Cảnh giác với cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua

TIA thường là một lời cảnh báo về dấu hiệu rằng đột quỵ có thể xảy ra.

Những khái niệm

Gần đây, các nghiên cứu sử dụng CT độ phân giải cao hay MRI khuếch tán đã chứng tỏ rằng nhiều cơn thiếu máu kéo dài dưới 24 giờ cũng liên quan đến các vùng nhồi máu mới. Khoảng 1/3 trường hợp được xác định là TIA theo định nghĩa truyền thống biểu hiện dấu hiệu của sự nhồi máu mới trên MRI khuếch tán. Do đó, một nhóm các chuyên gia mạch máu não đề xuất định nghĩa TIA trên nền tảng mô học thay vì trên nền tảng thời gian, theo đó định nghĩa năm 2002 như sau: “Cơn thiếu máu não thoáng qua là một rối loạn chức năng thần kinh thoáng qua gây ra bởi sự thiếu máu cục bộ khu trú ở não hay võng mạc với các triệu chứng lâm sàng điển hình kéo dài dưới một giờ và không có bằng chứng của nhồi máu cấp tính”.

Hàng năm tại Mỹ có 200.000 - 500.000 trường hợp được chẩn đoán TIA, tỷ lệ hiện mắc trong dân số chiếm 2,3% (năm triệu) và 1/15 số người trên 65 tuổi có tiền căn TIA. Ở Anh, 150.000 trường hợp TIA xảy ra hàng năm. Tỷ lệ nam giới cao hơn nữ giới và gia tăng theo tuổi. Xác định chính xác rất khó khăn do tiêu chuẩn thay đổi trong chẩn đoán TIA. Tỷ lệ mới mắc tăng đáng kể theo tuổi và chẩn đoán hình ảnh cũng ảnh hưởng đến ước lượng tỷ lệ mới mắc và hiện mắc.

Cảnh báo dấu hiệu đột quỵ

Cả đột quỵ và TIA đều thuộc chuỗi các biến cố nghiêm trọng liên quan đến thiếu máu cục bộ ở não .Cả hai đều là chỉ điểm quan trọng của tình trạng thiếu hụt lưu lượng dòng máu não và tăng nguy cơ tàn phế và tử vong.Tuy vậy TIA cung cấp cơ hội để điều trị vốn có thể ngăn chặn được tổn thương tàn phế vĩnh viễn.

Thiếu máu não cục bộ thường kéo dài chỉ một vài phút nhưng có thể kéo dài trong vài giờ. Chúng thường biến mất một cách nhanh chóng và không may thường bị bỏ qua.

Cũng giống như một cơn đột quỵ, TIA cần điều trị khẩn cấp. Tỷ lệ lên đến 1 trong 5 người có TIA sẽ có một đột quỵ trong vòng ba tháng tới. Các bác sĩ sẽ cố gắng tìm ra yếu tố tiềm ẩn gây ra cơn thiếu máu não cục bộ này và sau đó tổ chức điều trị để giảm nguy cơ xảy ra cơn thiếu máu não cục bộ khác hoặc đột quỵ.

Nhận biết dấu hiệu của đột quỵ hoặc TIA

Các dấu hiệu của đột quỵ có thể là một hoặc nhiều dấu hiệu sau đây:

Dấu hiệu của cơn TIA xuất hiện đột ngột chỉ kéo dài khoảng 1 - 10 phút khi bệnh nhân đang sinh hoạt bình thường. Các biểu hiện cụ thể: Bất tỉnh, nhức đầu; Một mắt hoặc cả hai mắt bỗng không nhìn thấy gì; Yếu liệt chân, tay; Méo miệng, khó nói, nói ngọng; Bị tê nửa người; Choáng váng, hoa mắt, chóng mặt, đi, đứng không vững; Giảm khả năng tập trung, trục trặc về trí nhớ; Rối loạn nhận biết, mất trí nhớ kiểu Alzheimer...

Tại sao đây là trường hợp khẩn cấp?

Điều trị y tế khẩn cấp là rất quan trọng vì ba lý do:

1. Chỉ có bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán chính xác người đó đang có hoặc đã bị đột quỵ.
2.  Một số phương pháp điều trị đột quỵ phải đưa ra trong vòng 4,5 giờ đầu của cơn đột quỵ mới có hiệu quả.

3. Bệnh nhân cần phải được một bác sĩ đánh giá và xem xét phương pháp điều trị để ngăn ngừa đột quỵ xảy ra tiếp trong tương lai..

Điều trị sớm làm giảm khả năng tổn thương não vĩnh viễn, cải thiện cơ hội sống sót và mức độ thành công lớn hơn trong phục hồi chức năng.

Phải làm gì trong khi chờ đợi xe cứu thương?

Nếu bệnh nhân còn ý thức, cho nằm với gối mỏng kê ở đầu.

Không cho ăn hoặc uống bất kỳ thứ gì. Nới lỏng và hạn chế quần áo có thể gây khó thở. Nếu có yếu chi, hỗ trợ chi bị yếu và tránh kéo lê phần cơ thể bị yếu đó khi di chuyển bệnh nhân.

Nếu bệnh nhân không còn ý thức, kiểm tra mạch và hơi thở của họ. Nếu hơi thở của họ hoặc mạch không còn, bắt đầu thực hiện hồi sức tim phổi (CPR) ngay - là sự kết hợp của ấn ngực và hô hấp (hô hấp nhân tạo bằng miệng). Hồi sức tim phổi có thể phục hồi lượng máu giàu oxy đến não. Không có oxy, tổn thương não vĩnh viễn hoặc tử vong có thể xảy ra trong vòng 8 phút. Thiết nghĩ, ai cũng nên học và biết cách sơ cứu tim phổi sẽ giúp ích được cho người nhà khi cần thiết.

Nếu không tự tin hoặc không biết cách thực hiện hồi sức tim phổi như thế nào để thực hiện hô hấp nhân tạo, gọi xe cứu thương hoặc cơ sở y tế có chuyên môn sẽ cung cấp hướng dẫn trên điện thoại.

TIA thực chất là cơn tai biến mạch máu não hồi phục nhanh, thời gian hồi phục từ vài phút đến vài giờ và không để lại dấu hiệu yếu liệt.

Nguyên nhân gây TIA do lưu lượng máu lên não giảm, do động mạch bị hẹp, bị co thắt hoặc bị tắc nghẽn do một cục máu đông từ tim...Vì vậy, để bảo vệ sức khỏe chúng ta cần đảm bảo một chế độ ăn giàu vitamin, chất xơ, giảm đường, mỡ, hạn chế dùng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, cà phê... Bên cạnh đó, cần sắp xếp thời gian làm việc, nghỉ ngơi hợp lý, tránh stress, tập luyện thể thao hàng ngày...

Đặc biệt, khi có cơn thiếu máu não thoáng qua, cần nghỉ ngơi, tránh hoạt động mạnh hoặc có cảm xúc mạnh để phòng ngừa tai biến mạch máu não thực sự rồi chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để thăm khám, điều trị.