũng có thể gắn thẻ @Factcheckvn hoặc Vietnamplus nếu họ nghĩ có bất kỳ tin tức đáng ngờ nào trên nền tảng mạng xã hội, để phóng viên có thể phát hiện tin giả và đăng tải thông tin chính xác dưới hình thức phỏng vấn chuyên gia hoặc cơ quan chức năng liên quan.
Theo Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Thanh Lâm, trong giai đoạn từ năm 2017 đến nay, với vấn đề tin giả, ASEAN đã đưa ra nhiều Tuyên bố và hoạt động nhằm tăng cường nhận thức về tác hại như: các chương trình, hội thảo chia sẻ chính sách quản lý, xử lý tin giả; các chiến dịch nâng cao hiểu biết số cho người dân để tăng cường hiểu biết và học hỏi lẫn nhau giữa các cơ quan quản lý thông tin điện tử.
Đặc biệt, tại Hội nghị Bộ trưởng AMRI lần thứ 14, các Bộ trưởng đã thông qua Khung và Tuyên bố chung về giảm thiểu tác hại của tin giả, mang lại một khuôn khổ tham chiếu chung cho các nước thành viên ASEAN nhằm tăng cường hợp tác, chia sẻ các thông tin và đề xuất các giải pháp khả thi để giải quyết vấn nạn lan tràn tin tức giả mạo, tác động tiêu cực đến lợi ích của người dân ASEAN.
Năm 2022, Hội nghị các quan chức cấp cao phụ trách về Thông tin ASEAN (SOMRI) lần thứ 19 chính thức thông qua sáng kiến của Việt Nam về việc thành lập Nhóm Đặc trách ASEAN về tin giả.
Tuy nhiên, các hoạt động trong giai đoạn này mới dừng lại ở việc chia sẻ chính sách và kinh nghiệm giữa các cơ quan quản lý nhà nước, chưa mở rộng cho các cơ quan báo chí (tham gia với vai trò tăng cường thông tin chính thống, phát hiện, công bố và cải chính tin giả…) hay các cơ quan nghiên cứu/đơn vị truyền thông (tham gia với vai trò như các tổ chức nghiên cứu và kiểm chứng độc lập)…
Theo Thứ trưởng Nguyễn Thanh Lâm, việc tổ chức Diễn đàn Khu vực ASEAN về ứng phó và xử lý tin sai sự thật trên không gian mạng nhằm tạo không gian trao đổi mở giữa các cơ quan quản lý nhà nước, báo chí, nền tảng xuyên biên giới và các bên liên quan; khẳng định quyết tâm của các nước ASEAN trước việc giảm thiểu tác hại của tin giả, hướng đến nỗ lực chung của ASEAN về tạo dựng một không gian thông tin lành mạnh và đáng tin cậy cho người dân.
