|
| Chỉ số cực tím càng cao thì nguy cơ gây tổn thương cho cơ thể càng lớn. |
Tia cực tím là gì?
Tia cực tím (còn gọi là tia tử ngoại, bức xạ UV hoặc tia UV) là tia do mặt trời phát ra có tia có bước sóng ngắn hơn so với ánh sáng nhìn thấy được và dài hơn so với tia X. Bước sóng của tia UV từ 10nm đến 380nm. Tia cực tím không thể nhìn thấy bằng mắt thường.
Có hai loại tia cực tím:
- Tia cực tím A (tia UVA): Chiếm 95% ánh nắng mặt trời, có khả năng xuyên qua thủy tinh, cửa kính xe, cửa sổ. Tia UVA gây lão hóa sớm và nhăn da, đóng một vai trò là tác nhân gây ung thư tế bào đáy, ung thư biểu mô tế bào vảy và các khối u ác tính.
- Tia cực tím B (tia UVB): Không thể xuyên qua cửa sổ xe hơi hoặc các loại kính khác. Tia UVB gây cháy nắng, giảm khả năng sản xuất collagen và elastin, là tác nhân chủ yếu gây ung thư da và khối u ác tính.
Do tia cực tím nằm trong ánh sáng mặt trời nên bất cứ khi nào có ánh sáng mặt trời là đều có tia cực tím, từ sáng đến chiều tối, khi trời nắng gắt hay có mây, mưa. Tia cực tím có cường độ mạnh nhất từ 10 giờ sáng đến 14, 15 giờ chiều.
Theo thang bảng đo chỉ số tia cực tím, từ 2.5 - 5.4 là trung bình, từ 5.5 - 7.4 là cao, từ 7.5 - 10.4 là rất cao.
Ở mức rất cao, tia cực tím có thể gây bỏng da nếu tiếp xúc trực tiếp liên tục trong 25 phút. Chỉ số từ 10.5 trở lên là cực kỳ cao, rất nguy hiểm, gây nguy cơ làm tổn thương da, bỏng mắt nếu tiếp xúc ánh nắng mặt trời trong khoảng 15 phút nếu không được bảo vệ.
Tác hại của tia cực tím
Tia cực tím giúp cơ thể tạo vitamin D, hữu ích cho việc khử trùng, tiệt trùng và điều trị một số bệnh ngoài da, song tia cực tím cường độ cao cũng có những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người và động vật, là nguyên nhân gây lão hóa, cháy da, ung thư da...
Cháy da là dấu hiệu của việc tiếp xúc quá nhiều tia cực tím trong thời gian ngắn, trong khi lão hóa sớm và ung thư da là tác dụng phụ của việc tiếp xúc với tia cực tím trong thời gian dài.
Tiếp xúc với tia cực tím còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về mắt, có khả năng gây mù nếu không sử dụng kính bảo vệ mắt.
Tiếp xúc quá nhiều với bức xạ tia cực tím có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm cả ung thư da. 2 loại ung thư da phổ biến nhất là ung thư tế bào đáy và ung thư tế bào vảy. Thông thường, chúng hình thành trên đầu, mặt, cổ, bàn tay và cánh tay vì những bộ phận cơ thể này tiếp xúc nhiều nhất với bức xạ tia cực tím. Hầu hết các trường hợp u ác tính, ung thư da nguy hiểm nhất, là do tiếp xúc với bức xạ tia cực tím.
Bất kỳ ai cũng có thể bị ảnh hưởng bởi bức xạ tia cực tím, nhưng rủi ro sẽ tăng lên ở những người sau đây: Phải làm dưới ánh nắng mặt trời hoặc đã bị cháy nắng; dùng một số loại thuốc uống và thuốc bôi, chẳng hạn như thuốc kháng sinh, thuốc tránh thai và các sản phẩm chứa benzoyl peroxide, cũng như một số loại mỹ phẩm, có thể làm tăng độ nhạy cảm của da và mắt với tia cực tím ở mọi loại da; có người thân bị ung thư da; trên 50 tuổi.
Cách phòng tránh tác hại của tia cực tím
Để phòng tránh tác hại của tia cực tím, chúng ta không nên ra ngoài trời khi nắng gắt mà nên tránh nắng trong bóng râm, cây có bóng mát, đặc biệt là vào giữa trưa.
Khi ra ngoài trời nắng, cần đội nón rộng vành, có chiều rộng vành trên 2,5cm, phủ được 2/3 khuôn mặt; sử dụng dù (ô); đeo mắt kính màu sậm, màu đen; bịt kín khẩu trang.
Ngoài ra, có thể sử dụng kem chống nắng có chỉ số chống nắng (SPF) 15 hoặc cao hơn, để bảo vệ da khỏi cả tia UVA và UVB.
Khi sử dụng kem chống nắng, cần thoa 20-30 phút trước khi đi ra ngoài nắng và sau 2 giờ phải thoa lại vì kem chống nắng chỉ có tác dụng khoảng 2 giờ. Đặc biệt, phụ nữ đang có thai và cho con bú cần thận trọng khi sử dụng kem chống nắng, chú ý các khuyến cáo của từng loại kem.
