Bỏ việc lương cao, làm giàu từ nuôi cá cảnh
Đó là anh Trương Trung Cường (SN 1980, ngụ ấp 1, xã Tân Nhựt, huyện Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh), người nuôi cá cảnh có tiếng không những trong vùng mà còn nổi danh tại một số tỉnh, thành với mô hình làm giàu từ nuôi cá cảnh.
Hơn 20 năm trước, từ Tây Ninh anh Cường lên TP Hồ Chí Minh học đại học rồi lập gia đình, về nhà vợ ở xã Tân Nhựt, huyện Bình Chánh sinh sống. Vùng đất nhà vợ chủ yếu trồng lúa, nhưng đất bị phèn và nước nhiễm mặn, đến khi khu công nghiệp thành lập, nguồn nước thêm ô nhiễm, cuộc sống của người dân chỉ dựa vào cây lúa nên rất khó khăn.
“Lúc đó, tôi làm việc cho công ty nước ngoài, trong vài lần đến chơi nhà người quen, thấy họ nuôi cá cảnh, tôi mua về nuôi với suy nghĩ để giải trí. Nhưng sau khi nhân được giống, tôi nghĩ ngay đến việc nuôi kinh doanh rồi quyết định nghỉ việc có thu nhập khá tại công ty nước ngoài”, anh Cường kể lại.
Năm 2004, anh Cường bắt đầu nuôi kinh doanh cá cảnh, và gặp rất nhiều khó khăn vì chưa có kinh nghiệm, vốn ít, khi xảy ra bệnh cá lại không biết cách chữa trị. Thời điểm đó mạng internet chưa phổ biến, mặt khác không có ai hướng dẫn cách trị bệnh cá, nên anh Cường tự tìm kiến thức trên sách vở. Đến khi nắm được ít “mẹo” trị bệnh cá, thì chào hàng không ai mua. Do đó, anh Cường phải gửi các cửa hàng cá cảnh bán giúp, khi họ bán hết anh mới lấy tiền.
“Trong năm 2004, bán được lứa cá cảnh đầu tiên với số tiền 350.000 đồng (tương đương 5 phân vàng), tôi quyết định thuê 3.000 m2 ở ngã tư Bình Phước để đầu tư lớn, nhưng tiếp tục thất bại do chưa nắm hết kỹ thuật. Nhìn cá chết hàng loạt, tôi nản lắm, nhờ vợ động viên nên tôi tiếp tục nuôi, đến năm 2006 về xã Tân Nhựt thuê gần 4 ha nuôi cá cảnh. Năm 2014, tôi cùng vợ bỏ cây lúa để nuôi cá cảnh, rồi dời hẳn về nhà vợ để nuôi và bắt đầu xuất khẩu trên 50 loại cá cảnh nước ngọt bằng nguồn tự sản xuất và mua từ các trại cá cảnh vệ tinh”, anh Trương Trung Cường kể tiếp.
Hiện tại nhà anh Cường nuôi cá trong vài trăm hồ kính và bể xi măng (diện tích 1.300 m2). Theo anh Cường, cứ 1 m3 nước thả khoảng 200 cá bột giống. Hiện nay đã tạo được con giống, giảm rất nhiều chi phí cho người nuôi. Về thức ăn, các loài ăn chung một loại, chủ yếu trùn chỉ (120.000 đồng/kg), nhưng cá dĩa phải cho ăn thêm tim bò, mỗi ngày cá cảnh trong nhà anh Cường nuôi ăn từ 5-10 kg trùn chỉ, có cho ăn thêm cám viên, thức ăn công nghiệp.
Lập tổ hợp tác, dạy nghề miễn phí để cùng làm giàu
Phó Chủ tịch Hội Nông dân huyện Bình Chánh Mai Ngươn Khánh cho biết, anh Trương Trung Cường là người có trình độ, năng động và sáng tạo, nhiệt huyết với nghề nuôi cá cảnh, dám bỏ việc lương cao để thử nghiệm mô hình cá cảnh. Anh Cường là một trong những hộ nông dân đi đầu ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ mới vào sản xuất, kinh doanh; áp dụng mô hình sản xuất gắn với bảo quản, thuần dưỡng nhằm đạt hiệu quả kinh tế cao, góp phần phát triển mô hình cá cảnh tại huyện Bình Chánh.
Cũng theo ông Khánh, khi thành công với mô hình nuôi và xuất khẩu cá cảnh, anh Cường còn hăng hái tham gia nhiều hoạt động xã hội, tương thân tương ái trong sản xuất, kinh doanh; giúp đỡ những hộ nghèo, hộ chính sách, hộ khó khăn ở địa phương vươn lên vượt qua nghèo khó; đóng góp quỹ vì người nghèo, vì biển đảo, quỹ hỗ trợ nông dân.
Với mô hình nuôi cá cảnh trên diện tích 3 ha (đất nhà và thuê), mỗi năm anh Cường thu nhập trên 1 tỷ đồng, tạo việc làm cho 16 lao động (người ít nhất 5 triệu đồng/tháng, cao nhất 10 triệu đồng/tháng). Với vai trò là tổ trưởng tổ cá cảnh, anh đã vận động 11 hộ vào tổ để cùng áp dụng khoa học, công nghệ trong sản xuất. Ngoài ra, anh Cường còn tích cực dạy miễn phí nghề nuôi cá cảnh (kỹ thuật nuôi, chọn giống, nhân giống, nuôi đến cá lớn…), bao tiêu sản phẩm cho tổ hợp tác, góp phần tham gia vào sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội và thoát nghèo bền vững ở địa phương.
Còn theo anh Cường, hiện nay ngoài diện tích 3 ha nuôi cá tại địa phương, anh vẫn hợp tác với các cơ sở vệ tinh ở các tỉnh: Long An, Tiền Giang, Bến Tre, TP Cần Thơ…, nuôi cá cảnh trên diện tích khoảng 30 ha. “Hiện tại không có loại cá cảnh nào được chuộng nhất, do vậy người nuôi phải nắm được nhu cầu, sở thích của thị trường, nên không thể xác định cá nào mắc nhất. Mỗi đợt xuất tùy theo đơn hàng, có khi xuất 2.000 con, có khi 10.000 con, do đây là hàng giải trí, không phải để ăn nên không có quy luật cố định. Vì cá cảnh là hàng giải trí nên khi xuất khẩu qua các nước, đòi hỏi rất nhiều tiêu chuẩn khắt khe”, anh Cường chia sẻ.
Về số người được hướng dẫn kiến thức nuôi cá cảnh, anh Cường nói không thể nhớ, có thể là vài nghìn người. Vì có rất nhiều người ở các tỉnh, thành phía Bắc cũng vào học nuôi cá cảnh, và được anh Cường truyền kinh nghiệm. Theo anh Cường, hầu như không có trường lớp nào dạy nuôi cá cảnh, có chăng chỉ hướng dẫn chung chung. Vì vậy khi ai đến học, đều được anh tận tình chỉ dẫn với mong muốn những người nuôi cá cảnh có thêm thu nhập nuôi gia đình.
Giúp nhau làm giàu, xây dựng nông thôn mới
“Từ năm 2010 đến nay, anh Trương Trung Cường được Hội Nông dân Việt Nam, UBND TP Hồ Chí Minh, Hội Nông dân TP và UBND huyện Bình Chánh tặng nhiều bằng và giấy khen khen về thành tích xuất sắc tiêu biểu trong phong trào thi đua sản xuất kinh doanh giỏi, đoàn kết giúp nhau làm giàu và giảm nghèo bền vững. Đặc biệt, góp phần quan trọng trong chuyển đổi cây trồng, vật nuôi tại xã Tân Nhựt, xã điểm của TP về xây dựng nông thôn mới”, ông Mai Ngươn Khánh cho biết.
Lĩnh vực cá cảnh đóng góp không nhỏ cho kinh tế TP
Trao đổi với phóng viên về tình hình nuôi cá cảnh tại TP Hồ Chí Minh, ông Lê Tôn Cường - Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cho biết: “Tổng diện tích nuôi cá cảnh tại TP khoảng 90 ha, với gần 300 cơ sở, hộ nuôi trong hồ kính, hồ xi măng lót bạt, ao, keo/hũ/bình/thau/chậu/thùng xốp…
Có 3 hình thức nuôi chính, gồm: nuôi hồ kính, có khoảng 100.000 hồ/4 ha, thể tích trung bình 100-200 lít/hồ (nuôi cá: dĩa, neon, mũi đỏ…); nuôi hồ xi măng, hồ bạt nhựa có khoảng 20.000 hồ/24 ha, diện tích trung bình 4-6m2/hồ (các loại: bảy màu, hòa lan, hồng kim...); nuôi ao, khoảng 500 ao/60 ha, diện tích từ 200-2.000m2/ao (các loại: chép Nhật, ba đuôi, 7 màu, hòa lan, hồng kim...).
Hiện TP có khoảng 20 đơn vị xuất khẩu cá cảnh, thị trường xuất khẩu qua khoảng 50 quốc gia, trong đó châu Âu chiếm 50-60%, còn lại là thị trường châu Á, châu Mỹ, Trung Đông, Nam Phi. Từ năm 2010-2019, tổng sản lượng cá cảnh của TP đều tăng trung bình 15%/năm (60 triệu con năm 2010; 205 triệu con năm 2019). Giai đoạn 2020-2022 do dịch Covid-19, đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến tất cả các ngành nghề và lĩnh vực cá cảnh, nên sản lượng sản xuất cá cảnh giảm trên 50% vào năm 2021 (100 triệu con).
Trong 4 tháng đầu năm 2023, ước sản xuất 37,40 triệu con (giảm 11,30% so cùng kỳ năm 2022 là 42,18 triệu con); cá cảnh xuất khẩu 4.121.975 con (giảm 0,5% so cùng kỳ năm 2022 là 4.143.407 con). Giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt 4.279.222 USD, tăng 1% so cùng kỳ năm 2022 (4.235.308 USD); thị trường xuất khẩu sang châu Âu (64,78%), châu Á (28,49%), châu Mỹ (5,10%), Trung Đông (1,28%) và Nam Phi (0,35%).
“Nguyên nhân giảm vì một số cơ sở, hộ nuôi cá cảnh ở các xã Tân Nhựt, Bình Lợi (huyện Bình Chánh), xã Thái Mỹ (huyện Củ Chi) tạm ngưng sản xuất do thị trường tiêu thụ cá cảnh trong nước và xuất khẩu vẫn chưa khởi sắc; cá sản xuất không tiêu thụ tốt nên người nuôi thu hẹp đối tượng, giảm sản lượng. Một số loài cá cảnh phổ biến (cá chép, cá 7 màu, cá chuột) được đưa về nuôi ở các tỉnh lân cận: Tiền Giang, Long An”, ông Lê Tôn Cường cho biết thêm.
Nghề nuôi cá cảnh cho thu nhập quanh năm
Về kỹ thuật nuôi cá cảnh, theo anh Cường không có gì khó, có thể nuôi trong bể kính, hồ xi măng, ao, thùng xốp. Do đó, nuôi cá cảnh để tăng thêm thu nhập được xem là mô hình kinh tế nông nghiệp đô thị mà ai cũng có thể làm. Ví như nuôi cá KOI, từ lúc thả cá bột đến 2,5 tháng tuổi, cá dài khoảng 10cm, giá 30.000 đồng/con cá đẹp, nếu có màu xấu chỉ 5.000-10.000 đồng/con, xấu nữa thì bán theo ký cho những người mua phóng sinh.
Đối với cá KOI dài từ 40cm trở lên, phải nuôi trên 7 tháng đến 2 năm, giá tùy theo màu sắc, vảy, thân cá, nhưng bình quân từ 40 cm là 400.000 đồng/con. Tất nhiên, không phải cá nào cũng phải nuôi 2,5 tháng, mà tùy theo loài. Ví như cá 3 đuôi khi còn nhỏ có màu xanh, lớn lên chuyển màu đỏ hoặc trắng, nuôi 3 tháng mới bán. Hay các loài: trân châu, 7 màu, hòa lan, tứ vân, thần tiên, cá đĩa, cá chép…, cũng tùy thời gian. Cá cảnh bán từ từ, không như cá thịt phải vét ao 1 lần bán hết, do đó người nuôi có thu nhập quanh năm.
