Cao Bằng: hướng tới phát triển bền vững dựa trên nền tảng bảo tồn đa dạng sinh học

Gắn lợi ích kinh tế với trách nhiệm bảo tồn

Cao Bằng có tổng diện tích tự nhiên hơn 670.000 ha, trong đó rừng và đất rừng chiếm tới 78,6%. Những cánh rừng nguyên sinh phủ dọc các dãy núi đá vôi là nơi cư trú của hàng trăm loài động, thực vật quý hiếm, trong đó có 82 loài động vật, thực vật trong sách đỏ: hoàng đàn, thông Pà cò, pơ mu, thông tre…, nhiều loài động vật đặc hữu như: vượn đen Cao Vít, cu li lớn, khỉ mặt đỏ, gấu chó, sóc bay, tê tê, hươu xạ...

Những năm qua, tỉnh tập trung thực hiện chính sách giao khoán, khoán bảo vệ rừng cho đồng bào dân tộc thiểu số, hộ nghèo tại các xã vùng khó khăn theo Nghị định 75/2015/NĐ-CP. Mỗi cánh rừng được giao là một cam kết bảo vệ nguồn sống.

Cách làm này đã gắn lợi ích kinh tế với trách nhiệm bảo tồn, giúp giảm tình trạng phá rừng, khai thác trái phép. Nhờ chính sách đúng đắn, đến nay, diện tích rừng được bảo vệ, khoanh nuôi, tái sinh tăng đều mỗi năm. Người dân ý thức hơn về vai trò của rừng, không còn tư tưởng “ăn của rừng” mà chuyển sang “sống nhờ rừng” bằng các mô hình kinh tế sinh thái, lâm sản ngoài gỗ, du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn.

Giai đoạn 2021–2025, tỉnh trồng mới gần 2.000 ha rừng mỗi năm, ưu tiên cây bản địa, cây gỗ lớn có giá trị kinh tế cao. Nhờ đó, tốc độ tăng trưởng ngành nông, lâm nghiệp đạt gần 3%/năm, giá trị sản xuất trên đơn vị diện tích đất canh tác đạt 50 triệu đồng/ha.

Trên khắp các vùng quê Cao Bằng, những nương ngô, sắn cằn cỗi ngày nào nay đã được phủ xanh bằng cây lâm nghiệp và dược liệu. Màu xanh ấy đang dần trở thành “nguồn vốn tự nhiên” giúp đồng bào vươn lên làm giàu, thay đổi diện mạo nông thôn vùng cao.

Hàng loạt đề tài, dự án khoa học - công nghệ đã được triển khai: “Trồng thử nghiệm cây ba kích dưới tán rừng tại Nguyên Bình”; “Nhân giống lan kim tuyến bằng nuôi cấy mô”; “Xây dựng mô hình trồng và chế biến dược liệu hà thủ ô tại Bảo Lạc”... Những mô hình này không chỉ tạo thêm nguồn thu nhập cho người dân mà còn giúp bảo vệ, phục hồi đất rừng.

Phát triển kinh tế rừng là một trong ba chương trình trọng tâm

Trong định hướng phát triển giai đoạn tới, Đảng bộ tỉnh Cao Bằng xác định phát triển kinh tế rừng là một trong ba chương trình trọng tâm. Tỉnh sẽ tập trung phát triển kinh tế rừng bền vững, gắn với bảo vệ và nâng cao giá trị hệ sinh thái tự nhiên; hình thành các vùng sản xuất tập trung cây có giá trị như quế, hồi, dược liệu quý; phát triển chăn nuôi đại gia súc bán tự nhiên; xây dựng nhà máy chiết xuất tinh dầu và chế biến dược liệu ngay tại vùng nguyên liệu. Cùng với đó, tỉnh cũng khuyến khích ứng dụng khoa học - công nghệ vào chế biến sâu, nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm nông - lâm đặc hữu. Đây chính là nền tảng cho mô hình “kinh tế rừng đa giá trị” mà tỉnh hướng tới.

Để hướng tới việc phát triển kinh tế dựa trên nền tảng bảo tồn đa dạng sinh học, Cao Bằng đang triển khai nhiều giải pháp theo hướng “dựa vào thiên nhiên”: phục hồi rừng, quản lý tài nguyên nước bền vững, bảo vệ đất ngập nước, phát triển không gian xanh đô thị, thúc đẩy tiết kiệm nước và xử lý nước thải thân thiện môi trường.

Mở rộng hợp tác với các tổ chức quốc tế, viện nghiên cứu, doanh nghiệp để huy động nguồn lực và chuyển giao công nghệ. Nhiều chương trình ODA, hợp tác công - tư (PPP) được xúc tiến, hướng tới phục hồi hệ sinh thái và phát triển dịch vụ môi trường rừng, bao gồm thị trường carbon và bảo tồn đa dạng sinh học.

Cùng với đó tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng, tập huấn cho người dân về bảo tồn thiên nhiên, sinh kế xanh, mô hình “làng sinh thái”, “thôn không rác thải nhựa”.

Hoàn thiện cơ chế chính sách, tạo quỹ bảo tồn, thu hút đầu tư tư nhân, từng bước hình thành mô hình kinh tế xanh - kinh tế tuần hoàn, lấy bảo vệ đa dạng sinh học làm trọng tâm.

Mục tiêu đến năm 2030, Cao Bằng duy trì độ che phủ rừng 56,15%, tăng giá trị thu nhập từ rừng sản xuất lên 1,2 lần so với năm 2025; phát triển thêm 3.000 ha cây quế, hồi và 500 ha dược liệu quý dưới tán rừng; hình thành chuỗi giá trị lâm sản, phát triển du lịch sinh thái và thị trường tín chỉ carbon rừng, một hướng đi mới cho kinh tế xanh.

Với những cách làm đúng đắn, Cao Bằng đang từng bước khẳng định tầm nhìn phát triển bền vững dựa trên nền tảng bảo tồn đa dạng sinh học.