Cần có cơ chế linh hoạt trong bổ nhiệm giám định viên tư pháp

Bất cập khi mở rộng giám định ADN cho văn phòng giám định viên tư pháp

Phát biểu thảo luận, đại biểu Quốc hội Dương Khắc Mai (Đoàn tỉnh Lâm Đồng) cho rằng, về tiêu chuẩn giám định, giám định viên tại điều 10 dự thảo Luật quy định giám định viên phải có ít nhất 5 năm kinh nghiệm là cần thiết.

Trong thực tế ngày càng có nhiều chuyên gia trẻ, giỏi trên nhiều lĩnh vực, có nhiều công trình khoa học được công nhận trong nước và quốc tế, nhất là các lĩnh vực mới như công nghệ thông tin, số liệu, số liệu kỹ thuật hình sự số, phân tích ADN hoặc các chứng cứ điện tử... nhưng chưa đủ 5 năm công tác.

Từ đó, đại biểu kiến nghị bổ sung quy định theo hướng mở, có cơ chế linh hoạt hơn; nên giao cho Chính phủ quy định cụ thể trường hợp đặc biệt như: các chuyên gia, nhà khoa học có uy tín cao, đáp ứng năng lực thực tiễn nhưng chưa đủ số năm theo quy định thì được bổ nhiệm.

Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (Đoàn tỉnh Đồng Tháp) cơ bản thống nhất với quy định về việc miễn nhiệm, bổ nhiệm giám định viên tư pháp theo hướng cấp Bộ, cơ quan ngang Bộ, Chính phủ, Viện trưởng Viện kiểm sát, Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao, Chủ tịch UBND cấp tỉnh bổ nhiệm giám định viên tư pháp của đơn vị mình. Quy định này sẽ khắc phục được bất cập là người của cơ quan, đơn vị không được bổ nhiệm và muốn miễn nhiệm chức danh, chức vụ đó lại không được.

Đại biểu tỉnh Đồng Tháp cũng cho rằng việc mở rộng phạm vi giám định viên tư pháp là hết sức cần thiết. Văn phòng giám định viên tư pháp chỉ thực hiện nhiệm vụ trong 6 chuyên ngành, đó là tài chính, ngân hàng, xây dựng, cổ vật, di vật và bản quyền tác giả. Tuy nhiên, nếu đề nghị mở rộng thêm giám định về ADN, tài liệu kỹ thuật số, điện tử, dấu vết vân tay và tài nguyên, trong đó có chuyên ngành ADN, tài liệu kỹ thuật số, điện tử, dấu vết vân tay là rất bất cập.

"Lĩnh vực này tôi đề nghị nên giao cho bên kỹ thuật hình sự của cơ quan công an tổ chức thực hiện nhiệm vụ, vì có liên quan đến quyền con người. Ví dụ dấu vết vân tay, mống mắt, ADN là thuộc diện bí mật của con người, nếu giao cho văn phòng giám định pháp y tư nhân làm tôi cho rằng sẽ không đảm bảo sự khách quan" - đại biểu Phạm Văn Hòa nêu.

Mở rộng phạm vi và lộ trình xã hội hóa giám định tư pháp

Đại biểu Quốc hội Lã Thanh Tân (Đoàn TP Hải Phòng) bày tỏ quan tâm tới quy định về xã hội hóa trong hoạt động giám định tư pháp. Đại biểu cho rằng, tại báo cáo tổng kết và tờ trình của Chính phủ mới chỉ đánh giá việc xã hội hóa hoạt động giám định tư pháp, theo quy định hiện của luật hiện hành chưa hiệu quả như chưa phân tích được các nguyên nhân dẫn đến hạn chế nêu trên.

Đại biểu đề nghị cần đánh giá chi tiết, sâu sắc hơn để xác định nguyên nhân dẫn đến hạn chế do phạm vi lĩnh vực xã hội hóa hay do khuôn khổ pháp lý cho hoạt động của các văn phòng giám định còn điểm nghẽn. Đồng thời, đại biểu nhấn mạnh cần quan tâm hơn về phạm vi và lộ trình xã hội hóa. Theo đó, dự thảo quy định các lĩnh vực mở rộng bao gồm cổ vật, di vật, bản quyền tác giả ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết, đường vân, tài chính, ngân hàng, xây dựng, tài nguyên.

Đại biểu cũng đề nghị hoàn thiện đồng bộ quy định liên quan một số lĩnh vực tiềm năng khác như: môi trường, an toàn thực phẩm, dược phẩm, công nghệ thông tin, truyền thông, động vật nguy cấp, quý hiếm.

Làm rõ trường hợp được xem chống đối, cản trở việc thi hành án

Đại biểu Quốc hội Cao Thị Xuân (Đoàn tỉnh Thanh Hoá) quan tâm đến trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong thi hành án dân sự, đại biểu cho biết, tại khoản 2 điều 14 quy định: "Trường hợp có sự chống đối, cản trở việc thi hành án, cơ quan thi hành án dân sự đề nghị lực lượng công an bảo đảm trật tự, an toàn theo quy định của pháp luật".

Đại biểu cho rằng quy định này chưa thực sự phù hợp bởi thực tế trong nhiều trường hợp, cơ quan thi hành án rất khó có thể dự báo trước được việc đương sự có chống đối hay cản trở hay không. Hơn nữa, trong thực tiễn tổ chức thi hành án dân sự cho thấy, rất cần sự chung tay vào cuộc của cấp ủy, chính quyền, lực lượng công an và của tòa, của viện.

Đại biểu cũng đề nghị bổ sung quy định văn phòng thi hành án dân sự được quyền đề nghị lực lượng công an bảo đảm trật tự an toàn theo quy định của pháp luật; đồng thời làm rõ trường hợp nào thì được xem là có sự chống đối, cản trở việc thi hành án để có cơ sở đề nghị lực lượng công an bảo đảm trật tự an toàn.

Bảo đảm tạo điều kiện cho khu vực tư nhân tham gia

Phát biểu tiếp thu, giải trình, làm rõ ý kiến đại biểu Quốc hội nêu, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, với ý kiến về mở rộng phạm vi xã hội hóa lĩnh vực giám định tư pháp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp nhấn mạnh: việc mở rộng xã hội hóa luôn luôn phải bảo đảm được 2 nguyên tắc là tạo điều kiện thuận lợi cho khu vực tư nhân tham gia; bảo đảm công tác quản lý Nhà nước và những điều kiện để tránh việc lạm dụng.

Với ý kiến đại biểu đề nghị mở rộng thêm một số lĩnh vực chuyên ngành mà xã hội đang có nhu cầu, như môi trường, thông tin và truyền thông, khoa học và công nghệ, dược, mỹ phẩm, an toàn thực phẩm, nông, lâm, thủy sản, động vật hoang dã nguy cấp, quý hiếm... Bộ Tư pháp cho biết: việc mở rộng xã hội hóa các lĩnh vực này cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, quy định chặt chẽ và thực hiện từng bước theo lộ trình, gắn với hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý Nhà nước.