Cần khung pháp lý đủ mạnh xử lý nợ xấu

Gia tăng tỷ lệ nợ xấu

Theo Ngân hàng Nhà nước, tỷ lệ nợ xấu toàn hệ thống đến cuối tháng 2/2023 đã lên tới 2,91%, tăng khá mạnh so với mức 2% cuối năm 2022 và gần gấp hai lần so cuối năm 2021. Tổng nợ xấu nội bảng, nợ bán cho Công ty TNHH MTV Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) chưa xử lý và nợ tiềm ẩn thành nợ xấu của hệ thống các tổ chức tín dụng đến cuối tháng 2/2023 ước chiếm 5% tổng dư nợ - gần tương đương với tỷ lệ nợ xấu nền kinh tế phải đối diện khi Nghị quyết số 42/2017/QH14 (Nghị quyết 42) bắt đầu có hiệu lực.

Thực tế, nhiều ngân hàng thương mại công bố kết quả kinh doanh năm 2022 và quý I/2023 cho thấy nợ xấu gia tăng mạnh so với trước. Nhiều ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu tăng hơn 2%, một số ngân hàng nợ xấu tăng đột biến 4%.

Theo Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Nguyễn Quốc Hùng, Nghị quyết 42 là Nghị quyết thí điểm nhằm xử lý nợ xấu, phức tạp và tập trung trong một thời gian nhất định. Trong bối cảnh thời hạn áp dụng Nghị quyết số 42 chỉ được kéo dài đến hết năm 2023, vì vậy, việc luật hóa các quy định của Nghị quyết số 42 là hết sức cần thiết.

Đơn cử như trong quá trình xử lý nợ xấu, một vấn đề rất quan trọng là thu giữ tài sản đảm bảo. Đến nay, khi Nghị quyết 42 hết hiệu lực quay trở lại trạng thái bình thường thì việc xử lý tài sản bảo đảm sẽ theo thủ tục như thế nào?

Đại diện VAMC chia sẻ, khi đơn vị mua khoản nợ từ tổ chức tín dụng (TCTD) có tài sản bảo đảm là dự án bất động sản, tuy nhiên, khi xử lý tài sản, dự án phải đáp ứng đầy đủ điều kiện để chuyển nhượng theo quy định tại Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Nhà ở, Luật Xây dựng, Luật Đầu tư, Luật Đất đai là không khả thi.

Nguyên nhân bởi rất nhiều khoản nợ có tài sản đảm bảo là dự án bất động sản hoặc tài sản hình thành trong tương lai là các dự án chưa hoàn thành “công trình hạ tầng kỹ thuật tương ứng theo tiến độ ghi trong dự án đã được phê duyệt” hoặc chủ đầu tư chưa có đầy đủ “giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với toàn bộ hoặc phần dự án chuyển nhượng.

"Các quy định về thu giữ tài sản đảm bảo phải được thực hiện theo các quy định của pháp luật. Nếu không có các quy định này có thể các tổ chức tín dụng sẽ rất e ngại khi quyết định cấp tín dụng, ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng của doanh nghiệp và người dân”- đại diện NHNN chia sẻ.

Sớm hoàn thiện khung pháp lý cho xử lý nợ xấu

Giám đốc cao cấp quản trị quan hệ công Techcombank Nguyễn Thị Vân Hoài cho rằng: “Trong hoạt động cấp tín dụng của các TCTD, việc áp dụng các biện pháp bảo đảm giữ vai trò đặc biệt quan trọng nhằm bảo đảm khả năng thu hồi vốn. Do vậy, cần thiết phải có một hành lang pháp lý rõ ràng và minh bạch để bảo vệ bên cho vay, bên nhận bảo đảm trong các trường hợp bên vay không có khả năng trả nợ hoặc chây ì không thực hiện nghĩa vụ trả nợ cho các TCTD”.

Trong khi đó, TS Phan Đức Hiếu - Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng cần có quy định đặc biệt về xử lý nợ xấu và cần cơ chế gia tăng hiệu quả xử lý vấn đề. Cần làm rõ bản chất xử lý nợ xấu, đó là xử lý tài sản đảm bảo cho các khoản nợ, nhưng không nên giới hạn ở chỉ mỗi bất động sản mà phải mở rộng hơn nữa. Ông Hiếu mong muốn, Luật sẽ tính đến lợi ích chủ nợ, người vay nợ, tránh tình trạng bảo vệ chủ nợ nhưng ảnh hưởng đến người đi vay nợ, điều này cần lý giải đầy đủ. Cần tính toán tránh việc lạm dụng các quy định xử lý nợ xấu, tránh nguyên nhân chủ quan và khách quan, nên tính toán tạo ra lợi ích công bằng.

Hiện nay, nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về các tổ chức tín dụng, xử lý những vướng mắc, bất cập của luật hiện hành; luật hóa các quy định về xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu, tiếp tục tạo hành lang pháp lý trong hoạt động xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng sau khi Nghị quyết số 42 hết hiệu lực từ ngày 31/12/2023, NHNN đã dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) để trình Quốc hội cho ý kiến.

Tại lần sửa đổi này, Dự thảo Luật đã bổ sung thêm 1 chương quy định về xử lý nợ xấu và tài sản bảo đảm, nhằm luật hoá Nghị quyết 42 về xử lý nợ xấu. Dự thảo cũng Luật luật hóa một số quy định tại Nghị quyết số 42 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng về nợ xấu, bán nợ xấu và tài sản bảo đảm; Mua, bán khoản nợ xấu có tài sản bảo đảm là quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất, tài sản gắn liền với đất hình thành trong tương lai; Kê biên tài sản bảo đảm của bên phải thi hành án. Việc bổ sung các quy định này nhận được sự ủng hộ của các ngân hàng, cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước.